Tài huấn luyện chiến mã và tuyệt kỹ bắn cung “bách phát bách trúng” của hổ tướng Lý Văn Bưu

Những mũi tên phóng ra từ cung của hổ tướng Lý Văn Bươu đã góp phần tiêu diệt địch đem lại chiến thắng vang dội trong cuộc chiến chống quân Xiêm và quân Thanh của nhà Tây Sơn.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Hổ tướng Lý Văn Bưu là ai?

Đô đốc Lý Văn Bưu (không rõ năm sinh năm mất) là một võ tướng của nhà Tây Sơn. Ông là 1 trong 7 danh tướng được tôn gọi là "Tây Sơn thất hổ tướng". Khi nhà Tây Sơn diệt vong, Lý Văn Bưu là 1 trong 3 võ tướng còn sống sót cùng với Võ Văn Dũng và Nguyễn Văn Lộc.

Theo các cứ liệu lịch sử hiện có, Lý Văn Bưu có tên gọi khác là Mưu (Miêu). Ông là người làng Đại Khoang, huyện Phù Cát (Bình Định). Nhờ có nghề nuôi và buôn bán ngựa mà gia đình ông trở nên giàu có khắp vùng.

Theo nghiên cứu của của nhà sử học Hữu Vinh, làng Đại Khoang là vùng đất rộng lớn, người thưa giáp ranh với vùng Thuận Truyền, Thuận Hạnh (huyện Tây Sơn). Vùng này gò đất trống kép dài, cây dại mọc đầy, chen lẫn với chà là, sim, ổi, nên rất thích hợp cho việc săn bắn, nuôi bò, nuôi ngựa. Vì lẽ đó mà gia đình Lý Văn Bưu chuyên về việc chăn ngựa và buôn bán ngựa.

Ngựa của nhà họ Lý được bán khắp nơi, kể cả các tỉnh Phú Yên, Quảng Nghĩa. Từ nhỏ, Lý Văn Bưu đã có tài cưỡi ngựa, múa đao, bắn cung bắt phát bách trúng. Người trong vùng gọi ông là Phi Vân Báo (con beo bay). 

Nhà họ Lý giàu có, buôn bán rộng rãi, nhất là ở trong một vùng xa xôi hẻo lánh nên để đề phòng trộm cướp, nhà nuôi nhiều thanh niên trai tráng, thậm chí còn mời thầy về dạy võ. Chính vì vậy, ngay từ nhỏ, Lý Văn Bưu đã được học võ nghệ. 

ho-tuong-ly-van-buu-cua-nha-tay-son-tai-gioi-the-nao-7
Từ Lý Văn Bưu đã học võ nghệ và huấn luyện ngựa, vì thế lớn lên, ông tinh thông binh pháp, giỏi nhiều môn võ đặc biệt là tài nghệ bắn cung “trăm phát trăm trúng”

Nổi tiếng ngay từ tuổi niên thiếu với tài đức, võ nghệ và khả năng kinh doanh ngựa nên Lý Văn Bưu có nhiều bằng hữu là hào kiệt. Ông rèn luyện võ nghệ chăm chỉ và tích cực rèn luyện tài cưỡi ngựa, huấn luyện ngựa của gia đình. 

Phần đông ngựa của ông nuôi đều được lựa chọn kỹ càng, chăm bẵm công phu nên hào kiệt khắp nơi đến mua rất đông. Thượng khách ở những nơi xa muốn mua ngựa phải đặt hàng trước hàng năm. Tài nuôi ngựa của gia đình họ Lý  được truyền từ đời ông cao tổ. 

Từ kinh nghiệm chọn giống, nuôi dưỡng, huấn luyện lại thêm điều kiện thuận lợi của địa hình tựa thảo nguyên Mông Cổ nên ngựa họ Lý đều là những chiến mã. Tương truyền, ngựa chiến do người họ Lý huấn luyện có khả năng chạy liên tục cả ngày liền mà không cần ăn uống, nghỉ ngơi.

