Tuyển tập 10 bài hát chầu văn hay nhất hiện nay

Hát chầu văn là gì?

Chầu văn (hát văn) gắn liền với nghi thức hầu đồng trong tín ngưỡng thờ Tam - Tứ Phủ, chính vì thế còn có tên gọi nữa là hát văn hầu đồng.

Chầu văn được biết đến là loại hình nghệ thuật truyền thống của người Việt. Hình thức lễ nhạc này có xuất xứ từ vùng đồng bằng Bắc Bộ, được coi là hình thức ca hát mang ý nghĩa chầu thánh.

Vào khoảng 1954 - 1990 hát văn có thời gian bị mai một do hầu đồng bị coi là mê tín dị đoan và bị cấm hoạt động. Tới đầu những năm 90, hát văn mới có cơ hội phát triển lại và được quan tâm, bảo tồn một cách đúng đắn. Ngày nay, hát chầu văn được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam, đồng thời được công nhận là di sản thế giới.

Hát chầu văn xuất hiện nhiều ở Hà Nội và Nam Định. Lối hát văn Hà Nội được cho là bay bướm hơn hát văn Nam Định. Hát Văn Nam Định thường đơn giản, mộc mạc.

Phần lời của các bản chầu văn thường sử dụng các thể thơ khác nhau như thơ thất ngôn, song thất lục bát, nhất bát song thất (hay song thất nhất bát), hát nói…với mục đích làm cho buổi lễ sống động, mời gọi các vị Tiên Thánh giáng trần.

Người trình bày các bản hát văn được gọi là “cung văn”. Cung văn ngồi một bên trong nghi lễ, hai bên là nhạc công tấu nhạc và ban hát phụ họa. Người hát thường là các nghệ nhân lớn tuổi. Họ vừa chơi nhạc cụ vừa thay nhau hát trong một vấn hầu kéo dài khoảng 4 - 8 giờ đồng hồ. Nhạc cụ thường gồm: đàn nguyệt, trống ban (trống con), phách, cảnh, thanh la và một số các nhạc cụ khác như: sáo, trống cái, đàn thập lục, đàn nhị, kèn bầu, chuông, mõ, đàn bầu…

Hát chầu văn có một số hình thức biểu diễn gồm: hát thờ, hát thi, hát hầu (hát phục vụ hầu đồng, lên đồng) và hát văn nơi cửa đền.

Hát thờ: thường hát trước khi bắt đầu các giá văn lên đồng, vào các ngày lễ, tiệc thánh (ngày thánh đản sinh, ngày thánh hóa)

Hát hầu: Có hai trường hợp là hát hầu theo tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ và hát hầu trong tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần.

Nếu hát hầu theo tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ thì bắt buộc có ba giá tam tòa Thánh Mẫu và thường hầu tráng bóng, không tung khăn. Phổ biến như bài “Cô Đôi Thượng Ngàn”.

Nếu hát hầu trong tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần thì người ta có thể kết hợp hầu Tứ phủ hoặc hầu riêng. Hầu kết hợp với Tứ phủ thường thỉnh Tam tòa Thánh Mẫu đầu tiên. Nếu hầu riêng thì thỉnh đức Thánh Vương Trần Triều đầu tiên.

Hát văn cửa đền: thường diễn ra tại các đền phủ trong những ngày đầu xuân, lễ hội. Các cung văn hát chầu văn phục vụ khách hành hương đi lễ. Cung văn thường sẽ hát về vị thánh thờ tại đền và hát theo yêu cầu của khách hành hương. Lời bài ca đôi khi cũng được coi như một bài văn khấn nguyện của khách.

Hát chầu văn thường đi theo một giá đồng gồm có bốn phần chính:

• Mời thánh nhập
• Kể sự tích và công đức
• Xin thánh phù hộ
• Tiễn thánh

Bài ca thường được chấm dứt bằng câu hát: “Xe loan thánh giá hồi cung!”

