Ai là người đã quy hoạch Sài Gòn từ thành Gia Định?

Sau khi chiếm đóng Gia Định, Pháp đã tổ chức mở rộng kinh tế và đường xá. Tuy nhiên trước đó, Sài Gòn đã được quy hoạch gọn gàng bởi ông Trần Văn Học.

Thùy Nguyễn Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Trước khi Pháp tiến vào, Sài Gòn đã để lại những trục đường chính, dù không phải là đoạn đường bằng phẳng đẹp đẽ nhưng đều là những tuyến huyết mạch, quan trọng. Những đoạn đường ở ven thành Gia Định, được tạo ra từ khoảng những năm 1790.

Những con đường này được công trình sư Trần Văn Học thiết kế cũng như quy hoạch. Dù có công lớn trong việc thiết kế và quy hoạch thành Gia Định nhưng những ghi chép về Trần Văn Học không nhiều, mọi người vẫn không biết rõ chính xác năm sinh và năm mất của ông. Mọi người chỉ biết ông là người huyện Bình Dương, Gia Định. Cụ thể, ông là dân khu vực ngã năm Bình Hòa (quận Bình Thạnh, TP.HCM hiện nay) và khi mất, ông cũng được chôn ở nơi đây.

ai-la-nguoi-da-quy-hoach-sai-gon-tu-thanh-gia-dinh-1
Bản đồ Sài Gòn năm 1815

Khi gia đình chúa Nguyễn bị quân Tây Sơn đuổi giết, ông đã giúp mẫu thân và gia đình Nguyễn Ánh trốn sang Cao Miên, đưa hoàng tử Cảnh đi cầu viện nước ngoài, sau này là người có công lớn trong việc phò tá Nguyễn Ánh lên ngôi vua (Gia Long). Trong quá trình bôn tẩu, Trần Văn Học từng đến Xiêm (Thái Lan), Ấn Độ, Pháp, Bồ Đào Nha, Philippines, Malaysia...  Ông cũng chính là người Việt đầu tiên vẽ bản đồ Sài Gòn - Gia Định xưa theo phương pháp phương Tây.

Dù là võ tướng, Trần Văn Học không chỉ biết chữ Nho mà còn rất giỏi chữ quốc ngữ và tiếng Latin. Ông là trợ tá đắc lực của Nguyễn Ánh trong việc thông ngôn, dịch sách đặc biệt là các sách về kỹ thuật, địa lôi và binh khí. Năm 1790, khi Nguyễn Ánh cho xây thành Gia Định từ thiết kế của hai sĩ quan công binh Pháp Olivier de Puymanel và Le Brunt, Trần Văn Học đã được giao cho việc phác họa đường sá và phân khu phố phường đường trong thành năm 1790. Bên cạnh đó, Nguyễn Ánh còn giao ông chịu trách nhiệm quy hoạch phố thị nằm ngoài thành lũy.

Thành Gia Định hay còn gọi là thành Bát Quái. Khi xây dựng thành, có tới 30.000 dân phu được huy động. Trần Văn Học đã phác họa lên những con đường ở ngoài rìa thành, sau này trở thành những trục đường chính của Sài Gòn khi Pháp tiến vào xâm lược và chiếm thành Gia Định. 

ai-la-nguoi-da-quy-hoach-sai-gon-tu-thanh-gia-dinh-2
Đại lộ Norodom (đường Lê Duẩn ngày nay)

Những con đường là trục chính của Sài Gòn gồm: Nguyễn Thị Minh Khai, Lê Duẩn, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Mạc Đĩnh Chi, Nam Kỳ Khởi Nghĩa,… (đây đều là tên những con đường hiện nay). Tất cả đều là những con đường ở ngoài rìa thành Gia Định xưa. Ví dụ như, đường Đồng Khởi (hay Catinat thời Pháp) chỉ là con đường để chúa Nguyễn dạo chơi bờ sông Sài Gòn mà thôi.

Ở trung tâm Sài Gòn, Trần Văn Học đã phác họa ít nhất 26 con đường, được đánh số thứ tự lần lượt. Ngày 1/2/1865, đề đốc De La Grandière đã đặt tên đường số 16 Catinat. 