Mặc dù có gia thế giàu có, sinh ra đã ngậm thìa vàng nhưng Lý Văn Bưu không phải công tử bột. Ông là một người hào sảng, tính tình chân chất, thích kết giao bằng hữu, hào kiệt bốn phương. 

Người huấn luyện chiến mã của nhà Tây Sơn

Nói về tài "nhìn người chọn ngựa" của Lý Văn Bưu trong sách Võ nhân Bình Định của Quách Tấn và Quách Giao có viết: Nhìn tướng mạo, tầm vóc, tính nết của khách hàng là Lý Văn Bưu có thể chọn một con tuấn mã vừa ý. Người nho nhã phong lưu thì thích ngựa có nước kiệu êm. Kẻ tính tình năng động thì ưa ngựa có nước phi thần tốc... Có người thích ngựa thiên lý để đi trăm dặm mà ngựa không đổ mồ hôi. Lại có những người mua được ngựa hay, xong chưa thuần phục, hay dở chứng hung hăng ép chủ vô rào, không chạy theo lệnh của chủ... Đều được đem đến nhờ ông thuần hóa, huấn luyện thành ngựa hay. Quả nhiên, chỉ trong vòng một tuần lễ thì Lý Văn Bưu đã thuần phục một con tuấn mã. 

Còn có đôi khi ông cũng là người mua lại ngựa của phường trộm ngựa ở xa đem đến với điều kiện đó phải là ngựa tốt, ngựa hay. Một đôi khi chủ ngựa bị mất trộm đến "trường ngựa" của ông xin chuộc lại. Bao giờ ông cũng vui vẻ nhượng lại, sau khi biết rõ đó là chủ cũ của con tuấn mã và là một trang hảo hán anh hùng. Với bọn hào trọc phú hay là bọn bất lương thì ông cho chuộc lại với giá gấp đôi. Có đôi khi xảy ra kiện tụng, song nhờ vào uy tín, giàu có, với một trường ngựa hàng ngàn con thì sự thua kiện của ông chưa khi nào xảy ra.

Danh tiếng nuôi ngựa, chọn ngựa của Lý Văn Bưu vang khắp bốn phương. Các tay hào kiệt tìm đến ông rất nhiều, phần vì mến mộ tài đức, võ nghệ, phần vì muốn có ngựa tốt. Trong số những khách từng mua ngựa của ông có cả đại tướng của Tây Sơn là Võ Văn Dũng và nữ tướng Bùi Thị Xuân

ho-tuong-ly-van-buu-cua-nha-tay-son-tai-gioi-the-nao-5
Lý Văn Bưu chính là người huấn luyện chiến mã cho nhà Tây Sơn

Tương truyền, Võ Văn Dũng năm 20 tuổi đã từng đến trường ngựa của Lý Văn Bưu cùng một người bạn làm nghề lái buôn. Chỉ gặp gỡ trò chuyện đôi câu mà cả hai đã nhận ra tấm chân tình hào kiệt và cùng chí hướng của đáng anh hùng.

Cũng vì nổi tiếng với tài huấn luyện ngựa mà Lý Văn Bưu thân thiết với Châu Văn Tiếp - người sau này trở thành danh tướng tâm phúc của Nguyễn Ánh. Châu Văn Tiếp cũng theo nghề buôn bán ngựa nên hai ông thân thiết nhau. Chỉ không ai ngờ được, vì thời thế mà từ bạn trở thành thù ở hai đầu chiến tuyến. 

Nói về tình bạn giữa Lý Văn Bưu và nữ tướng Bùi Thị Xuân thì phải kể đến sở thích đi săn của nữ tướng này. Bùi Thị Xuân Thường xuyên đi săn ở vùng Thuận Ninh và nghe danh Lý Văn Bưu. Bà đã tìm đến kết bạn, mua ngựa. Chẳng bao lâu sau thì hai người trở thành đôi bạn tâm đắc, Bà Xuân đã học được ở họ Lý cách nuôi và huấn luyện ngựa chiến.