Những bài hát chầu văn hay nhất

Cậu Quận Sòng Sơn Văn

Vầng đông mãn bóng dương vời vợi

Soi vườn hồng choi chói nhân gian

Vốn xưa chầu chực đền vàng

Vào ra cửa Mẫu sửa sang một Hoàng

Trên ngọc bộ chén vàng tay lỡ

Xuống trần gian vào cửa dân ngay

Điều lành ứng mộng khôn thay

Bào thai đủ tháng mười ngày sinh ra

Khác người ta long hành hối bộ

Ấn tam đình lồ lộ nở nang

Dung nghi tính hạnh phi thường

Ngọc lành vàng tốt yêu đương chẳng rời

Phút nghe thấy trên trời chiếu chỉ

Rước Hoàng về thượng đế tiên cung

Xe loan gió lọt bụi hồng

Cành huyên duy phút mộng xuân rầu rầu

Chốn hồng lâu trong lòng phỉ ngộ

Chạnh nghĩ là cậu ở xứ Thanh

Sòng Sơn thượng đẳng anh linh

Trời Nam tú khí địa danh đâu bằng

Duy nghìn thu tặng phong choi chói

Cửa linh từ nhang khói ngàn thu

Chầu rồi cậu lại ngao du

Đồi Ngang phố Cát kinh đô thị thành

Áo cánh xanh phất phơ lòng đỏ

Quần hoa hiên vòng cổ vòng tay

Khăn đào cậu đội xinh thay

Vai mang túi gấm chân giày rong chơi

Cậu Hoàng ba bảy tuổi xanh

Miệng cười hoa nở mọi hình mọi xinh

Chân đá cầu đồng trinh đánh đáo

Tay quạt tầu hảo tố báo tiền

Cậu Hoàng be bé hạt tiêu

Bé xinh bé đẹp vua yêu Mẫu dùng

Các chầu cô khăn hồng áo thắm

Bóng cậu Hoàng càng ngắm càng say

Dăm ba dắt díu dang tay

Nhác trông cậu quận thực thay hữu tình

Hát tiếng kinh líu lô vui vẻ

Cậu Quận Hoàng tươi đẹp thanh tân

Trẻ già nam nữ xa gần

Cậu Hoàng chơi đó mười phần ngồi xem

Hoặc ai phải sương thu nắng hạ

Cậu ban cho nước lã tàn nhang

Ra tay chuyển bệnh trần gian

Trừ tai tống ách bình an tức thời

Tấu văn mời cậu ban tài lộc

Cho trong nhà ngũ phúc lâm môn

Đền thờ chúa vị thánh tôn

Anh linh thiên cổ trường tồn muôn thu

Đệ tử tôi khói hương phụng sự

Dốc một lòng sớm tối dám sai

Thỉnh Cậu giá ngự đền đài

Phù hộ đệ tử đời đời bình an

Văn bài sai Mười hai cô

Bài sai thập nhị tiên nàng

Cô nào việc ấy sửa sang theo hầu

Cô cả pha nước trà tầu

Thế là vừa ý gật đầu ban khen

Cô đôi dâng bộ khay đèn

Xe ngà diện sứ móc tiêm bằng vàng

Cô bơ dâng hộp thuốc nam

Thế là vừa ý ông hoàng sơn lâm

Cô tư đốt đỉnh nhang trầm

Ngọn đèn khêu tỏ tay cầm móc tiêm

Cô năm dâng hộp bánh nguyên

Kẹo xìu thuốc lá cảnh tiên ai bì

Cô sáu tính nết nhu mì

Dâng con ngựa xám ông đi chấm đồng

Cô bảy nẩy khúc đàn thông

Ngày ngày hầu hạ vào ra sớm chiều

Cô tám dâng chiếc lược ngà

Đôi tay chải chuốt thật là khéo thay

Cô chín yểu điệu ai tầy

Tiên cô dâng 1 đôi giầy hầu ông

Cô 10 thắt dải lưng hồng

Canh ba giờ tí đèn lồng bước ra

Cô 11 quạt nước pha trà

ấm tiên bình ngọc tay ngà dâng lên

Cô 12 múa lượn xênh tiền

12 tố nữ hầu giá đôi bên rõ ràng

Cậu thả lưới

