Nếu Trần Thủ Độ ích kỷ chỉ dùng người thân tạo vây cánh thì e rằng khó có Trần Quốc Tuấn và 2 cuộc kháng Nguyên rực rỡ sau này

Trần Thủ Độ là nhân vật gây nhiều tranh cãi trong sử Việt. Thế nhưng, có một điều không thể phủ nhận, đó là tài trị quốc, đánh giặc của ông.

Đỗ Thu Nga
07:00 23/12/2021 Đỗ Thu Nga
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Trần Thủ Độ (1194 – 1264), cũng gọi Trung Vũ đại vương, là một nhà chính trị, quân sự kiệt xuất, là người “đạo diễn” cho một sự thay đổi triều đại. Sử chép, lúc nhà Lý bước vào giai đoạn suy vi, Lý Chiêu Hoàng là vị vua thứ 9 ở tuổi non nớt, Thủ Độ, giữ trọng trách Điện tiền chỉ huy sứ (thống lĩnh quân cấm vệ), nhìn thấy cơ hội để thay đổi triều đại và đạo diễn cho Trần Cảnh lấy Lý Chiêu Hoàng. Sau đó, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh (năm 1225), mở ra triều đại nhà Trần kéo dài 175 năm.

Thế nhưng cho đến nay, vẫn còn nhiều tranh cãi liên quan đến Trần Thủ Độ, nhất là cách hành xử của ông với gia tộc nhà Lý hay cách ông ép hôn Trần Cảnh với vợ của anh trai là Trần Liễu. 

Thế nhưng, phải nhìn nhận đúng đắn thời cuộc lúc đó, khi Trần Thủ Độ nắm quyền, ngôi báu của nhà Trần chưa thực sự vững chắc, lòng dân còn tản mát. Nếu Trần Thủ Độ không có những chính sách cứng rắn, thậm chí là tàn nhẫn thì không thể củng cố vững chắc sự ổn định của nhà Trần. 

Bên ngoài, Trần Thủ Độ là người gương cao ngọn cờ kháng Nguyên lần thứ nhất trong lúc cả châu Á khiếp hãi trước vó ngựa Mông Cổ. Chính câu "Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo" của Trần Thủ Độ đã giúp Trần Thái Tông kiên định trên con đường chống quân Mông Cổ trong lúc em trai của vua là Trần Nhật Hiệu lại muốn "Nhập Tống".

Đại Việt sử ký toàn thư nhận định: "Thủ Độ tuy không có học vấn, nhưng tài lược hơn người, làm quan triều lý được mọi người suy tôn. Thái Tông lấy được thiên hạ đều nhờ mưu sức của ông cả. Vì thế ông được nhà nước dựa cậy, quyền át cả vua".

Mặc dù có quyền lớn trong triều nhưng Trần Thủ Độ chưa bao giờ có dã tâm làm chuyện đại nghịch. Ông biết nép mình, tự nhường, để Trần Thừa (cha Trần Cảnh) làm Thái Thượng hoàng, cùng vị này nhiếp chính giúp vua Trần Thái Tông cai trị đất nước.

Cach-dung-nguoi-cua-Thu-Do-khong-uu-ai-anh-trai-khong-ngai-Quoc-Tuan-0
Bìa sách về Trần Thủ Độ của Nhà xuất bản Lao động

Trần Thủ Độ một lòng trung quân ái quốc, phò tá vua cai trị giang sơn, giữu vững bờ cõi không khác gì chuyện Y Doãn, Chu Công mà những người theo Nho học thời xưa hay ca ngợi về những gương quyền thần không ngại điều tiếng giúp vua.

Khi "đứng dưới 1 người, đứng trên vạn người" trong triều đình nhà Trần, Thủ Độ phụ trách việc cất nhắc quan lại. Có giai thoại nhắc đến sự công tâm của ông trong việc để bạt quan chức. Thủ độ không vì mình làm quan to mà để anh em ruột trong nhà nắm quyền.

Nói về chuyện này, Đại Việt sử ký toàn thư có chép: "Thái Tông có lần muốn cho người anh của Thủ Độ là An Quốc làm tể tướng. Thủ Độ tâu: An Quốc là anh thần, nếu cho là giỏi hơn thần, thị thần xin trí sĩ, nếu cho thần giỏi hơn An Quốc thì không thể cử An Quốc. Nếu anh em đều làm tể tướng thì việc triều đình sẽ ra làm sao ? . Vua bèn thôi".

Cũng có thể Trần Thủ Độ ngại việc anh em cùng làm quan to trong triều thì sẽ bị thiên hạ gièm pha như chuyện Tư Mã Sư - Tư Mã Chiêu chuyên quyền thời nhà Ngụy bên Tàu, sau con Tư Mã Chiêu cướp ngôi nhà Ngụy lập ra nhà Tấn. Chắc chắn những lời đồn như thế sẽ làm xáo động nhân tâm, ảnh hưởng đến triều cương. 

Đừng quên câu chuyện được ghi trong Đại Việt sử ký toàn thư: "Một người thấy ông có nhiều quyền uy trong triều, vào gặp Thái Tông tâu rằng: "Bệ hạ còn thơ ấu mà Thủ Độ quyền át cả vua, xã tắc rồi sẽ ra sao?". 

