Giải mã cách gọi thứ bậc "thầy Hai, anh Tư, con Tám..." của người Sài Gòn xưa

Có bao giờ bạn ngồi nhâm nhi ly trà đá 3K hay ly cà phê 8K giữa lòng phố thị phồn hoa và tự hỏi: Sao ngày xưa, người Sài Gòn lại hay gọi nhau là thầy Hai, anh Tư, con Tám... nhỉ?

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Có đến 80 - 90% người ngoại quốc và ngay cả chính người dân bản địa cũng phải thốt lên rằng "phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Nam". Bởi vì tiếng Việt của chúng ta quá phong phú. 

Chiều muộn hôm vừa rồi có cậu bạn đi công tác ghé ngang nhà rủ đi làm ly cà phê tán dóc. Nói chuyện lan man một hồi, tự nhiên, anh chàng kể ở công ty có ông gác cửa hay nói câu "bỏ đi Tám": "Em chả hiểu, có lần hỏi ông nói đại khái là dùng khi can ngăn ai đó bỏ qua chuyện gì đó, nhưng sao không phải là Sáu hay Chín mà cứ nhất định phải là Tám, thì ông nói cũng không biết".

Dựa vào những câu chuyện xưa cũ, những giai thoại, nên kể ra đây chút nguyên cớ của câu thành ngữ có lẽ sắp “thất truyền” này, biết đâu có dịp nào đó anh em có thể dùng để “buôn dưa lê” lúc “trà dư tửu hậu”.

Vi-sao-nguoi-Sai-Gon-lai-co-cach-goi-thu-bac-thay-Hai-con-Tam-0
Quán cà phê - nơi người Sài Gòn "tám" đủ mọi chuyện trên đời

Đầu tiên, phải biết rằng, câu nói này xuất phát từ khu vực Sài Gòn - Chợ Lớn (thời Pháp thuộc, khoảng đầu thế kỷ XX). Thời đó, cách xưng hô thứ bậc trong xã hội phổ biến, phần nào phản ánh vị trí xã hội, giai cấp... một cách khá suồng sã và dễ chấp nhận.

Đứng trên hết là các "quan lớn" người Pháp hoặc các quan triều đình nhà Nguyễn, thành phần này thì không "được xếp" thứ bậc vì giới bình dân hầu như không có cơ hội tiếp xúc đặng xưng hô hay bàn luận thường xuyên.

Vi-sao-nguoi-Sai-Gon-lai-co-cach-goi-thu-bac-thay-Hai-con-Tam-9
Ảnh minh họa: Kenh14

Kế đến là các công chức làm việc cho chính quyền. Họ ít nhiều là dân có học, dân thường hay có dịp tiếp xúc ngoài đời, là cầu nối giữa họ với các thủ tục với chính quyền hoặc là thành phần tri thức. Đó là các "thầy Hai thông ngôn" hay "thầy Hai thơ ký".

Hàng thứ Ba là các thương gia Hoa Kiều, với tiềm lực tài chính hùng hậu và truyền thống "bang hội" tương trợ, liên kết chặt chẽ trong kinh doanh, các "chú Ba Tàu" nghiễm nhiên là 1 thế lực đáng vị nể trong mắt xã hội bình dân Sài Gòn - Chợ Lớn thời đó.

Vi-sao-nguoi-Sai-Gon-lai-co-cach-goi-thu-bac-thay-Hai-con-Tam-8
Ảnh minh họa: Kenh14

Ở vị trí thứ Tư là các "đại ca" giang hồ. Đó là những tay chuyên sống bằng nghề "đâm thuê chém mướn", hành xử theo luật riêng, tuy tàn khốc và "vô thiên vô pháp" nhưng khá "tôn ti trật tự (tiêng)" và "có đạo nghĩa" chứ không tạp nham và thiếu nghĩa khí như các băng nhóm "trẻ trâu" hiện đại. Các "anh Tư dao búa" vừa là hung thần, vừa ít nhiều lấy được sự ngưỡng mộ của giới bình dân (và cũng không ít tiểu thư khuê các) thời đó.

Vi-sao-nguoi-Sai-Gon-lai-co-cach-goi-thu-bac-thay-Hai-con-Tam
Ảnh minh họa: Kenh14

Tiếp theo đó là vị trí của giới lưu manh hạ cấp hơn: Đó là anh Năm đá cá lăn dưa, móc túi giật giỏ hay làm cò mồi mại dâm... 