Ba quân nghe lệnh cậu truyền

Thuyền bè neo cọc các miền đông tây

Lưới thần la liệt bủa vây

Thuỷ binh cơ đội vào ngay kíp liền

Chân mây mặt nước vô biên

Lưới thần chăng khắp các miền hải đông

Tôm he cá mực tôm rồng

Đều sa vào lưới trùng trùng như muôn

Văn Cô Bé Hòa Bình

Ai lên cảnh đẹp Hoà Bình

Thác Bờ phong cảnh hữu tình biết bao

Dải sông Đà rì rào sóng vỗ

Cảnh núi rừng cây phủ màu xanh

Anh linh cô bé Hoà Bình

Thác Bờ cô ngự một mình trông coi

Sử Lê triều sáng soi nữ kiệt

Giặc bạo tàn phải khiếp uy linh

Chiếc thoi vượt thác một mình

Mênh mông sóng vỗ ấm tình nước non

Trăng khuyết thì trăng lại tròn

Người Mường sống với nước non muôn đời

Cô cứu người bằng thoi Tam Bảo

Dắt dân bằng đuốc sáng thần tiên

Cô đi dáng điệu dịu hiền

Cong cong nét liễu cài trên sóng tuyền

Vẻ thanh tú hiện trên nền ngọc

Nét thu ba mái tóc vờn mây

Đoan trang vẻ mặt hây hây

Khăn xanh áo trắng vẻ đầy thần tiên

Mênh mông sóng nước hò khoan

Chơi vơi tượng đá hiện lên giữa dòng

Đêm thanh vắng thuyền rồng cô ngự

Lá cờ thần thêu chữ vàng tươi

Mênh mang một dải khoan bơi

Chở quân chính nghĩa thoát nơi hiểm nghèo

Nước Đại Việt Lê Triều khai mở

Phong cô là liệt nữ anh hùng

Có công được tặng chữ chung

Có cô bé Thác được phong thể vàng

Từng vượt núi băng ngàn mở lối

Giúp dân lành sớm tối nên công

Bao năm đục núi khơi dòng

Đem dòng nước ngọt mát từng đồi nương

Cậu bé Hoàng

Cậu Hoàng giục ngựa qua sông

Mồ hôi nhỏ giọt, thương đồng phải theo

Thương đồng mấy núi cũng trèo

Mấy sông cũng lội mấy đèo cũng qua

Đường trường ngàn dặm suối khe

Sông sơn, phố cát lại về đền Dâu

Trần gian trẩy tội gần xa

Cậu Hoàng trẩy hội hoa xuân tưng bừng

Tấu cho phật thánh mười phương

Thanh đồng đệ tử tựa nương tuổi già

Văn Cậu Quận Phủ Dầy

Lòng tin tiến một cơi trầu

Dâng bản văn chầu thỉnh Cậu về đây

Cậu xưa vốn ở Phủ Dầy

Chầu chực đêm ngày hầu hạ vào ra

Cậu Hoàng mới độ lên ba

Hình dung sắc thái thật là xinh thay

Đầu đội nón chân đi giày

Áo xanh khăn đỏ vòng tay quạt tàu

Khi chầu thượng đế khấu đầu

Khi trở về chầu thánh mẫu thuỷ cung

Thấy ai thờ phụng có lòng

Cậu về giá ngự điện trung chơi bời

Cậu thời có sắc có tài

Khắp hết điện đài đâu chẳng ngự chơi

Ai thời sạch sẽ tốt tươi

Sửa sang lịch sự đến nơi tức thì

Cậu nay tính hạnh nhu mì

Hình dung nhan sắc mọi bề mọi hay

Lại xem phong cảnh mọi nơi

Đài kia giá nọ rong chơi phố phường

Miệng cười hoa nở phi phương

Khăn hồng cánh cánh rõ ràng thực xinh

Thấy đâu vui thú hữu tình

Cậu về giá ngự như hình thần tiên

Vốn xưa cậu ở giang biên

Con vua thuỷ tế giáng miền nhân gian

Văn Cô Cả

Dưới Động Đình hoa rơi lai láng

