Học cách làm người từ cuộc đời ngát hương của cố NSND Phùng Há

Vào 0h30 sáng ngày 5/7/2009, NSND Phùng Há trút hơi thở cuối cùng tại Bệnh viện Nguyễn Trãi (TP Hồ Chí Minh), hưởng thọ 99 tuổi. Bà được xem là vị tổ cuối cùng của nghệ thuật cả lương Nam Bộ. 

Sinh thời, NSND Phùng Há cũng dành nhiều tâm huyết đào tạo thế hệ nghệ sĩ trẻ để kế nghiệp, phát huy vẻ đẹp của cải lương nước nhà. Từ năm 1963, bà tham gia giảng dạy tại khoa diễn viên cải lương, trường quốc gia âm nhạc và kịch nghệ Sài Gòn. Trong số những học trò của bà có nhiều nghệ sĩ tài danh như nghệ sĩ ưu tú: Thanh Nga, Thanh Sang, Thanh Thanh Hoa,... 

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, NSND Phùng Há cùng NSND Nguyễn Thành Châu, NSND Ba Vân làm cố vấn cho Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang và tham gia giảng dạy, đào tạo nên nhiều nghệ sĩ ưu tú sau này, như: Vũ Linh, Thanh Thanh Tâm, Kim Tử Long, Thoại Mỹ, Tấn Giao, Tô Châu, Thanh Lựu, Mỹ Hằng...

Hầu hết tất cả các thế hệ nghệ sĩ được bà đào tạo đều rất yêu quý và xem bà như người mẹ hiền thứ 2 của mình. Sự xuất hiện của bà ở bất cứ đâu cũng là nguồn động viên lớn cho lớp trẻ mạnh dạn hơn trên con đường nghệ thuật của họ. 

Và NSND Bạch Tuyết là 1 trong những người học trò ưu tú của cố NSND Phùng Há. Mới đây, trong chương trình "Lần đầu tôi kể", NSND Bạch Tuyết đã tâm sự và hé lộ về người thầy của mình - cố NSND Bạch Há. NSND Bạch Tuyết chia sẻ: 

"Trong quá khứ, tôi học được nhiều từ NSND Phùng Há. Người ta nói, 60 năm cuộc đời, nhưng má Phùng Há sống đến 99 năm.

Tôi học nghề đã phải cúi đầu biết ơn nhưng còn mang nặng ơn nghĩa hơn nữa khi được học làm người từ bà. Học làm người từ NSND Phùng Há mới là kinh khủng khiếp.

Tôi bắt đầu theo học NSND Phùng Há từ năm bà 45 tuổi. Trong quá trình học, tôi quan sát cách sống của bà.

Tới ngày mất là 99 tuổi, NSND Phùng Há chưa hề giận ai, thù ai, mở miệng nói một tiếng nặng lời với ai.

Ngay từ lúc NSND Phùng Há còn sống, tôi đã nói: "Má ơi, má hiển thánh giữa đời này rồi. Tụi con không biết phải làm sao để học theo được má. Đến cái bước chân của má con cũng muốn học".

Thời gian NSND Phùng Há 99 tuổi, gót chân của bà vẫn trắng tươi, nhẵn hơn cả da mặt tôi, y như lúc nào cũng được gột rửa sạch sẽ. Có vong hồn má Phùng Há ở đây, hôm nay tôi xin được nói thật về má cho khán giả cùng nghe.

Từ những điều học được ở má Phùng Há, tôi biết trân trọng từng con người, con vật, cây cỏ. Tôi đau xót vô cùng mỗi khi một đồng nghiệp hay bất cứ ai rời khỏi thế giới này.

Nếu có thể, tôi muốn làm thật nhiều clip ca hát tiễn đưa mọi người qua đời, chứ không chỉ đồng nghiệp trong giới nghệ sĩ. Nhưng sức người có hạn nên tôi chỉ làm hồn nhiên, được bao nhiêu hay bấy nhiêu".

Không chỉ là tấm gương sáng về lao động nghệ thuật, NSND Phùng Há còn là hình mẫu tuyệt vời về việc chăm lo đến đời sống vật chất của các đồng nghiệp có hoàn cảnh éo le. Sinh thời, bà đã sáng lập nên Viện Dưỡng lão nghệ sĩ ở quận 8, TP Hồ Chí Minh. Đây là nơi chăm lo, nuôi dưỡng các nghệ sĩ già yếu, không nơi nương tựa. Đồng thời, bà còn đóng góp, sáng lập nên chùa nghệ sĩ và nghĩa trang nghệ sĩ tại Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh.

Khi tuổi đã cao nhưng bà không chịu nghỉ ngơi, mỗi khi chùa nghệ sĩ tổ chức các chuyến đi hoạt động từ thiện, bà luôn tham gia. Bà từng tâm sự: “Ở các vùng quê, còn lắm bà con khó khăn, rất cần được chia sẻ, hỗ trợ. Tôi còn sống ngày nào, cố gắng đi làm từ thiện ngày đó”.

Trước hình ảnh của một "cây đại thụ" của cải lương Nam Bộ, làm việc không biết mệt mỏi, "ông vua vọng cổ” - nghệ sĩ ưu tú Viễn Châu đã tặng NSND Phùng Há những vần thơ:

“Tuổi già lụm cụm thấy mà thương

Đâu quản gần xa mấy chặng đường

Quà tặng trao tay người khốn khổ

Đẹp đời nghệ sĩ, đẹp quê hương”.

NSND Phùng Há tên thật là Trương Phụng Hảo. Bà sinh năm 1911 tại làng Điều Hòa, TP Mỹ Tho, Tiền Giang.

Vai diễn đầu tiên do Phùng Há thể hiện khi mới 13 tuổi là vai Giả Thị trong vở Hoàng Phi Hổ quy châu của soạn giả Nguyễn Công Mạnh. Từ năm 14 tuổi, bà bắt đầu hát  vai chính với nhiều dạng nhân vật khác nhau từ bi đến hài và cả những vai kép võ.

Vai đào chính đầu tiên Phùng Há đảm nhận là Thúy Kiều trong vở Kim Vân Kiều của soạn giả Trương Duy Toản. Sau này, bà còn thủ vai chính trong nhiều vở tuồng nổi tiếng như Tái sanh duyên, Mổ tim Tỷ cang, Lục Vân Tiên - Kiều Nguyệt Nga, Phụng Nghi Đình, Tình sử Dương Quý Phi, Đời cô Lựu, Tô Ánh Nguyệt, Mạnh Lệ Quân...

Xem thêm: Vẫn còn nhiều nghệ sĩ Việt âm thầm cống hiến vì cộng đồng: Tự làm từ thiện theo năng lực của mình