Vi-sao-nguoi-Sai-Gon-lai-co-cach-goi-thu-bac-thay-Hai-con-Tam-6
Ảnh minh họa: Kenh14

Bị giới bình dân ghét hơn đám lưu manh côn đồ là các "thầy Sáu phú-lít (police)", "thầy Sáu mã tà", "thầy Sáu lèo". Chức trách là giữ an ninh trật tự, chuyên thổi còi đánh đuổi giới buôn gánh bán bưng bình dân, nhưng các "thầy Sáu" này cũng không từ cơ hội vơ vét ít tiền mọn "hối lộ" của họ để "nhẩm xà" (uống trà). 

Vi-sao-nguoi-Sai-Gon-lai-co-cach-goi-thu-bac-thay-Hai-con-Tam-5
Ảnh minh họa: Kenh14

Ở trong giới buôn bán thì không thể không nhắc đến chuyện vay vốn làm ăn, mặc dù Tàu hay Việt cũng đều có tổ chức cho vay. Nhưng phổ biến và "quy củ" nhất ở cấp độ trung - cao khu vực Sài Gòn - Chợ Lớn là các "anh Bảy Chà và". Các anh này là các nhà tài phiệt người Ấn, vừa giàu vừa ít bị "ghét", vừa ít có quan hệ qua lại với giới chức người Pháp, lại làm ăn đúng luật lệ, ít thừa cơ bắt chẹt lãi suất nên khá được giới kinh doanh tín nhiệm.

Vi-sao-nguoi-Sai-Gon-lai-co-cach-goi-thu-bac-thay-Hai-con-Tam-4
Ảnh minh họa: Kenh14

Đứng ở vị trí thứ Tám chính là giới lao động nghèo chỉ có sức lực làm vốn nuôi miệng, từ bốc vác, gánh nước bồng em, đến "sang" hơn chút xíu là phu xe kéo...

Tuy đông nhưng lại yếu thế nhất vì thất học, không có tiền như thầy Hai, anh Ba, cũng hiền lành chứ không bặm trợn phản kháng bạt mạng như các anh Tư anh Năm nên họ thường xuyên chịu sự áp bức, bắt nạt từ mọi phía. Cách để yên thân khả dĩ nhất với họ là khuyên nhau cắn răng nhẫn nhịn, quên đi để sống: "Bỏ qua đi Tám", bây giờ chắc là đã dễ hiểu rồi.

Vi-sao-nguoi-Sai-Gon-lai-co-cach-goi-thu-bac-thay-Hai-con-Tam-3
Ảnh minh họa: Kenh14

Không còn liên quan nữa, nhưng nhân tiện sẵn nói luôn về thứ bậc chót cùng trong xã hội thời đó: các cô, các chị Chín xóm Bình Khang chuyên "kinh doanh" bằng "vốn tự có".

Dài dòng tý để trình bày chút kiến giải về một câu thành ngữ đang dần bị quên lãng dùng để bày tỏ thái độ khuyên người hoặc tự an ủi mình hãy đừng để ý những chuyện không vui, hay bị ai đó "chơi không đẹp".

Nếu lỡ đọc thấy không có gì thú vị thì thôi, "bỏ qua đi Tám"!

(Theo Phạm Quốc Bảo/Tuổi trẻ)

Xem thêm: Nguyễn An Ninh: Nhà cách mạng "chọc trời khuấy đất", thần tượng của thanh niên Sài Gòn

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX, Sài Gòn xuất hiện tứ đại phú hộ giàu nứt vách đổ tường mà dân gian hay truyền là Nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Hỏa.

Giai thoại về tứ đại phú hộ của Sài Gòn xưa: Có người giàu hơn cả vua Bảo Đại
0 Bình luận

Thẩm Thúy Hằnɡ là một đại minh tinh νà là nɡười đẹρ có  tiếnɡ trong giới nghệ thuật Sài Gòn trướᴄ năm 1975. Người đẹp trở thành cái tên được giới truyền thông săn đón nhất vào suốt 2 thập kỷ từ cuối thập niên 50 cho đến năm 1975. 

Xuýt xoa trước bộ sưu tập những bức hình để đời của minh tinh Thẩm Thúy Hằng - Đệ nhất mỹ nhân Sài Gòn xưa
0 Bình luận

Vượt khó làm giàu, đến khi về già vợ chồng ông bà Nguyễn Thị Thành (TP.HCM) lại dốc tiền túi xây nhà trọ, lấy giá rẻ bèo cho người nghèo.