Cửa rèm châu thấp thoáng bóng trăng

Đời Lê Thái Tổ trung hưng

Anh linh ra sức Liễu Thăng hàng đầu

Lệnh khoa màu theo quan sứ giả

Chọn ngày lành giáng hạ thần tôn

Ra vào ngọc điện kim môn

Danh thơm ngoài cõi tiếng đồn trong cung

Đức Mẫu Vương có lòng quảng đại

Phong cô làm công chúa thiên cung

Ngọt ngào nổi dấu thiên hương

Phấn son chải chuốt áo vàng trai lơ

Bậc thần nữ phong cô nhan sắc

Vẻ khuynh thành nhất mực trần gian

Hây hây má phấn tựa hương

Mặt hoa đầy đặn trán vuông cgữ điền

Vẻ thiên nhiên hình dung tầm thước

Gót hài hoa càng bước càng xinh

Đã nên quốc sắc khuynh thành

Mày ngang bán nguyệt rành rành tựa hoa

Áo mớ ba chân hài mỏ phượng

Lwợc đồi mồi nhẫn ngọc luồn tay

Gương soi phấn điểm nào tày

Cổ đeo chàng mạng đôi tai hoãn vàng

Nét dịu dang lại càng vinh hiển

Giá ngự đồng phán chuyện các nơi

Thông chi dưới bể trên trời

Lầu son phủ tía cô ngồi thảnh thơi

Lúc nhàn hạ lên chơi tỉnh Bắc

Kén được đồng nhan sắc nết na

Thiên triều bồng báo trải qua

Quỳnh Lôi thẳng tới Thổ Hà Vạn Vân

Trải phủ Thuận qua đền Dâu Khám

Tới đền Ghềnh xuống trạm Hoàng Mai

Có phen đi hán đi hài

Qua đền Cổ Vũ Hàng Gai Hàng Bè

Trở ra về Hàng Buồm Phố Khách

Gặp Minh hồng khúc khích cười reo

Rong chơi Cầu Gỗ Hàng Đào

Trở về Hàng Bạc lại vào Phúc Tân

Tháng hai hội đền Dầm đền Sở

Ninh xá từ Đại Lộ đức Ông

Nhởn nhơ đứng mũi thuyền rồng

Khuyên luyện thanh đồng chầu chực dâng hoa

Lại trở ra cô về đền Sét

Xuống Bạch Mai bái yết chùa Vua

Dạo chơi Trưng Trắc Hai bà

Đức Viên Hoà Mã ,lại ra Tây Hồ

Có phen dạo khắp thành đô

Qua phủ Tây Hồ về tới Chân Tiên

Mời Cô trắc giáng bản đền

Phù hộ đệ tử thiên niên thọ trường

Văn Cô Đôi Cam Đường

Lòng thành thắp một tuần hương

Dâng văn sự tích Cam Đường tiên cô

Quê nhà ở đất xưa Đình Bảng

Dòng nối dòng buôn bán vải tơ

Cô quản gì nắng sớm chiều mưa

Cong cong đòn gánh sớm trưa cho đời

Nào tơ lụa vải sồi lĩnh tía

Đủ mặt hàng chẳng thiếu thức chi

Chiều chiều quảy gánh ra đi

Lung linh got ngọc quảy đi cho đời

Cô tới đâu hoa cười chim hót

Các bản làng nhẹ gót thênh thênh

Suối khe đồi núi gập ghềnh

Vải tơ đem đến ấm tình ngược xuôi

Dân đâu đấy nhớ người tiên nữ

Dáng thanh thanh mắt tựa sao sa

Thơm thơm tóc phượng dà dà

Hây hây má phấn da ngà lưng ong

Núm đồng tiền dáng trông ngọc thuyết

Nở nụ cười vẻ nguyệt in hoa

Khăn vuông đen thẫm đậm đà

Lưng đeo xà tích tai hoa bấm vàng

Áo đổi vai dịu dàng vạt thắt

Mối lưng bao nhiệm nhặt đường cong

Tư trời sánh với trăng trong

Công dung ngôn hạnh đức cùng thanh tao

Sở mãn hạn thiên tào bỗng gọi

Trở về trời để lại nhớ thương

Người tiên gửi đất Cam Đường