Thái Tông lập tức đưa người ấy đến dinh Thủ Độ, nói hết những lời người ấy nói cho Thủ Độ nghe. Thủ Độ trả lời: "Đúng như những lời hắn nói". Rồi lấy tiền lụa thưởng cho người ấy". Cũng vì ngại điều tiếng như thế mà sử sách sau này chép khá ít về Trần An Quốc, Trần An Hạ - hai anh trai của Trần Thủ Độ.

Vì phép công, Trần Thủ Độ không ít lần cự tuyệt vợ là Linh Từ quốc mẫu Trần Thị Dung (tức Hoàng hậu của vua Lý Huệ Tông và là mẹ của Chiêu Hoàng). Việt sử giai thoại chép, Thiên Cực công chúa (sau khi nhà Lý mất thì bà bị phế khỏi ngôi Hoàng hậu xuống làm Thiên cực công chúa. Sau vua Trần Thái Tông phong bà là Quốc mẫu) có lần ngồi kiệu đi qua thềm cấm, bị quân hiệu ngăn lại, về dinh khóc kể với Thủ Độ rằng: “Mụ này làm vợ ông mà bị bọn quân hiệu khinh nhờn đến thế ư?”.

Trần Thủ Độ tức giận liền sai quân đi bắt người quân hiệu kia. Nhưng sau khi nghe người này trình bay nguyên do thì ông cười và nói: "Ngươi ở dưới cấp thấp mà biết giữ phép nước, ta còn trách gì nữa", sau đó ban thưởng cho người này.

Cach-dung-nguoi-cua-Thu-Do-khong-uu-ai-anh-trai-khong-ngai-Quoc-Tuan-7
Trần Quốc Tuấn - biểu tượng hội tụ sức mạnh dân tộc

Rồi cả khi Thiên Cực công chúa xin riêng cho một người làm Câu Đương, ông nhận lời. Đến lúc xét, ông gọi người ấy lên và nói: "Ngươi vì có Công chúa xin cho được làm Câu Đương nên không thể so với người khác được, phải chặt một ngón chân để phân biệt." Người ấy sợ quá xin mãi mới được tha. Từ ấy không ai dám đến nhà riêng xin xỏ nữa".

Loạt giai thoại trên chỉ để chứng minh một điều rằng, Trần Thủ Độ là người rất công bằng, liêm chính. Dù ở trên địa vị cao nhưng dùng người rất nghiêm. Ông không chịu mang tiếng dùng anh em thân thích cùng làm quan to, không để người thân tác động trong việc dùng người. 

Và một bằng chứng rõ rằng hơn trong cách dùng người của Trần Thủ Độ, đó chính là việc ông tạo điều kiện cho Trần Quốc Tuấn được giữ binh quyền, thể hiện tài năng mà không hề sợ nguy cơ sau này.

Hậu thế cần nhớ, Trần Quốc Tuấn chính là con trai của An Sinh vương Trần Liễu - người đã bị Trần Thủ Độ ép bỏ vợ là Thuận Thiên công chúa để nhường cho Trần Thái Tông (Trần Cảnh). Trong khi đó, Thuận Thiên đang mang thai con trai Trần Liễu. 

Sự việc này khiến Trần Liễu vô cùng căm hận và quyết định dấy binh làm phải nhưng thất bại. Năm 1251, lúc sắp mất, Trần Liễu cầm tay Trần Quốc Tuấn mà trăn trối rằng: "Con không vì cha lấy được thiên hạ, thì cha chết dưới suối vàng cũng không nhắm mắt được".

Nếu Trần Thủ Độ mà e ngại Trần Quốc Tuấn về sau nắm quyền báo thù thì ông thừa đủ quyền lực để trù dập. Nhưng năm 1257, Trần Quốc Tuấn đã được nắm trọng trách trong cuộc kháng Nguyên lần nhất. Đại Việt sử ký toàn thư chép: "Tháng 9 (1257), (Trần Thái Tông) xuống chiếu, lệnh cho tả hữu tướng quân đem quân thủy bộ ra ngăn giữ biên giới (phía Bắc) theo sự tiết chế của Quốc Tuấn".

Điều này chứng tỏ, Trần Thủ Độ không bị các định kiến chi phối, nhìn nhận sự việc rõ ràng, công minh. Và nếu Trần Thủ Độ là người ích kỷ hẹp hòi chỉ biết dùng người thân tạo vây cánh thì e rằng Đại Việt khó có Trần Hưng Đạo và 2 cuộc kháng Nguyên rực rỡ sau này.

Xem thêm: Thái sư Trần Thủ Độ - vị "đạo diễn" khởi dựng triều Trần, có lòng trung quân, ái quốc tột độ

Sống Đẹp
songdep.com.vn

5 chủ đề bạn cần biết mỗi tuần

Mỗi thứ Tư, bạn sẽ nhận được email tổng hợp những chủ đề nổi bật tuần qua một cách súc tích, dễ hiểu, và hoàn toàn miễn phí!

Bài Mới

Bình luận