Từ phương pháp huấn luyện ngựa của Lý Văn Bưu, bà Xuân áp dụng vào việc huấn luyện voi. Sau này, bà chính là người tiến cử Lý Văn Bưu và được anh em nhà Tây Sơn trọng dụng. 

Đầu quân cho nhà Tây Sơn, Lý Văn Bưu tập trung huấn luyện chiến mã. Trường ngựa của ông trở thành doanh trại huấn luyện kỵ binh cho nhà Tây Sơn. 

Có tư liệu cho rằng, Võ Văn Dũng đã tiến cử ông với vua Thái Đức, được sung vào đội thiết kỵ làm huấn luyện ngựa chiến cho nghĩa quân. Nhờ giỏi võ nghệ, lại lập nhiều công trạng trong các trận chiến cả trong Nam ngoài Bắc, nên Lý Văn Bưu được phong các chức Đô đốc rồi đến Đại Đô đốc.

"Cung thần" bách phát bách trúng

Không có tinh thông võ nghệ, giỏi huấn luyện chiến mã, Lý Văn Bưu còn được mệnh danh là "cung thần". Nhà nghiên cứu lịch sử Hoàng Minh Hồng có kể câu chuyện ly kỳ về Lý Văn Bưu như sau:

Tương truyền trong lúc đang xây dựng cơ sở vật chất cho nhà Tây Sơn tại núi Ninh Thuận (huyện Tây Sơn bây giờ) thì có một con hổ lớn như trâu mộng, rất hung dữ và còn tinh khôn, thường xuống bắt trâu bò, lợn và cả người.

Ban đầu có đi săn vào ban đêm, sau phá phách luôn vào ban ngày. Chẳng những có sức mạnh mà da nó còn dày, cứng đến nỗi giáo mác đâm không thủng. Dân làng đã thuê thợ săn hổ và võ sĩ về diệt song kẻ chết, người thương tật, chỉ có con hổ dữ là ngày một béo tốt. 

ho-tuong-ly-van-buu-cua-nha-tay-son-tai-gioi-the-nao-8
Ảnh minh họa

Hay tin, Lý Văn Bưu mang cung thần Kỳ Nam vào rừng sâu tìm để diệt hổ dữ. Sau 1 hồi lâu săn tìm, gặp hổ, Lý Văn Bưu liền gương cung Kỳ Nam bắn trúng đầu cọp. Mũi tên xuyên từ mắt phải đến sau ót, hổ còn hăng sức xông đến, Lý Văn Bưu bồi thêm 2 mũi tên nữa.Tên xuyên ngang cuống họng và yết hầu khiến hổ dữ giãy giụa một hồi lâu rồi chết. 

Nói về cây cung Kỳ Nam của Lý Văn Bưu, nhà nghiên cứu Hoàng Minh Hồng có viết: "Cây cung của Đô đốc Lý Văn Bưu có một cấu trúc đặc biệt; giữa cánh cung, chỗ tay cầm có tháp gỗ quý Kỳ Nam nên gọi là cung Kỳ Nam. Tương truyền, cây cung có mùi thơm ngát, quân sĩ ngửi mùi là biết có Đô đốc Bưu dẫn đoàn”.

Trong các trận Nam chiến đánh nhau với quân Xiêm và Bắc chiến với quân Mãn Thanh, cây cung Kỳ Nam đã giúp Lý Văn Bưu lập nhiều chiến công. Năm 1771, Nhà Tây Sơn khởi nghĩa, Lý Văn Bưu được phong làm Đô đốc.

