Huyền thoại gần 200 vệ út quyết tử chống lại giặc Pháp, bảo vệ Thủ đô suốt 60 ngày đêm

Lực lượng cảm tử đặc biệt với tên gọi thân thương "vệ út" - những đứa trẻ nghèo mồ côi bán báo, bán bánh mì hay đánh giày lang thang anh dũng chiến đấu với giặc Pháp suốt 60 ngày đêm. Người trẻ nhất mới có 9 tuổi.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Cuối năm 1946, dù đã ký hiệp ước Sơ bộ và Tạm ước với Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, quân Pháp vẫn gây xung đột khắp nước. Chúng nã pháo vào Hải Phòng làm hàng nghìn người chết, tàn sát hàng chục người trên phố Hàng Bún (Hà Nội). 

Ngày 18/12/1946, Pháp gửi tối hậu thư đòi tước vũ khí của bộ đội và tự vệ Việt Nam, nắm quyền kiểm soát thủ đô Hà Nội. Trong tình thế nguy cấp, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì cuộc họp Ban Thường vụ Trung ương Đảng tại Vạn Phúc (Hà Đông, Hà Nội) quyết định phát động toàn quốc kháng chiến chống Pháp. 

Huyen-thoai-gan-200-ve-ut-quyet-tu-voi-giac-Phap-de-bao-ve-Thu-do-0
Chủ tịch Hồ Chí Minh

Hưởng ứng lời kêu gọi, quân dân Hà Nội đứng lên chống Pháp, dù lực lượng vũ trang Thủ đô chỉ có 5 tiểu đoàn vệ quốc quân, 2.000 cây súng. Mỗi tiểu đoàn có 2-3 khẩu trung liên, 2-3 khẩu tiểu liên và carbin, còn lại là súng trường. Trong khi đó Pháp huy động khoảng 6.500 quân, 40 xe tăng, 19 máy bay và hàng trăm xe quân sự.

Sat cánh cùng 5 tiểu đoàn vệ quốc quân chiến đấu bảo vệ Hà Nội là đội vệ út gần 200 thiếu niên, thành viên nhỏ nhất mới 9 tuổi, lớn nhất 15 tuổi... 

"Vệ út Thủ đô" - Tuổi nhỏ chí lớn

Theo báo Người lao động, đến nay, những vệ quốc ngày ấy người trẻ nhất đã bước sang tuổi 79, còn lại đa phần đều ngoài 80 (dữ liệu năm 2016 - BTV). Thế nhưng, khi nhắc về 60 ngày đêm khói lửa, chiến đấu vào mùa đông 1946, họ vẫn kể lại một cách rành rọt và tràn đầy cảm xúc như tất cả vừa mới diễn ra...

Đại tá Nguyễn Trọng Hàm - nguyên Phó Tham mưu trưởng Quân khu Thủ đô, Trưởng Ban Liên lạc truyền thống quyết tử Liên khu 1 cho biết: 175 Vệ út hầu hết đều xuất thân nghèo khó. Người là con công nhân, người mồ côi cả cha lẫn mẹ, người bán báo, bán bánh mì, đánh giày, thậm chí lang thang, không nhà cửa… Trận đói lịch sử năm 1945 đã đẩy những đứa trẻ phiêu bạt về hội tụ cùng một nơi: Xóm lao động nghèo bãi Phúc Tân ven sông Hồng.

Huyen-thoai-gan-200-ve-ut-quyet-tu-voi-giac-Phap-de-bao-ve-Thu-do-9
Những Vệ út năm xưa giờ đã là những cụ già 80-90 tuổi

Những vệ út: Tống Bá Hiển, Phùng Đệ, Vũ Thị Nhâm, Đặng Văn Tích… đều lớn lên từ bãi Phúc Tân. Trong đó, Phùng Đệ mồ côi cha từ năm 4 tuổi. Nạn đói năm 1945 lại cướp đi người mẹ hiền, ông phải ra bãi Phúc Tân ở nhờ người cô. 

Cách mạng Tháng Tám thành công khi Đệ 12 tuổi. Mùa đông năm 1946, ở tuổi 13, ông trở thành Vệ út và là liên lạc viên Đại đội 15, Tiểu đoàn 103, khu Đông Kinh Nghĩa Thục.