Nguyễn Thị Thành: 'Đại gia' Sài Gòn dồn tiền tích cóp xây phòng trọ cho người nghèo, suốt bao năm chỉ lấy giá 'rẻ bèo'
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Không chờ đủ thủ tục, bác sĩ quyết định phẫu thuật khẩn cấp cho chàng trai “vô danh, ví rỗng”

Chàng trai 20 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, không giấy tờ, không người thân. Không chờ đủ thủ tục, các bác sĩ quyết định mổ khẩn cầu để cứu người trong thời gian vàng.

Hải An
Hải An 11 giờ trước
Người dân Quảng Ngãi mở rộng vòng tay san sẻ chỗ ở với cán bộ từ Kon Tum chuyển về

Thấy các cán bộ Kon Tum mới chuyển về chưa có chỗ ở, người dẫn Quảng Ngãi đã mở rộng vòng tay giúp đỡ, chào đón, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống và công việc.

Thanh Tú
Thanh Tú 2 ngày trước
Không chỉ kịp thời đưa cháu bé tai nạn đi cấp cứu chiến sĩ CSGT còn hỗ trợ viện phí

Phát hiện cháu bé bị tai nạn giao thông khi đang trên đường làm nhiệm vụ, chiến sĩ đội CSGT số 6 (CATP Hà Nội) đã kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu và hỗ trợ một phần viện phí.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Bé gái bị co giật trên chuyến bay được bác sĩ cấp cứu kịp thời

Trên chuyến bay từ TP.HCM đến Hà Nội, một bé gái xuất hiện tình trạng co giật do hạ canxi máu - một rối loạn điện giải nguy hiểm, đã được các bác sĩ có mặt tái đó hỗ trợ cấp cứu thành công.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Lớp học bơi miễn phí suốt gần một thập kỷ giữa lòng Cần Thơ

Cứ vào dịp hè các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại Cần Thơ lại rủ nhau đến lớp học bơi miễn phí của cô Quý tại hồ bơi Nhiệt điện Trà Nóc.

Đăng Dương
Đăng Dương 6 ngày trước
Ấm lòng 900 suất ăn mời thí sinh, phụ huynh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Hội phụ nữ xã Trung Giã, Xuân Giang, huyện Sóc Sơn, Hà Nội đã nấu gần 900 suất ăn miễn phí để mời thí sinh và phụ huynh trong ngày diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Hải An
Hải An 27/06
Chủ quán Bạc Liêu miễn phí bữa sáng và trưa cho các sĩ tử thi tốt nghiệp THPT

Trong những diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, anh Trương Nguyễn Minh Tuấn (50 tuổi, TP.Bạc Liêu) – chủ quán chay đã miễn phí bữa sáng, trưa kèm chè đậu đỏ để tiếp sức các thí sinh.

Hải An
Hải An 27/06
Trường học ở Hà Nội thuê xe khách đưa hơn 500 thí sinh đến điểm thi tốt nghiệp THPT 2025

Vì muốn đảm bảo an toàn cho hơn 500 sĩ tử tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, một trường học ở Hà Nội đã thuê 12 xe khách 16 chỗ đưa đến điểm thi. Bên cạnh đó trường còn bố trí cho các bữa ăn sáng, ăn trưa cho các thí sinh tại điểm thi.

Hải An
Hải An 26/06
Bức tâm thư xúc động người cha viết gửi 2 ân nhân ngày con gái đậu trường chuyên

Sau khi đăng tải bức tâm thư với tiêu đề “Lời cảm ơn đến những người tốt lặng lẽ” lên mạng xã hội, bài viết của người cha vừa có con thi lớp 10 đã nhận về hàng ngàn lượt tương tác.

Hải An
Hải An 25/06
Xuống Hà Nội khám bệnh, người phụ nữ bị lừa nhẵn túi bởi “người quen” may thay lại nhận được phép màu từ những người xa lạ

Bị lừa hết tiền trong túi khi xuống Hà Nội khám bệnh bởi một người phụ nữ tự xưng là “quen người nhà của chị”, may mắn thay chị H.T.Trang (41 tuổi, dân tộc Tày, quê Bắc Kạn) đã được bệnh viện và nhiều người giúp đỡ.

Hải An
Hải An 25/06
Mát lòng “bát cháo hành” tại góc phố nghĩa tình giữa mùa hè Hà Nội

Trong cái nắng chói chang của Hà Nội, tại một góc phố nhỏ tình người được lan tỏa từ nồi cháo thiện nguyện, từ những tấm lòng thảo thơm.

Hải An
Hải An 24/06
PC Right 1 GIF
Đề xuất