Triết lý kinh doanh của tỷ phú tương ớt gốc Việt: Chưa một lần tăng giá bán buôn

David Tran sinh năm 1945 tại Sóc Trăng, cha là thương gia còn mẹ làm nội trợ. Ông học hết tiểu học, rồi theo anh trai lên Sài Gòn (nay là TP.HCM) để làm việc ở một cửa hàng bán hóa chất.

Sau đó, ông trở lại Sóc Trăng để học tiếp trung học, nhưng vừa học xong ông bị bắt đi lính. Tuy nhiên, ông chưa từng thực sự tham gia chiến đấu mà chủ yếu làm công việc nhà bếp trong quân đội. Năm 1975, sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự, ông cùng anh trai trồng ớt trên mảnh đất của mình ở phía đông bắc Sài Gòn và bắt đầu nghiên cứu cách làm tương ớt. 

Thời điểm đó, ông đã tâm niệm rằng tương ớt trên thị trường chưa chạm tới hương vị thực sự của ớt. Do đó, ông bắt đầu tự sản xuất tương ớt, tận dụng kiến thức về hóa chất tích lũy được.

Thời gian đầu, gia đình ông tự sản xuất tương ớt tại nhà và đóng chai trong những chiếc lọ đựng thức ăn trẻ em được tái sử dụng do lính Mỹ bỏ lại. Đến năm 1978, ở tuổi 33, David Tran rời Việt Nam với 100 ounce vàng (82,9 cây vàng) có giá trị 20.000 USD vào thời điểm lúc bấy giờ được ông giấu bên trong những lon sữa đặc. Số tiền ấy tương đương 90.000 USD tính theo tỷ giá hiện nay. Ông đến Hong Kong trên một con tàu chở hàng và sống trong khu tị nạn 8 tháng, 6 tháng sau tới Boston và sau đó định cư tại Los Angeles. Họ lựa chọn nơi này một phần vì anh rể của ông nói rằng họ có thể tìm thấy ớt tươi ở California.

Tại đây, ông thử mua một chai tương ớt nhập khẩu trong tạp hóa tại Chinatown ở Los Angeles. Sau khi ăn thử, người đàn ông gốc Việt cho rằng mình có thể làm ra loại ngon hơn. Công thức đã có sẵn, David Tran bắt tay vào cải tiến và bắt đầu bán thử.

Đầu tiên, ông thuê một cửa hàng nhỏ ở khu Chinatown, chi phí 700 USD/tháng. Ông lái xe tải chở những chai tương ớt thành phẩm và chở đến từng khu chợ. Khi ấy, ông chỉ hi vọng tương ớt của mình sẽ được tiệm phở Việt ưa chuộng, nếu có thể là các nhà hàng châu Á ở quanh vùng Nam California thì càng tốt.

Thế nhưng, tương ớt Sriracha đã vượt sự kỳ vọng của ông khi được người tiêu dùng đánh giá cao, với tháng đầu "ra quân" giúp ông thu về 2.300 USD. Doanh thu liên tục tăng vọt, lãi lớn, nhu cầu cũng ngày một nhiều.

David Tran đã phải chuyển đến một nhà máy ở Rosemead, ngoại ô phía đông Los Angeles, và sau đó mở rộng quy mô sang cả khu nhà máy sản xuất vòng lắc Wham-O bị bỏ hoang bên cạnh. 

Năm 1983, tương ớt nhãn hiệu Sriracha với biểu tượng là con gà trống - năm sinh của David Tran trong 12 con giáp ra đời. Sản phẩm này đã giúp Tập đoàn Huy Fong Foods trở thành cái tên quen thuộc của người tiêu dùng tại Mỹ cho đến nay. Từ năm 2010, Nhà máy Huy Fong Foods tọa lạc trên một khu đất rộng 60.000 m2 tại thành phố Irwindale, bang California, sản xuất hàng trăm nghìn chai tương ớt Sriracha mỗi ngày. 

Năm 2010, Huy Fong Foods lại chuyển đến cơ sở hiện tại rộng gần 200.000 m2 ở Irwindale. 3 năm sau đó, công ty này gặp rắc rối khi thành phố Irwindale đâm đơn kiện, nguyên do là mùi ớt từ nhà máy làm dân cư khó chịu. Đối diện với bê bối này, David Tran đã mở cửa cho tất cả mọi người tham quan nhà máy. Và đến tháng 5/2014, chính quyền thành phố đã gỡ bỏ vụ kiện.

Tháng7/2023, hạn hán ở Mexico khiến các loại ớt trở nên khan hiếm, nhất là ớt Jalapeños đỏ - loại ớt là nguyên liệu chính của tương ớt Sriracha nổi tiếng thuộc thương hiệu Huy Fong Food tại California, Mỹ - khiến công ty này phải giảm sản xuất.

Khó khăn sau đó cũng qua đi và Huy Fong đã có thể quay trở lại tốc độ sản xuất 18.000 chai Sriracha/một giờ. Bên cạnh đó, công ty cũng sản xuất thêm hai loại tương ớt khác là: Sambal oelek (dựa trên công thức của Indonesia chỉ sử dụng ớt, muối và giấm) và tương ớt Chili garlic (tương tự nhưng thêm tỏi). 

Đến giờ, công thức làm tương ớt Sriracha từ 4 nguyên liệu chính ớt, đường, muối, tỏi và giấm vẫn được giữ lại. Cũng vì sự nhất quán đó, mà Huy Fong Foods từ một công ty gia đình thành một doanh nghiệp có vốn hóa hàng tỷ USD. Và đầu năm 2023, David Trần chính thức trở thành tỷ phú tương ớt đầu tiên tại Mỹ.

Trong suốt nhiều năm qua, công ty này có chiến lược kinh doanh rất đặc biệt. Họ tuyệt đối không quảng cáo, không tiếp thị và không tăng giá bán buôn. Dù vậy, khách hàng vẫn đặc biệt ưa thích và tự tìm mua loại tương ớt này. Vào thời điểm Huy Fong Foods tạm ngừng sản xuất, một chai Sriracha hiện có thể được bán với giá lên đến 120 USD (hơn 2,8 triệu đồng) trên các trang như Amazon, eBay, hay Craigslist.

Vị tỷ phú này cho biết: "Tôi chưa từng nghĩ sản phẩm của mình sẽ phổ biến đến như vậy. Giấc mơ của tôi chưa bao giờ là trở thành triệu phú. Tôi bắt đầu vì tôi thích tương ớt tươi, cay. 

Tôi muốn tiếp tục tạo ra một sản phẩm chất lượng tốt, như làm thế nào để tương ớt nóng cay hơn... và không nghĩ đến việc kiếm thêm lợi nhuận.

Tôi có thể sử dụng các thành phần ít tốn kém hơn hoặc quảng bá sản phẩm của mình để kiếm nhiều tiền hơn. Nhưng không, mục tiêu của tôi luôn là cố gắng tạo ra loại tương ớt cay nóng cho người giàu với mức giá phù hợp với người nghèo".

 Ông Tran không có kế hoạch bán công việc kinh doanh mà dự định sẽ truyền lại cho các con của mình, William 47 tuổi và Yassie 41 tuổi, đều làm việc ở công ty.

Theo TTVH, Forbes Việt Nam

Xem thêm: 6 mẹo làm việc từ các tỷ phú hàng đầu thế giới giúp họ giàu thêm: Năng suất không giảm mà tăng liên tục