Chân dung 4 bà Thái hậu tạo sóng gió, góp phần khiến nhà Lý sụp đổ, giang sơn rơi vào tay họ Trần

Chính những bà hậu vì tư tình riêng hoặc tham quyền lực mà sử dụng những kẻ bất tài nên khiến nhà Lý từ buổi thịnh trị đến ngày suy yếu. Cuối cùng, giang sơn rơi vào tay nhà Trần.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Nhà Lý từng có một thời kỳ thịnh vượng như thế nào?

Nhà Lý (nhà Hậu Lý - dùng để phân biệt với triều đại Tiền Lý do Lý Bí thành lập) là triều đại trong nền quân chủ Việt Nam. Triều đại này bắt đầu khi Lý Công Uẩn lên ngôi vào tháng 10 âm lịch năm 1009 sau khi giành được chính quyền từ nhà Tiền Lê. Nhà Lý trải 9 đời vua và chấm dứt khi Lý Chiêu Hoàng (7 tuổi) bị ép thoái vị nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh vào năm 1225. Nhà Lý tổng cộng cai trị đất nước trong 216 năm.

Trong thời đại này, lần đầu tiên nhà Lý đã giữ vững được chính quyền một cách lâu dài đến hơn 200 năm, khác với các vương triều cũ trước đó chỉ tồn tại hơn vài chục năm. Vào năm 1054, Lý Thánh Tông đã đổi quốc hiệu từ Đại Cồ Việt thành Đại Việt, mở ra kỷ nguyên Đại Việt rực rỡ nhất trong lịch sử Việt Nam.

chan-dung-4-ba-thai-hau-gop-phan-khien-nha-ly-sup-do
Nhà Lý bắt đầu từ khi Lý Công Uẩn lên ngôi vua vào cuối năm 10094 bài Thái hậu vì tư tình hay tham quyền khiến

Sử chép, nhà Lý có giai đoạn dài thịnh trị, giúp Đại Việt có nền văn minh phát triển rực rỡ. Vua Lý Thái Tổ ngay khi nên ngôi đã chú trọng phát triển Phật giáo, đặt nền tảng tín ngưỡng vững chắc ngay từ đầu cho nền văn hóa rực rỡ sau này.

Thời kỳ cực thịnh nhà Lý đã xây dựng Văn Miếu, Quốc Tử Giám, mà tinh hoa đấy vẫn còn được lưu giữ đến ngày nay. Nhà Lý cũng khai sinh ra các lỳ khoa bảng để tìm kiếm ra hàng loạt nhân tài cho đất nước. Điều này được duy trì qua các triều đại khác nhau. 

Chưa hết, nhà Lý cũng tăng cường củng cố quân đội để giữ vững giang sơn, xã tắc. Nổi tiếng nhất là những cuộc bình Chiêm phạt tống, khiến lân bang nể sợ. 

Bên cạnh quân sự, nhà Lý cũng nổi tiếng về nghệ thuật với kinh đô Thăng Long - quần thể kiến trúc vĩ đại và hoa lệ. Những hiện vật về mái ngói, linh thú trang trí trên nóc nhà, các loại gạch lót cho thấy trình độ mỵ thuật đỉnh cao của các nghệ nhân thời Lý. 

Con Rồng thời Lý được xem là hình tượng đỉnh cao của nghệ thuật tạo hình đương thời, bên cạnh các tượng Phật lớn còn lại cho thấy tư duy đồ sộ của người thời Lý là rất lớn. 3 trong 4 bảo vật của An Nam tứ đại khí là Tháp Báo Thiên, Chuông Quy Điền và Tượng phật Chùa Quỳnh Lâm được tạo ra trong thời đại nhà Lý. Cùng với sự sùng đạo Phật, những tinh hoa nhất của nghệ thuật thời Lý đa phần đều thể hiện qua các bức tượng Phật, chùa chiền.

chan-dung-4-ba-thai-hau-gop-phan-khien-nha-ly-sup-do-0
Quần thể Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Thế nhưng, vật cực tất phản, sau giai đoạn cực thịnh, nhà Lý cũng đến hồi suy yếu. Mà một trong những nguyên nhân suy yếu được lịch sử đánh giá là do nhiều đời thái hậu chuyên quyền. 