Năm 1792, Trần Văn Học tiếp tục phác họa thêm đường xá ở thành Mỹ Tho. Năm 1821, ông tiếp tục được vua Minh Mạng giao cho việc phác họa bản đồ sông núi từ thành Gia Định tới tận Tây Ninh. Tuy nhiên, không bao lâu sau thì Trần Văn Học qua đời. 

ai-la-nguoi-da-quy-hoach-sai-gon-tu-thanh-gia-dinh-3
Đường Hồng Thập Tự (Nguyễn Thị Minh Khai ngày nay)

Trước cái tên Trần Văn Học, một người cũng được cho là đã quy hoạch Sài Gòn là  Nguyễn Cửu Đàm (không rõ năm sinh - mất năm 1777). Nguyễn Cửu Đàm là một nhà doanh điền dưới thời Nguyễn. Ông từng quy hoạch 3 sông rạch, gồm rạch Thị Nghè ở phía Bắc, sông Sài Gòn ở phía Đông và rạch Bến Nghé ở phía Nam. Năm 1772, ông còn cho người đào kênh dài thẳng từ rạch Cát ra Lò Gốm, đặt tên là kênh Ruột Ngựa, giúp thuyền bè dễ dàng đi lại từ Sài Gòn về miền Tây và ngược lại. 

Xem thêm: Nhà thờ Đức Bà: Kiến trúc cổ điển giữa lòng Sài Gòn sôi động

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Sài Gòn ngày càng trẻ trung và năng động, nhưng giữa lòng thành phố vẫn tồn tại một nét cổ điển vô cùng độc đáo mang tên Nhà thờ Đức Bà.

Nhà thờ Đức Bà: Kiến trúc cổ điển giữa lòng Sài Gòn sôi động
0 Bình luận

Cuộc sống Sài Gòn năm 1902 qua những bức ảnh tư liệu hiếm hoi dưới đây sẽ mang đến cho bạn những cảm xúc khó tả.

Trở về quá khứ với những bức ảnh tư liệu hiếm hoi của Sài Gòn những năm đầu thế kỷ 20
0 Bình luận

Bánh bao Cả Cần được làm ra bởi người dân miền Nam Việt Nam. Chiếc bánh được làm hoàn toàn bằng thịt băm chứ không nhiều dầu mỡ như của người Hoa.

Câu chuyện nổi tiếng về chiếc bánh bao Cả Cần tại Sài Gòn những năm 1970
0 Bình luận

Tin liên quan

Thay vì cắt giảm mọi chi tiêu không cần thiết, nữ chuyên gia tài chính này lại thực hiện triết lý tiết kiệm "ngược đời": Ưu tiên sở thích cá nhân.

Triết lý 'ngược đời' giúp chuyên gia tài chính tiết kiệm 100.000 USD sau 3 năm: Hãy ưu tiên sở thích cá nhân
0 Bình luận

Đa số chúng ta nghĩ rằng có tài năng thì phải bộc lộ hết ra ngoài. Tuy nhiên, cổ nhân thực sự cho rằng cách xử thế "giả ngốc" mới là vẹn toàn nhất.

Vì sao nói người thực sự thông minh là người biến mình thành 'kẻ đại ngốc'?
0 Bình luận

Hồng Bảo là con trưởng của vua Thiệu Trị nhưng không được nối ngôi vua, người đăng cơ là Hồng Nhậm (vua Tự Đức) - vị vua thứ tư của nhà Nguyễn. Ấy nhưng, phía sau ngai vàng của vua là cả một câu chuyện dài, mà cái tì vết án "răng cắn lưỡi" vẫn còn đó.

Góc khuất sau ngai vàng: Chuyện 'huynh đệ tương tàn' và sự cố 'răng cắn lưỡi' của vua Tự Đức
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Tin vui: Toàn dân được miễn viện phí cơ bản từ năm 2030

Bộ Chính trị đặt mục tiêu từ 2026 toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí, đến 2030 miễn viện phí cơ bản theo quyền lợi bảo hiểm y tế.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Danh sách 14 nhóm học sinh, sinh viên được miễn học phí

Từ ngày 3/9, học sinh phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông trong trường công lập sẽ được miễn học phí.

Hải An
Hải An 06/09
Lễ khai giảng đặc biệt của những “chiến binh nhí” tại Bệnh viện Ung bướu

Buổi khai giảng đặc biệt tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã gây xúc động mạnh cho những người dõi theo các bé. Học sinh trong lớp học là những bệnh nhi đang điều trị tại Bệnh viện Ung bướu. Có nhiều em vừa truyền dịch vừa học.

Hải An
Hải An 05/09
Góp áo cờ đỏ sao vàng gửi tặng trẻ em vùng cao sau Quốc khánh

Chỉ sau vài giờ đăng bài trên mạng xã hội, Hoàng Dũng đã nhận về gần 300 chiếc áo in hình cờ đỏ sao vàng để gửi tặng các bạn nhỏ vùng cao.

Hải An
Hải An 04/09
Cán bộ xã vượt vùng sạt lở trao quà Quốc khánh cho người dân vui Tết Độc lập

Hơn 2.500 người dân xã biên giới Yên Nhân (Thanh Hóa) đang bị cô lập, sơ tán do lũ quét, các cán bộ xã đã nỗ lực vượt sạt lở để phát quà 2/9 đúng hẹn cho bà con vui Tết Độc lập.