Năm 1789, ông theo Quang Trung đi đánh quân Thanh ở trong trận Ngọc Hồi - Đống Đa, Đô đốc Lý Văn Bưu cùng tướng Đặng Văn Long đem kỵ binh xuyên qua Chương Đức (Hà Đông) tiến vào làng Nhân Mục (huyện Thanh Trì, Hà Nội), chiếm cứ 2 đồn Yên Quyết và Nhân Mục.

ho-tuong-ly-van-buu-cua-nha-tay-son-tai-gioi-the-nao-9
Quân Tây Sơn đại phá quân Thanh tại Thăng Long - Tranh minh họa tại Bảo tàng Quang Trung

“Hai đồn Yên Quyết và Nhân Mục là tiền đồn của doanh Khương Thượng. Hai đồn này bị chiếm rất nhanh chóng và yên lặng. Bởi vậy, khi quân Tây Sơn đánh đồn Khương Thượng, quân Thanh không hay biết và trở nên hoảng loạn, tan rã”, nhà nghiên cứu Hoàng Minh Hồng cho hay.

Đến năm 1792, vua Quang Trung đột ngột qua đời, nội bộ nhà Tây Sơn bắt đầu lục đục, chia rẽ. Trước tình cảnh Thái sư Bùi Đắc Tuyên lộng quyền, lấy danh vua Cảnh Thịnh cướp thành của vua Thái Đức Nguyễn Nhạc; các đại tướng Võ Văn Dũng, Trần Quang Diệu bị nghi ngờ cùng nạn phe đảng trong triều, khiến Lý Văn Bưu chán nản, không sao kể xiết.

Sau cùng, Lý Văn Bưu lấy cớ tuổi già sức yếu xin được cáo lão về quê. Từ khi về ở ẩn, ông lại tiếp tục với nghề nuôi và buôn bán ngựa của gia đình. Có người nói rằng, ông và gia đình sau bị Nguyễn Ánh truy sát trả thù khốc liệt.

Nhà nghiên cứu Hoàng Minh Hồng cho biết, không tìm thấy tư liệu nào nói việc Đô đốc Lý Văn Bưu bị trả thù và giết hại. Tuy vậy, cũng khó có thể nói việc Lý Văn Bưu thoát được nạn truy thù của nhà Nguyễn đối với các tướng lĩnh nhà Tây Sơn.

Xem thêm: Hổ tướng nhà Tây Sơn nào khiến viên tướng khét tiếng của Nguyễn Ánh đại bại?

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Thái úy Tô Hiến Thành là danh nhân kiệt xuất về chính trị, quân sự, văn hóa của đất nước. Dù có quyền cao chức trọng nhưng ông rất thanh liêm, cương trực, một lòng phò vua, thậm chí hoàng hậu đút lót cũng không nổi.

Thái úy Tô Hiến Thành - Danh tướng tài đức, thanh liêm, khi vua mất ăn chay để tang 6 ngày
0 Bình luận

Thái phó Trần Quang Diệu là võ tướng quan trọng nhất của nhà Tây Sơn. Khi vua Gia Long chiêu hàng, ông khẳng khái nói "trung thần không thờ hai vua".

Thái phó Trần Quang Diệu - danh tướng nhân đức, thà chết không thờ hai vua
0 Bình luận

Trong số 7 hổ tướng của Quang Trung thì chỉ có Võ Văn Dũng là nổi danh là "võ thánh" oanh liệt. Ông không chỉ diệt được cao thủ Tàu mà còn thẳng tay trừ khử gian thần, giúp người trung lương.

Võ Văn Dũng - mãnh tướng diệt cao thủ Tàu, khử gian thần và là 'cánh tay phải' của Quang Trung
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Vinmec ghép gan thành công cho bệnh nhi 8 tháng tuổi

Vinmec vừa thực hiện thành công ca ghép gan đặc biệt cho bệnh nhi N.L.T 8 tháng tuổi, chỉ nặng 6.5kg từ nguồn tạng hiến của bệnh nhân chết não.

Đăng Dương
Đăng Dương 2 giờ trước
Người đàn ông Hà Nội đánh rơi 500 triệu đồng vui mừng được nhận lại

Đánh rơi chiếc ví da cùng số tiền mặt gần 500 triệu đồng, anh Nguyễn Thanh Bách (Hà Nội) xúc động, vui mừng khi nhận lại số tài sản lớn và giấy tờ tùy thân nhờ vào hành động tử tế của một quản lý nhà hàng tại Hòa Bình.