Có thể thấy, nhiều đời nhà Lý, Thái hậu giữ vai trò then chốt. Các bà hậu này có ảnh hưởng tích cực tới triều đại có thể kể tới như: Thái hậu Thượng Dương nhiếp chính, thái hậu Linh Nhân (Ỷ Lan) hai lần nhiếp chính.

Tuy nhiên, ngay từ Ỷ Lan thì sự chuyên quyền bắt đầu được bộc lộ rõ nét. Người phụ nữ này đã phế truất và sát hại Thượng Dương Thái hậu (có nghiên cứu cho rằng sự kiện này không có thực, tuy vậy chưa được công nhận). 

Phát súng này đã kéo dài đến nhiều đời Thái hậu sau. Các bà hậu chỉ lo tạo dựng quyền lực, vây cánh cho bản thân và gia tộc của mình khiến cho vua Lý gần như không còn quyền lực tối cao, phải nhờ đến sự phụ giúp của họ Trần. Và chuyện gì đến cũng phải đến, nhà Lý suy vong, giang sơn  rơi vào tay nhà Trần một cách nhanh chóng, gọn gàng.

Những bà hậu chuyên quyền góp phần vào sự suy vong của nhà Lý

Linh Chiếu Hoàng thái hậu và chuyện tư thông với Đỗ Anh Vũ

Linh Chiếu hoàng thái hậu (trước năm 1108 - tháng 7, 1161), còn được biết đến là Lê Thái hậu hay Cảm Thánh phu nhân. Bà là một phi tần của vua Lý Thần Tông, mẹ đẻ của vua Lý Anh Tông. 

Sử chép, khi vua Lý Thần Tông băng hà, Lý Anh Tông đăng cơ, Linh Chiếu Hoàng thái hậu tư thông với Đỗ Anh Vũ. Bà để người tình của mình làm Phụ quốc Thái úy, trở thành quyền thần bậc nhất trong triều đình. Cũng vì quyền lực mà kẻ này ra sức hãm hại trung lương.

chan-dung-4-ba-thai-hau-gop-phan-khien-nha-ly-sup-do-8

Trước tình thế đó, các quan nhà Lý đã tổ chức binh biến bắt Đỗ Anh Vũ giam vào ngục chờ xử. Tuy nhiên, Linh Chiếu Hoàng thái hậu lại ra tay cứu Đỗ Anh Vũ. Thậm chí còn phục chức Thái úy cho hắn.

Và khi quyền lực trở về tay, Thái úy Đỗ Anh Vũ ra sức trấn áp, giết hại phe cánh trung lương trong triều. Cũng từ đó, hắn thao túng cả triều đình. 

Khâm định Việt sử thông giám cương mục có chép: "Khi nhà vua mới lên ngôi, không cứ việc lớn hay nhỏ, đều do Anh Vũ quyết định cả. Hắn ra vào nơi cung cấm, tư thông với Lê Hậu (tức Linh Chiếu). Nhân thế, Anh Vũ lại càng kiêu rông: Ở triều đình hắn vén tay, quát tháo, chỉ huy người bằng cách hất hàm, sai bảo người bằng khí sắc. Mọi người đều hé mắt sợ sệt, không ai dám nói gì”.

Chiêu Linh Hoàng thái hậu tạo binh biến giành quyền lực

Chiêu Linh Hoàng thái hậu (? - tháng 7, 1200) là vợ vua Lý Anh Tông, mẹ của Phế Thái tử Bảo Quốc vương Lý Long Xưởng. Bà là mẹ đích của Lý Cao Tông

Vào thời vua Lý Anh Tông trị vì, vì Thái tử Long Xưởng hư hỏng nên bị truất ngôi, con thứ là Long Trát được phong làm Thái tử. Khi vua Anh Tông băng hà, Long Trát mới 3 tuổi lên ngôi, lấy hiệu là Cao Tông.