Tống Bá Hiển - thiếu niên quê Nam Định, cũng cư ngụ cùng xóm với Phùng Đệ. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ khi Hiển 16 tuổi. Với tinh thần xung phong, dũng cảm, Hiển được chọn là 1 trong 3 người tự vệ Phúc Tân ghi tên vào đội cảm tử, dự lễ tuyên thệ "Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh".

Những thiếu niên Phúc Tân ở lại phục vụ chiến đấu còn có cô bé Vũ Thị Nhâm. Nhà Nhâm nghèo lắm, năm 10 tuổi, cô bé đã tự lao động kiếm sống. Khi kháng chiến nổ ra, Nhâm 13 tuổi, là vệ út của Tiểu đoàn 103, làm liên lạc và cứu thương.

Huyen-thoai-gan-200-ve-ut-quyet-tu-voi-giac-Phap-de-bao-ve-Thu-do-7
Các chiến sĩ cảm tử quân chuyển khẩu súng máy thu được của địch ở ngã tư Hàng Đậu về vị trí chiến đấu (Ảnh tư liệu)

“Những cô bé, cậu bé nghèo hằng ngày phải lam lũ kiếm sống, mưu sinh. Thế nhưng, khi giặc Pháp nổ súng cướp Hà Nội, họ không về quê hay đi tản cư mà xin ở lại cùng các chiến sĩ quyết tử quân bảo vệ thủ đô”, đại tá Hàm kể lại.

Vệ út Vũ Thị Nhâm năm nào giờ đã là bà cụ 83 tuổi. Bà Nhâm cho biết, ngày ấy, bà và đồng đội còn quá nhỏ để cảm nhận được sự ác liệt của chiến tranh nên không run sợ trước lằn ranh mong manh sống - chết. Lúc đó, bà và đồng đội chỉ mong được ở lại Thủ đô để tham gia quân đội, chiến đấu và đánh bại những kẻ đã đốt nhà mình.

Với tâm trạng như vậy, trong dòng người vội vã rời Hà Nội về các vùng sau lưng địch theo lệnh tản cư kháng chiến, bà Nhâm cùng nhiều bạn thiếu nhi cùng trang lứa ở bãi Phúc Tân đã tìm mọi cách "trốn" lại Thủ đô chiến đấu. Trong những ngày toàn quốc kháng chiến, ngoài những thiếu niên nghèo khó  tham gia Vệ út, điều đáng quý là có một số em nhỏ dù gia đình khá giả hoặc đã tản cư nhưng vẫn tìm đường trở về nội thành tham gia chiến đấu.

Quyết tử vì Thủ đô dấu yêu

Theo bà Nhâm, mỗi đại đội của Trung đoàn Thủ đô có hơn 10 vệ út. Những chiến sĩ cảm tử quân nhí được giao nhiệm vụ liên lạc, đưa công văn, giấy tờ, truyền tin, mật khẩu, mật lệnh chiến đấu, tiếp tế, cứu thương... Những lúc tạm ngưng tiếng súng, vệ út lại cất tiếng hát, múa trên chiến hào, trong lũy cát với các vệ quốc quân.

Một trong những chiến công mà bà Nhâm nhớ nhất là trận đánh tiêu diệt địch vào sáng 7/2/1947 ở chốt Trường Ke, khu Đông Kinh Nghĩa Thục. Bà Nhâm cho biết, mọi ngày đứng từ chốt nhìn lên cầu Long Biên thấy bình thường nhưng hôm đó, giặc Pháp tập trung rất đông. Các vệ út vừa kịp băng qua giao thông hào cấp báo thì quân Pháp đã bao vây 3 mặt để đánh úp chiến lũy Trường Ke, súng bắn như vãi đạn. 

“Lúc này, chúng tôi chỉ có 15 chiến sĩ và mấy khẩu tiểu liên, phải xin cứu viện. Ban chỉ huy tiểu đoàn chỉ ở bên kia phố nhưng phải đi xuyên qua làn lửa đạn của địch mới tới”, bà Nhâm nhớ lại. 

Theo đại tá Nguyễn Trọng Hàm, trận phòng thủ vị trí chiến lược Trường Ke diễn ra trước khi ta rút quân rời thủ đô 10 ngày. Đây là trận chiến quyết tử bởi nếu để mất Trường Ke và địch án ngữ tại điểm chốt cửa ngõ này thì việc lui quân của ta sẽ vô cùng khó khăn.