Thanh Tú
Thanh Tú 6 giờ trước
Hai cha con đoàn tụ đúng ngày đất nước thống nhất sau 57 năm thất lạc

Sau 57 năm thất lạc, hai cha con ông Chu Nghiêm (84 tuổi, trú P.Tương Mai, Q.Hoàng Mai, Hà Nội) đã được đoàn tụ vào đúng ngày 30/4.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
''Vua dầu mỏ'' Rockefeller dạy con 5 điều: Toàn những thứ đơn giản mà giúp gia tộc bền vững trăm năm

Tư duy dạy con "vua dầu mỏ" Rockefeller không có gì quá vĩ mô nhưng lại khiến nhiều người phải suy ngẫm và điều chỉnh lại cách giáo dục con cái của mình.

Đáng giá hơn bạc vàng, 4 câu nói này của cha mẹ sẽ giúp con trưởng thành tự tin, giàu có, hiếu thảo

Đứa trẻ càng cảm nhận được nhiều "tình yêu" từ cha mẹ và người thân thì chiếc dây diều "tình yêu" càng vững chắc.

Nghịch lý từ Harvard: Cha mẹ càng hay sửa sai, IQ con cái càng giảm rõ rệt

Nghiên cứu của Harvard chỉ ra, cha mẹ càng hay sửa sai, chỉ số thông minh của con càng giảm. Đây là hồi chuông cảnh báo thức tỉnh cha mẹ trong cách giáo dục con.

Công ty Hoàng Long với 20 năm cung cấp thông tin minh bạch

Theo một khảo sát gần đây tại các thành phố lớn, có đến 67% người tham gia thừa nhận từng rơi vào trạng thái nghi ngờ, lo lắng vì những dấu hiệu bất thường trong mối quan hệ cá nhân hoặc công việc – nhưng không biết nên chia sẻ với ai, hoặc tìm lời khuyên từ đâu. Đó cũng là lý do mà trong vài năm trở lại đây, nhu cầu tìm đến các văn phòng hỗ trợ tìm kiếm, xác minh thông tin tại Công ty Hoàng Long ngày càng tăng lên.

Ơn người đưa đò – Câu chuyện nhân văn xúc động

Câu chuyện về Khôi và cô Hạnh không chỉ là câu chuyện của một học trò thành đạt biết ơn thầy cô, mà còn là bài học lớn về ơn nghĩa ở đời.

Bác sĩ Nguyễn Hữu Trọng – Một đời tài hoa nhưng duyên tình lận đận

Bác sĩ Nguyễn Hữu Trọng không chỉ được biết đến bởi sự nghiệp, tài hoa, công việc kinh doanh rực rỡ mà còn bởi những mối tình trắc trở trong đời. Dẫu vậy, ông vẫn luôn tin yêu cuộc đời, sống viên mãn bên người vợ kém 53 tuổi và chứng minh tình yêu cổ tích trên đời là có thật.

Tình anh em – Câu chuyện nhân văn cảm động

Qua câu chuyện của bố và chú tôi nhận ra rằng, chỉ cần mình đặt cái tôi xuống một chút thì mọi tổn thương trong các mối quan hệ đều được chữa lành và tình anh em cũng thế.

Trưởng công an xã xây nhà cho dân bằng tiền tiết kiệm

Thương cho cảnh khó khăn của bốn bà cháu phải sống trong căn nhà dột nát, trưởng công an xã Ia Mrơn, huyện Ia Pa, Gia Lai đã tự bỏ 60 triệu tiền tiết kiệm để hỗ trợ.

Thắng đời 2 - 0: Jenny Huỳnh vừa đỗ đại học top 1 nước Mỹ, vừa đỗ đại học top 1 Trung Quốc 

Jenny Huỳnh vừa trở thành sinh viên trao đổi tại ĐH Bắc Kinh sau 2 năm theo học tại  Đại học Stanford, ngôi trường xếp hạng 6 thế giới (theo xếp hạng của QS World University Ranking 2025).

PC Right 1 GIF
Đề xuất