Thanh Tú
Thanh Tú 03/09
Lan toả điều tử tế: Ở lại nhặt rác sau buổi tổng duyệt diễu binh

Sáng 30/8, sau buổi tổng duyệt diễu binh, mẹ con chị Thu Hoài cùng nhiều tình nguyện viên ở lại thu gom rác trên phố Kim Mã, Giảng Võ, góp phần giữ gìn môi trường xanh sạch trong ngày lễ lớn.

Ấm lòng khoảnh khắc bà con cùng nhau nấu cháo, tiếp tế cho người dân ở chung cư ngập nước, mất điện

Thấy cư dân toàn Ecohome 1, phường Đông Ngạc (Hà Nội) bị cô lập do ngập nước, mất điện, người dân ở những tòa nhà xung quanh đã tổ chức nấu cháo, tiếp nước, sẻ chia khó khăn với những người hàng xóm.

Hải An
Hải An 28/08
Danh sách 40 điểm phát bánh, nước miễn phí cho người dân xem diễu binh, diễu hành

Người dân theo dõi các buổi hợp luyện và lễ diễu binh, diễu hành 2/9 sẽ được cấp phát bánh, nước và nhu yếu phẩm miễn phí tại 40 điểm dọc các tuyến trung tâm.

Hải An
Hải An 27/08
Công an Hà Tĩnh xuyên đêm giúp dân ứng phó bão số 5, sẵn sàng khắc phục sau bão

Trong khi bão số 5 đổ bộ trực tiếp vào tỉnh Hà Tĩnh với mưa lớn, gió giật dữ dội, lực lượng Công an các địa phương đã không quản hiểm nguy, kịp thời có mặt tại những điểm nóng, cứu giúp người dân trong hoạn nạn.

Thanh Tú
Thanh Tú 26/08
Hà Tĩnh: Nhiều khách sạn mở cửa miễn phí chung tay giúp bà con tránh bão

Để hỗ trợ người dân tránh trú an toàn, nhiều khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú ở các phường, xã trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã mở cửa miễn phí để đón người dân sơ tán. 

Thanh Tú
Thanh Tú 25/08
Ấm lòng Hà Nội: Sẵn sàng cho người lạ ngủ nhờ, mượn “view triệu đô” xem diễu binh 2/9

Hòa cùng bầu không khí hân hoan của ngày hội lớn, nhiều người dân Thủ đô sẵn sàng mở cửa nhà, cho người lạ “mượn view”, ngủ nhờ để được theo dõi lễ diễu binh, diễu hành 2/9.

Hải An
Hải An 22/08
Anh tài xế nhanh trí chặt cây đổ do mưa dông, giải tỏa ùn tắc trên phố Hà Nội

Lúc đi lấy hàng tại phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nam tài xế bắt gặp một cành cây đổ giữa đường do mưa dông, gây ra ùn tắt nghiêm trọng nên đã nhanh trí mượn dao, một mình chặt cành giải phóng tuyến đường.

Chân dung 2 người Việt nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao cứu sống 2 trẻ nhỏ chới với giữa biển ở Nhật

Thấy 2 em nhỏ chới với giữa biển, Mạnh Tuấn và Quốc Đạt (người Việt Nam ở Nhật Bản) đã nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao, bơi ra ứng cứu, đưa các em an toàn vào bờ.

Hải An
Hải An 14/08
Phó trưởng công an xã ở Nghệ An quyên tiền xây tặng 2 căn nhà kiên cố giúp gia đình nghèo có chỗ ở ấm cúng

Về nhận nhiệm vụ ở nơi khó khăn, thấy 2 hộ dân phải ở trong căn nhà tạm bợ, phó trưởng công an xã đã đi vận động, quyên tiền xây tặng 2 ngôi nhà kiên cố cho bà con có chỗ ở mới ấm cúng hơn.

Hải An
Hải An 13/08
Đường sạt lở, người dân trong làng dùng võng gánh cụ bà băng rừng đi cấp cứu

Lũ lớn khiến đường đi sạt lở, thấy cụ bà có dấu hiệu kiệt sức, người dân trong làng đã dùng võng gánh, vượt đường rừng để đến Trạm Y tế dã chiến ở trung tâm xã Mỹ Lý để cấp cứu và điều trị.

Hải An
Hải An 12/08
Chân dung tài xế taxi cứu sống bé trai bị cát vùi ở Côn Đảo: “Việc mình cứu người là tự nhiên, ai gặp tình huống đó cũng sẽ làm như vậy thôi!”

Bé trai bị vùi trong hố cát sâu ở đặc khu Côn Đảo khi chơi cùng nhóm bạn đã may mắn được tài xế taxi Lê Văn Tý Hon và du khách hợp sức đào bới, đưa ra an toàn.

Hải An
Hải An 09/08
PC Right 1 GIF
Đề xuất