Linh Chiếu Hoàng thái hậu là mẹ của Long Xưởng cho mở tiệc mời các quan đại thần đến dự và nói rằng, vua Cao Tông còn nhỏ tuổi nên để Long Xưởng lên ngôi. Các quan không ai đồng ý mà chỉ nghe theo lời Thái úy Tô Hiến Thành đang hết lòng phò tá vua Cao Tông.

chan-dung-4-ba-thai-hau-gop-phan-khien-nha-ly-sup-do-7

Để đạt được mục đích của mình, Chiêu Linh Hoàng thái hậu đã dùng vàng bạc để dụ dỗ vợ chồng Tô Hiến Thành. Thế nhưng vị trung thần này đã từ chối, quyết không làm theo. 

Vì không lôi kéo được Tô Hiến Thành nên Chiêu Linh quyết định tạo binh biến, gây ly tán trong triều nhằm tạo phe cánh ủng hộ cho mình. Vào một đêm nọ, bà hậu này triệu gấp con trai Long Xưởng đến tính kế, Thái úy Tô Hiến Thành nhận được mật báo liền ngăn Long Xưởng vào thành. Sau đó, Chiêu Linh Thái hậu bị giam lỏng trong hậu cung, âm mưu thất bại. Tuy nhiên, sự việc này đã tạo ra sự ly gián trong triều đình. 

Chiêu Thiên Chí Lý Hoàng thái hậu cũng tham quyền lực

Đỗ Thụy Châu (? - tháng 1, 1190), là một Hoàng thái hậu nhà Lý. Bà là vợ vua Lý Anh Tông, mẹ vua Lý Cao Tông. Theo văn bia Cự Việt quốc thái uý Lý công thạch bi minh tự (bia mộ Đỗ Anh Vũ, niên đại phỏng đoán là 1159) tại làng Yên Lạc, (Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên), Đỗ Thụy Châu là con gái của ông quan Thị trung họ Đỗ, là anh họ của Đỗ Anh Vũ. Bà là cháu gái Đỗ Anh Vũ và Chiêu Hiến hoàng hậu, mẹ vua Lý Thần Tông.

Chiêu Thiên Chí Lý Hoàng thái hậu cùng thời với Chiêu Linh Thái hậu. Bà cũng tham nhũng quyền lực khiến nhà Lý ngày càng đổ nát.

chan-dung-4-ba-thai-hau-gop-phan-khien-nha-ly-sup-do-6

Sử chép, khi Tô Hiến Thành sắp qua đời, Đỗ Thái hậu đã đến thăm và hỏi ai có thể thay ông. Tô Hiến Thành cho rằng, Trần Trung Tá là vị quan trung lương có thể thay mình phò tá vua. 

Thế nhưng, Tô Hiến Thành chẳng ngờ được, sau khi ông qua đời, bà Hậu này không nghe theo mà tự ý cho em trai là Đỗ Di An lên nắm quyền phụ chính. Mục đích là để quyền lực được nằm trong tay họ ngoại thích.

Đỗ Di An vốn là kẻ bất tài lại kém đức, khiến vua Cao Tông nghe theo Di An thì càng lớn cũng càng tỏ ra bất tài, lại chỉ lo hưởng lạc. Vua chuyên dùng người đã bất tài lại kém đức, khiến lòng người oán thán, đất nước loạn lạc khắp nơi.

Đàm Thái hậu thích can dự chính sự

Đàm Thái hậu (An Toàn Hoàng hậu, hay Lý Cao Tông Đàm hậu) là vợ vua Lý Cao Tông, mẹ đẻ của Lý Huệ Tông. Năm 1210, Cao Tông Hoàng đế băng hà. Thái tử Lý Hạo Sảm lên ngôi, tức Lý Huệ Tông. Đàm Hoàng hậu được tôn làm Hoàng thái hậu, sử sách thường gọi bà là Đàm Thái hậu.