Dấu tiên để lại bốn phương phụng thờ

Thuở sinh thời vải tơ đem đến

Lúc về trời vẫn hiện đêm khuya

Canh ba quảy gánh đi về

Tay tiên hái quả trẩy huê cho đời

Sang canh tư dạo chơi các bản

Gọi chim rừng gợi sáng canh năm

Anh linh nức tiếng bốn phương

Có cô tiên nữ Cam Đường thiêng thay

Dân đâu đó đêm ngày nguỡng mộ

Đội ơn cô tế độ sinh nhân

Ban tài tiếp lộc xa gần

Kêu sao được vậy nhân dân ơn nhờ

Đoi đãy nải thủa xưa ghi lại

Cô Cam Đường tiếng mãi mai sau

Hôm nay dâng tiến văn chầu

Cung đàn tiếng hát đôi câu tâm thành

Cô về lai giáng điện đình

Xin cô bốn chữ khang ninh thọ trường

Văn Cậu Quận Đồi Ngang

Trên trời nổi trận mưa sa

Hồng vân ngũ sắc hoá ra cậu Hoàng

Nguyên xưa cậu ngự Đồi Ngang

Có giấy Mẫu truyền cậu kíp ran gay

Tháng ba trảy hội phủ giày

Công Đồng, Phủ Bóng ra ngay Phủ Bà

Về đồng chit chiếc khăn hoa

Kì thi khoá hội cậu ra kinh kỳ

Vua yêu, Mẫu lại yêu vì

Nâng niu như ngọc lưu ly vàng mười

Ngọc lưu ly càng nhìn càng thắm

Bông hoa đào càng ngắm càng xinh

Cậu Hoàng ba bảy tuổi xanh

Anh tài nhất mực thông minh tuyệt vời

Trái đào tóc chấm ngang vai

Tay cầm quyển sổ bút ngọc cài tai đi chấm đồng

Tai nghe nhạc ngựa long nhong

Nhạc ngựa cậu Quận đèn chong cậu về

Con ngựa hồng khoan khoan chân bước

Giương cung thần bắn suốt mình chim

Một đàn chim nhạn bay lên

Tránh sao cho khỏi mũi tên cậu Hoàng

Cái cung bạc, mũi tên vàng

Giương cung cậu bắn rõ ràng mười mươi

Cậu ăn chơi nghiêng nước đổ trời

Có khi thanh lịch tốt tươi anh hào

Đền đây khuya sớm ra vào

Đôi tay nâng bức màn đào quỳ tâu

Ngày ngày đôi buổi theo hầu

Vua cha cũng quý Chúa Chầu cũng thương

Tấu cho phật thánh mười phương

Thanh đồng đệ tử tựa nương trăm tuổi già

Tục truyền tháng tám hội Cha

Tháng ba hội Mẫu gần xa nức lòng

Cậu Đồi giục ngựa qua sông

Hèo hoa cậu vác thương đồng phải theo

Thương đồng tứ núi cũng leo

Thất sông cũng lội cửu đèo cũng qua

Chân tâm niệm chữ Di Đà

Vào chùa Non Nước hái hoa đem về

Băng rừng vạn dặm suối khe

Khi chơi Yên Tử lúc về Quỳnh Lâm

Thương người thành kính nhất tâm

Cứu cho thoát ách trầm luân mọi loài

Cậu nay đích thực người trời

Tỏ lòng trung hiếu thương người trần ai

Gia ân tiếp lộc ban tài

Tạ xong ba lễ cậu ngồi nghe văn

Văn cậu bắn cung

Anh hùng có một không hai

Côn quyền kiếm kích đủ tài kinh luân

Đường đường rạng vẻ đai cân

Cung đeo kiếm giắt tiến quân lên ngàn

Ba quân nghe lệnh truyền ban

Bốn phương tám hướng quanh ngàn bủa vây

Cung vàng cầm chắc trong tay

Tên thần lắp sẵn tên bay nhẹ nhàng

Chim ưng đà điểu đại bàng

Cùng loài hổ bảo sói lang hại người

Xem thêm: Hầu đồng là gì? Trong nghi lễ đạo Phật có hầu đồng không?