Chiến thắng sự cô đơn bằng tứ tâm vô lượng

Cô đơn là trạng thái cảm xúc phức tạp. Nó gây khó chịu khiến chúng ta luôn muốn "cách ly" khỏi xã hội. Sự cô đơn bao gồm cảm giác lo lắng về sự thiếu kết nối hay thiếu giao tiếp với những cá nhân khác, cả ở hiện tại cũng như trong tương lai. Cô đơn bào mòn tâm trí, sức sống của mỗi con người. 

Các nghiên cứu cho thấy, sự cô đơn là một hiện tượng phổ biến trong xã hội loài người. Nó xuất hiện ở những người đã kết hôn, các cựu chiến binh và cả những người đang đứng trên đỉnh vinh quang của sự nghiệp.

Cô đơn không chỉ khi ở một mình mà ngay ở giữa đám đông hay cuộc vui ồn ào ta cũng cảm thấy như mình đang đứng giữa ốc đảo hoang vu. Nếu ví tâm như ly nước trong thì ta đã khuấy động và hòa vào nó bao nhiêu những bùn đất, ly nước ấy sẽ luôn bị vẩn đục và dao động.

Tâm chúng ta vốn dĩ bình an nhưng do ta tự làm ô nhiễm nó và cô đơn cũng là 1 trong những vẩn đục đó. Khi đã nhận ra được bản chất thật sự của nó thì việc vượt qua cô đơn chỉ còn là vấn đề thời gian. 

Công trình ấy sẽ trở nên thuận lợi khi chúng ta có công cụ phù hợp. Nó sẽ giúp ta đào tận gốc của sự cô đơn. Có những phương pháp khi tu tập sung mãn thì cho ta an lạc bền vững, nhờ đó sự cô đơn biến mất, ngọn đèn của niềm vui, hạnh phúc sẽ được thắp sáng. "Công cụ" tốt nhất để chiến thắng sự cô đơn chính là Bốn tâm vô lượng: Từ, Bi, Hỷ, Xả.

TỪ TÂM (METTA)

Từ tâm là tình thương, lòng từ ái. Lòng thương tất cả chúng sanh như bà mẹ thương đứa con bé bỏng của mình. Như dòng nước mát tưới cho tất cả cỏ cây. Khi thâm hồn ta được nuôi dưỡng như vậy thì sẽ không vướng phải nỗi buồn, sự giận dữ nữa. 

Với ai ta cũng có tình thương yêu như với người thân trong gia đình thì ắt hẳn cảm giác trống trải sẽ không còn nữa. Lúc ấy chỉ còn lại niềm vui, hạnh phúc, tình cảm thuần khiết như giọt sương mai.

Bản chất của nước là trong lành, tươi mát, nó chỉ bị ô nhiễm khi bị pha tạp chất. Hãy để tâm bình yên, tĩnh lặng như dòng nước mát lành ấy thì mọi sự buồn phiền, cô đơn sẽ không còn nữa. 

Tâm từ trải rộng sẽ giúp ta hiểu hơn về cuộc sống này, phát triển trí tuệ hơn để xây dựng cuộc sống an lành, hạnh phúc.

TÂM BI (KARUNA)

Bi tức là buồn. Là lòng thương xót trước những đau khổ của chúng sanh. Tâm Bi làm cho ta xem cái đau thương phiền não của người khác như chính của ta; làm cho ta hòa mình ta với người đau khổ và cảm thấy đau khổ như họ, khiến ta tận tâm giúp đỡ người khổ ra khỏi cảnh khổ.

Sự chia sẻ, giúp đỡ làm giảm đi sự đau khổ mà ta cảm nhận được. Nếu trải tấm lòng đó rộng ra sẽ thấy cuộc đời ý nghĩa vô cùng. Khi đó ta cũng sẽ cảm nhận được mình còn may mắn hơn rất nhiều người. Thay bằng sự cô đơn ta sẽ luôn cố gắng mang lại hạnh phúc cho mình và cho người khác.

Tâm bi mang theo sự dũng mãnh, như khi thấy người khác gặp khó khăn hay đau khổ ta sẵn lòng giúp đỡ. Thậm chí hy sinh những gì mình đang có để giúp đỡ. 

Nên để tâm bi phát khởi với tâm từ và sự bình an của tâm, vì sự giúp đỡ thực sự ý nghĩa khi nó phù hợp hoàn cảnh và thời điểm. Vì thế, những người con Phật nên trau dồi tâm bi để cuộc sống luôn tràn đầy những niềm vui.

TÂM HỶ (MUDITA)

Hỷ là vui do cái vui của người khác, cũng như trên kia, Bi là cái buồn do cái buồn của kẻ khác. Điều này nhiều khi khó thể hiện vì ta thường cảm thấy đố kỵ vì lòng tham và bản ngã. 

Lòng tham ái ấy có khi không biểu hiện ra ngoài mà hết sức vi tế khiến chính bản thân ta cũng không nhận ra, không có sự quán xét những những suy nghĩ khởi phát trong tâm. Bản ngã dựng nên một hàng rào ngăn cách giữa ta và mọi người.

Nếu dẹp bỏ được cái bản ngã đó, hòa chung với niềm vui của mọi người thì từ trong tâm ta sẽ thấy hạnh phúc. Khi đó ta không còn cảm giác cô đơn, bơ vơ, lạc lõng nữa.

TÂM XẢ (UPEKKHA)

Xả là trạng thái của tâm, khiến cho giữa ta và toàn thể chúng sinh và vạn vật không còn sự riêng biệt chia cách vạn vật, chúng sinh cùng với ta là đồng nhất thể. Nó khác hoàn toàn với thái độ dửng dưng hay chạy trốn thực tại.

Khi ta bình tĩnh đón nhận những thử thách, khó khăn của cuộc sống thì tự nhiên tâm xả sẽ được phát triển. Chúng ta cảm thấy nhẹ nhàng, bình yên hơn thay vì ôm về tức giận, cáu gắt.

Một khi cái ta của ta không còn nữa, tức thì cái gì không phải ta trước kia, không còn chỗ dựa để phân biệt cái ta và cái không phải ta nữa. Ta đã đồng thể hóa với toàn bộ chúng sinh và vạn vật bằng cách tiêu diệt sự đối chiếu, sai biệt giữa ta và ngoại cảnh, tiêu diệt bởi vì đã diệt ngã. 

Song con người luôn thích bám giữ vào những thứ như "tôi và của tôi", coi đó là hạnh phúc. Ddeer thay đổi thói quen ăn sâu bám rễ này thì cần phải thật mạnh mẽ đối diện với hiện thực, sống mở lòng, khoan dung độ lượng. 

Từ, Bi, Hỷ, Xả để vượt qua sự cô đơn tìm niềm vui và an lạc như hoa sen khoe sắc và tỏa hương thơm giữa bùn nhơ. Mong rằng, mỗi chúng ta hãy là một vườn hoa thơm, tỏa hương cho đời thay vì là 1 ốc đảo hoang vắng, toàn sự cô đơn.

Ở đời kỵ nhất chữ "tham", 3 loại lòng tham vùi dập đời người