Sử sách chép rằng, bà là người cứng rắn, thích can dự việc chính sự. Bà đích thân cùng vua nghe chuyện chính sự trong triều. Rồi bà lại phong em trai là Đàm Dĩ Mông làm Thái sư, cùng mình tham dự triều chính. Trong khi đó, vua Huệ Tông không có chút quyền nào khi ngồi trên ngai vàng.

chan-dung-4-ba-thai-hau-gop-phan-khien-nha-ly-sup-do-5

Đàm Dĩ Mông là người có học nhưng không quyết đoán, nên mọi việc đều do Đàm Thái hậu quyết định. Thái hậu chỉ lo cho quyền lợi của dòng họ mà quên mất chuyện của trăm họ. Chính vì thế mà xã tắc rơi vào cảnh loạn lạc, các thế lực cát cứ nổi dậy. Triều đình nhà Lý càng ngày càng phải dự vào họ Trần nhiều hơn. 

Nhà Lý suy yếu, quyền lực dần dần về tay họ Trần. Khi Huệ Tông nhường ngôi cho con là Lý Chiêu Hoàng, chỉ 1 năm sau Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh, nhà Lý mất từ đây.

Mấy triều liên tiếp bị các bà hậu âm mưu dùng kẻ bất tài thì nhà Lý làm sao mà không suy yếu được. Chính các bà hậu vì tư tình hay tham quyền không chính đáng đã đẩy nhà Lý đến bờ suy vong. 

Ở đây không có ý chê trách các bà thái hậu là phụ nữ mà can chính vì thái hậu Ý Lan trước đó lại làm rất xuất sắc khi phải nhiếp chính (trên thực tế, thời phong kiến thì ít phụ nữ được theo học việc kinh bang tế thế). Cái nguy hiểm ở đây là việc các bà thái hậu lợi dụng địa vị, chức vụ để tham nhũng quyền lực, dùng người không đúng thì rất nguy hiểm, có thể kéo đổ một triều đại hưng thịnh.

Xem thêm: 10 điều thú vị về cuộc đời Lý Công Uẩn - vị hoàng đế khởi dựng nhà Lý

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Sau khi trở thành Thái hậu, Cảm Thánh đã vận dụng mưu trí, tính kế khiến các đối thủ phải ôm hận bất lực, còn bảo toàn được ngôi báu cho con trai là vua Lý Anh Tông.

Ly kỳ truyện về Cảm Thánh Hoàng Thái hậu: Người đàn bà làm nghiêng ngả triều Lý
0 Bình luận

Sử Việt ghi nhận ít nhất 3 Thái hậu lâm triều nhiếp chính nhưng nước tiếng về tham vọng quyền lực và chứa đựng nhiều ẩn ức lịch sử hơn là Tuyên Từ Thái hậu Nguyễn Thị Anh. 

Nguyễn Thị Anh - Thái hậu ác nhất sử Việt: Mưu hại Hoàng tự, giết vua gây thảm án Lệ Chi Viên, tàn sát công thần
0 Bình luận

Cuộc đời Trường Lạc Thái hậu trải qua bao thăng trầm với số phận bi thảm nhất sử Việt. Bà từng là quý phi được sủng ái bỗng 1 ngày thất sủng, sống trong cô đơn. Sau đó dính nghi án giết vua và cuối đời bị chính cháu nội sát hại.

Bà hoàng có số phận bi thảm nhất sử Việt: Bỗng dưng thất sủng, hạ độc giết vua, bị cháu nội ban chết vì lý do không ngờ
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 6 giờ trước
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 24 giờ trước
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Bé gái bị co giật trên chuyến bay được bác sĩ cấp cứu kịp thời

Trên chuyến bay từ TP.HCM đến Hà Nội, một bé gái xuất hiện tình trạng co giật do hạ canxi máu - một rối loạn điện giải nguy hiểm, đã được các bác sĩ có mặt tái đó hỗ trợ cấp cứu thành công.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Lớp học bơi miễn phí suốt gần một thập kỷ giữa lòng Cần Thơ

Cứ vào dịp hè các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại Cần Thơ lại rủ nhau đến lớp học bơi miễn phí của cô Quý tại hồ bơi Nhiệt điện Trà Nóc.