Trong giờ phút nguy nan đó, không hề nao núng, vệ út 12 tuổi Trần Ngọc Lai đã xung phong xin trung đội trưởng đi cầu viện. Chưa dứt lời, Lai đã thoăn thoắt bám vào đường máng dẫn nước tụt nhanh xuống vượt qua làn đạn, chạy nhanh về phía ban chỉ huy tiểu đoàn. Khoảng 10 phút sau, Lai trở về cùng đoàn quân cứu viện.

“Chúng tôi leo lên gác, ném lựu đạn xuống. Giặc Pháp thất bại với kế hoạch đánh úp Trường Ke, trong khi ta không có thương vong nào lớn”, nhà Nhâm hồi tưởng.

Huyen-thoai-gan-200-ve-ut-quyet-tu-voi-giac-Phap-de-bao-ve-Thu-do-6
Chiến sĩ vệ quốc quân cảm tử ôm bom ba càng chặn xe tăng Pháp trên phố Hà Nội năm 1946 (Ảnh tư liệu)

Sau đợt tiến công này, Pháp biết có một thiếu niên làm nhiệm vụ giao liên đã dũng cảm, nhanh nhẹn cắt làn đạn đi xin cứu viện. Chỉ huy của giặc ra lệnh cho binh lính phải bao vây bắt sống cậu.

Trong một lần khác, vệ út Trần Ngọc Lai lọt vào vòng vây của lính Pháp, chúng quyết bắt sống cậu nên tràn tới. Lai không nao núng, tháo ngay ngòi nổi quả lựu đạn và ném về phía quân Pháp. Nhiều tên địch chết nhưng Lai cũng bị thương nặng.

Nói đến đây, bà Nhâm rơi lệ: "Không để giặc bắt sống, Lai leo lên máng nước của tòa nhà rồi từ từ gục xuống. Lai hy sinh trên tay các anh trong trung đội”.

Vệ út Trần Ngọc Lai đã anh dũng hy sinh trong những ngày cuối cùng của 60 ngày đêm quyết tử vì Thủ đô thân yêu. Đại tá Trọng Hàm cho biết, tấm gương hy sinh của Lai đã nhanh chóng được truyền đi khắp tất cả các mặt trận. 

Khắp chiến hào Liên khu 1 những ngày sau đó, tấm gương anh dũng hy sinh của Vệ út Trần Ngọc Lai hóa thành sức mạnh trong mỗi chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô, thúc giục mọi người xông lên tiêu diệt địch.

Trong lá thư gửi các vệ út sau đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp viết: "Gần hai trăm thiếu nhiên không chịu đi tản cư, trốn ở lại Hà Nội làm liên lạc, dẫn đường, truyền tin, truyền lệnh, sát cánh chiến đấu cùng Trung đoàn Thủ đô ngay từ những ngày đầu cuộc kháng chiến chống xâm lược. Các em là những vệ út, những thiếu niên yêu nước rất xứng đáng với truyền thống tuổi nhỏ chí lớn, với lời thề quyết tử để Tổ quốc quyết sinh trong cuộc chiến đấu kiên cường 60 ngày đêm bảo vệ thủ đô Hà Nội, mở đầu cuộc kháng chiến của dân tộc ta chống thực dân Pháp". 

Xem thêm: 5 kỷ lục về đường Trường Sơn - Hồ Chí Minh huyền thoại

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Bà Phạm Thị Thao chính là nữ thủ lĩnh "vai trăm cân, chân vạn dặm" gùi gạo, cõng đạn tiếp sức cho bộ đội quân khu 5. Vào những năm 1968 - 1972, nữ thủ lĩnh cam trường này còn là nỗi khiếp sợ của lính Mỹ.

Huyền thoại nữ tiểu đoàn 'vai trăm cân, chân vạn dặm' khiến lính Mỹ ám ảnh
0 Bình luận

Trung tướng Vương Thừa Vũ là người con ưu tú của Thủ đô Hà Nội. Ông cũng chính là "cha đẻ" của thuật "trùng độc chiến" làm nên chiến công hiển hách.

Huyền thoại tướng Vương Thừa Vũ - 'cha đẻ' thuật 'trùng độc chiến' huyền thoại
0 Bình luận

Trung Hoa nổi tiếng với giai thoại Võ Tòng đánh hổ mà ít ai biết rằng đất Việt cũng có anh hùng thắng hổ từng xuất hiện trong lễ khánh thành chợ Bến Thành.

