Lý luận văn học: "Phân biệt thơ cũ và thơ mới điều quan trọng nhất..."

GỢI Ý DÀN BÀI CHI TIẾT

1. Mở bài

- Dẫn dắt vấn đề.           

- Nêu vấn đề

2. Thân bài

Giải thích nhận định

- Thơ mới khác biệt với thơ cũ là ở phần xác (hình thức) 

+ Phá bỏ ước lệ, những khuôn mẫu gò bó cứng nhắc trong thơ xưa để thể hiện mọi cảm xúc, biến thái tinh vi phức tạp nhất của tâm hồn.

- Điều quan trọng hơn là phần hồn (nội dung) - tinh thần Thơ mới "ngày trước là thời chữ ta, bây giờ là thời chữ ta" (Hoài Thanh).

+ Con người cá nhân trong thơ xưa phải ẩn mình sau cái ta của cộng đồng. Có những tài năng muốn vượt thoát - Hồ Xuân Hương, Nguyễn Công Trứ...nhưng chưa bao giờ dám phô diễn cái tôi.

+ Đến thời hiện đại, cùng với sự chuyển mình của xã hội, ý thức cá nhân bùng phát mạnh mẽ thành nguồn cảm hứng chủ đạo.

+ Cái tôi trong thơ thể hiện rất phong phú trên thi đàn. Nhưng chung quy phổ biến nhất là cái tôi "nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ xanh non" và cái tôi "cô đơn trước vũ trụ cuộc sống".

+ Nhận định này rất đúng với các nhà Thơ mới. Nhưng cũng cần thấy thêm rằng sự phân cực như thế là hiện rõ ràng tuy nhiên ở một số nhà thơ ta thấy có sự kết hợp giữa hai khía cạnh trên.

Phân tích, chứng minh

* Cái tôi nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ, xanh non:

- Với cái tôi nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ, xanh non nên Xuân Diệu mới: 

+ Phát hiện ra bức tranh trần thế là một mâm cỗ thịnh soạn với vô số thực đơn:

nắng, gió, hoa lá, âm thanh (gần gũi thân quen) đồng nội xanh rì, cành tơ phơ phất, thần vui gõ cửa (tràn đầy sức sống, tươi đẹp, nhiều niềm vui) ong bướm, tuần tháng mật, cặp môi gần (tình tứ, quyến rũ).

+ Thay đổi cách nhìn: vẻ đẹp con người là chuẩn mực cho cái đẹp tự nhiên (nhìn đời qua lăng kính tình yêu)

+ Bộc lộ những ham muốn khác thường: đoạt quyền tạo hóa.

+ Cảm nhận thế giới bằng mọi giác quan (thị, thính, vị, khứu...)

- Ta cũng bắt gặp cái tôi ấy trong thơ Hàn. Vẻ đẹp trần thế nơi thôn Vĩ qua hồi tưởng thật: 

+ Đẹp tinh khôi, thanh khiết, sống động: Nắng mới, vườn mướt, xanh như ngọc.

+ Hữu tình: lá trúc che ngang mặt chữ điền.

* Cái tôi cô đơn trước vũ trụ, cuộc đời:

- Mặc dù đối với Xuân Diệu (Vội vàng) cái tôi chủ đạo là cái tôi trẻ trung, thiết tha giao cảm với đời, khát khao hưởng thụ nhưng người đọc vẫn phát hiện ra cái buồn cố hữu mang đặc trưng của Thơ mới.

+ Buồn vì quy luật của cuộc đời: có sinh có tàn, phai ( rớm, than, thì thào, hờn, đứt, phai tàn - một loạt động từ thể hiện sự tiêu tán, mất mát).

- Cũng như Xuân Diệu, Hàn Mặc Tử (Đây thôn Vĩ Dạ) sau cái tôi say mê với cuộc sống nơi thôn dã là cái buồn mất mát, chia lìa, hụt hẫng nuối tiếc. Càng về cuối bài thơ nỗi buồn càng đong đầy vì cái ảo ảnh ngày càng nhạt nhòa xa vời tầm với: trăng, áo trắng quá, sương khói, nhân ảnh. Kết thúc là câu hỏi nhưng thực chất là tiếng than

+ Cái buồn của Hàn Mặc Tử còn thể hiện qua dòng hồi tưởng đứt nối chập chờn vô định.

- Có lẽ trong số cá nhà thơ mới, cái tôi cô đơn nhiều nhất không ai khác chính là Huy Cận:

+ Cảm thức trong thơ Huy Cận là cảm thức về thân phận con người trước vũ trụ lớn lao:

+ Tràng giang có hai đối cực: Cái lớn lao rợn ngợp mênh mông vô tận: sông dài, trời rộng, nắng xuống, trời lên, mây cao, sóng gợn. Những hình ảnh này biểu tượng cho cuộc đời, dòng đời.

+ Cái nhỏ bé lạc loài: Thuyền, củi, cồn nhỏ, bến, bèo, chim...tất cả biểu tượng cho kiếp người lạc lõng cô đơn, bơ vơ

+ Cuộc đời và con người:

 Mất liên lạc: thuyền về nước lại, nắng xuống trời lên.

 Không tín hiệu: không tiếng, không cầu, không đò.

+ Huy Cận tìm ra cái cực đối để diễn tả nỗi buồn, sự mất phương hướng của con người trước cảnh nước mất nhà tan.

- Mở rộng: Một số nhà thơ cùng thời…

3. Kết bài

Đánh giá chung:

- Sự ra đời của Thơ mới, xuất hiện của tôi là một bước chuyển mình của nhà học.

- Thơ mới có đóng góp quan trọng cho sự phát triển của thơ ca dân tộc.

- Góp phần hiện đại hóa văn học Việt Nam.

Xem thêm: Ôn thi tốt nghiệp: Phân tích "Chiếc thuyền ngoài xa" vận dụng lý luận văn học