Đăng Dương
Đăng Dương 4 ngày trước
Ấm lòng 900 suất ăn mời thí sinh, phụ huynh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Hội phụ nữ xã Trung Giã, Xuân Giang, huyện Sóc Sơn, Hà Nội đã nấu gần 900 suất ăn miễn phí để mời thí sinh và phụ huynh trong ngày diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Chủ quán Bạc Liêu miễn phí bữa sáng và trưa cho các sĩ tử thi tốt nghiệp THPT

Trong những diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, anh Trương Nguyễn Minh Tuấn (50 tuổi, TP.Bạc Liêu) – chủ quán chay đã miễn phí bữa sáng, trưa kèm chè đậu đỏ để tiếp sức các thí sinh.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Trường học ở Hà Nội thuê xe khách đưa hơn 500 thí sinh đến điểm thi tốt nghiệp THPT 2025

Vì muốn đảm bảo an toàn cho hơn 500 sĩ tử tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, một trường học ở Hà Nội đã thuê 12 xe khách 16 chỗ đưa đến điểm thi. Bên cạnh đó trường còn bố trí cho các bữa ăn sáng, ăn trưa cho các thí sinh tại điểm thi.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Bức tâm thư xúc động người cha viết gửi 2 ân nhân ngày con gái đậu trường chuyên

Sau khi đăng tải bức tâm thư với tiêu đề “Lời cảm ơn đến những người tốt lặng lẽ” lên mạng xã hội, bài viết của người cha vừa có con thi lớp 10 đã nhận về hàng ngàn lượt tương tác.

Hải An
Hải An 25/06
Xuống Hà Nội khám bệnh, người phụ nữ bị lừa nhẵn túi bởi “người quen” may thay lại nhận được phép màu từ những người xa lạ

Bị lừa hết tiền trong túi khi xuống Hà Nội khám bệnh bởi một người phụ nữ tự xưng là “quen người nhà của chị”, may mắn thay chị H.T.Trang (41 tuổi, dân tộc Tày, quê Bắc Kạn) đã được bệnh viện và nhiều người giúp đỡ.

Hải An
Hải An 25/06
Mát lòng “bát cháo hành” tại góc phố nghĩa tình giữa mùa hè Hà Nội

Trong cái nắng chói chang của Hà Nội, tại một góc phố nhỏ tình người được lan tỏa từ nồi cháo thiện nguyện, từ những tấm lòng thảo thơm.

Hải An
Hải An 24/06
Những lời nhắn nhủ “đáng yêu” từ các cụ ông, cụ bà gửi đến giới trẻ: “Sống cho tốt, giúp đỡ mọi người”

Tấm bảng với những lời nhắn nhủ được các cụ ông, cụ bà nhắn gửi đến giới trẻ không chỉ đáng yêu mà còn vô cùng cảm động. Những lời nhắn ngủ ấy tuy đơn giản nhưng hàm chứa rất nhiều sự yêu thương và trao gửi.

Hải An
Hải An 24/06
Chàng trai Gia Lai vượt 500km về ở rể, cưới cô gái khiếm khuyết sau 3 lần gặp gỡ

Ngay từ những ngày đầu nhắn tin trò chuyện, chàng trai ở Gia Lai và cô gái ở Đồng Nai đã có sự đồng cảm, thấu hiểu kỳ lạ. Họ chia sẻ mọi thứ với nhau, về hoàn cảnh gia đình và cả những khiếm khuyết trên cơ thể.

Hải An
Hải An 23/06
Câu chuyện cảm động sau bức ảnh kỷ yếu chụp cả gia đình ở Hòa Bình

“Bố mẹ không hoàn hảo nhưng nuôi con lớn lên với dáng vẻ rất hạnh phúc”, dòng chú thích được đăng kèm bức ảnh kỷ yếu khiến nhiều người xúc động.

Thanh Tú
Thanh Tú 22/06
Xúc động khoảnh khắc người dân hợp sức phá cửa cứu 13 nạn nhân trong ô tô bị rơi xuống mương

Thấy ô tô chở 13 người rơi xuống mương nước, người dân ở huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên đã nhanh chóng hợp sức phá cửa, cứu các nạn nhân đưa lên bờ an toàn.

Thanh Tú
Thanh Tú 20/06
PC Right 1 GIF
Đề xuất