Huyền thoại cô gái đôi mươi đánh thắng hổ dữ trong lễ khánh thành chợ Bến Thành
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Xúc động khoảnh khắc con trai gả mẹ 53 tuổi đi lấy chồng: “Dù ở độ tuổi nào, ai cũng xứng đáng có được những hạnh phúc riêng của mình”

Trong ngày cưới, người con trai đã chủ động trao tặng nhẫn vàng, kiềng vàng và bày tỏ lời cảm ơn, biết ơn vì công sinh thành, nuôi dưỡng, cũng như chúc phúc cho mẹ.

Thanh Tú
Thanh Tú 2 ngày trước
Mùa hè tình nguyện đặc biệt của những bạn trẻ Mỹ tại Việt Nam

Dù chỉ mới 16,17 tuổi và không phải là những thợ xây chuyên nghiệp nhưng nhóm bạn trẻ đến từ Mỹ đã không ngại ngần xắn tay áo, khiêng gạch, trộn xi măng giúp người dân Quảng Ngãi xây nhà tình nghĩa.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Hà Nội chi 3.000 tỷ hỗ trợ bữa trưa cho học sinh tiểu học

Từ năm học 2025-2026 tới đây, 768.000 học sinh tiểu học ở Hà Nội, gồm cả công lập và tư thục, sẽ được hỗ trợ 20.000-30.000 đồng bữa ăn trưa mỗi ngày.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Nam sinh đưa em đến điểm thi nhờ người trông hộ đã trúng tuyển vào trường THPT top đầu Hà Nội

Nam sinh Nguyễn Mạnh Đức từng được biết đến với khoảnh khắc đưa em gái đến điểm thi nhờ anh chị tình nguyện viên trong hộ để vào thi lớp 10 đã trúng tuyển vào trường THPT top đầu Hà Nội.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Tin vui: Toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí từ năm 2026

Từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất một lần mỗi năm, theo dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị đang được xây dựng.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Ông ngoại Hà Nội một tay chăm cháu 7 tháng tuổi từ A đến Z khiến cộng đồng mạng trầm trồ

Nhìn khoảnh khắc ông ngoại U70 chăm sóc cháu nhỏ từ bế ru, cho ăn, quấy cháu,… đến chơi cùng cháu cả ngày với thái độ ân cần, yêu thương khiến ai cũng xúc động và ngưỡng mộ.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Cảnh sát Hà Nội huy động ca nô giải cứu nữ sinh viên chới với dưới sông Hồng

Nhận được thông tin một nữ sinh viên nhảy cầu Vĩnh Tuy, chới với dưới dòng nước xiết ở sông Hồng, Cảnh sát PCCC&CNCH đã kịp thời huy động ca nô để giải cứu.

Đăng Dương
Đăng Dương 5 ngày trước
Khoảnh khắc ấm lòng: CSGT kịp thời hỗ đưa tài xế đột quỵ trên cao tốc đi cấp cứu

Phát hiện tài xế xe cẩu bất tỉnh trong cabin trên cao tốc Pháp Vân – Cầu GIẽ, CSGT đã ngay lập tức mở đường, hỗ trợ đưa nạn nhân tới bệnh viện cấp cứu.

Đăng Dương
Đăng Dương 6 ngày trước
Không chờ đủ thủ tục, bác sĩ quyết định phẫu thuật khẩn cấp cho chàng trai “vô danh, ví rỗng”

Chàng trai 20 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, không giấy tờ, không người thân. Không chờ đủ thủ tục, các bác sĩ quyết định mổ khẩn cầu để cứu người trong thời gian vàng.

Hải An
Hải An 05/07
Người dân Quảng Ngãi mở rộng vòng tay san sẻ chỗ ở với cán bộ từ Kon Tum chuyển về

Thấy các cán bộ Kon Tum mới chuyển về chưa có chỗ ở, người dẫn Quảng Ngãi đã mở rộng vòng tay giúp đỡ, chào đón, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống và công việc.

Thanh Tú
Thanh Tú 04/07
Không chỉ kịp thời đưa cháu bé tai nạn đi cấp cứu chiến sĩ CSGT còn hỗ trợ viện phí

Phát hiện cháu bé bị tai nạn giao thông khi đang trên đường làm nhiệm vụ, chiến sĩ đội CSGT số 6 (CATP Hà Nội) đã kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu và hỗ trợ một phần viện phí.

Hải An
Hải An 03/07
Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 03/07
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 02/07
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 02/07
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 01/07
PC Right 1 GIF
Đề xuất