Y là gì và những điều chưa biết về pháp phục của người xuất gia?

Y là gì?

Trong Luật Nghi có ghi rằng: "Phật chế ba pháp y là áo mặc duy nhất của Tăng đồ khi thọ giới và cũng để làm trang phục hoạt dụng thường ngày như hành lễ, thuyết pháp thọ trai, khất thực…, vì đó là y phước điền, y giải thoát trong giới đức tinh nghiêm biểu hiện sự trang sức, là lễ phục đẹp nhất của người tu sĩ Phật giáo" (Thích Thiện Siêu, 2002: 184).

Vậy có thể hiểu rằng, y là pháp phục của Phật giáo. Tùy theo Phật giáo Bắc tông hay Nam tông mà y có thể có hình dạng, màu sắc và cách mặc khác nhau.

Y cà sa, tiếng Phạn là kasaya. Kasaya không có ý nghĩa là y áo, y phục mà có nghĩa là bạc màu, cáu cặn hay hư hoại. Do đó, áo cà sa của người xuất gia mang biểu tượng cho sự giản dị và thô sơ.

Những điều chưa biết về pháp phục của người xuất gia

Pháp phục Phật giáo Bắc tông

Pháp phục của Phật giáo Bắc tông Việt Nam có 2 dạng là pháp phục thường nhật và pháp phục nghi lễ.

Pháp phục thường nhật

Pháp phục thường nhật có 2 loại: Thường phục trong chùa và thường phục để tiếp khách hặc đi ra ngoài.

Y phục mặc trong chùa thường là áo vạt hò, quần dài. Màu sắc chủ yếu là màu lam, nâu, vàng. 

- Người mới xuất gia (chú điệu, sa di) mặc đồ vạt hò màu nâu hoặc lam, khi ra đường mặc áo dài Nhật bình, nếu là chư Ni thì mặc màu lam, chư Tăng mặc màu nâu.

- Với những vị thọ đại giới, bên cạnh áo Nhật bình dài sẽ mặc thêm áo tràng dài (còn gọi thông y). Thông y có 2 màu, màu lam cho chư Ni và màu nâu cho chư Tăng. Ngoài ra, ngày nay chư Tăng cũng mặc áo tràng màu vàng.

Pháp phục nghi lễ

Pháp phục nghi lễ gồm có 3 y, tức là Ngũ y, Thất y và Đại y, đều màu vàng sậm (màu phấn tảo).

Ngũ y

Ngũ y hay còn gọi là Y ngũ điều, hiểu là y bậc hạ, là y thấp nhất trong ba y của hàng tăng sĩ. Y này còn được gojilaf Tạp tác y, Nhẫn nhục y. Ngũ y được ghép từ 10 tấm vải, với 5 đường dọc dài tượng trưng cho 4 điều. Trên mỗi điều, được chia thành hai ô: một ô ngắn và một ô dài, trong đó, ô dài tiêu biểu cho chất thánh, ô ngắn biểu thị chất phàm, nên người đắp y này Thánh nhiều mà phàm ít. 

Thất y

Thất y  còn gọi là Y thất điều, hay Nhập chúng y. Y này có 7 điều, gồm 21 tấm ghép lại. Mỗi điều lại được chia làm 3, với 2 ô dài, 1 ô ngắn. Thất y được đắp khi lạy Phật, để sám hối các tội lỗi, để tụng kinh, ngồi thiền, thọ trai, nghe kinh, làm lễ Tự tứ, làm lễ Bố tát.

Đại y

Đại y hay còn gọi là Tạp toái y, gồm 3 loại, 9 phẩm bậc. Tạp toái vì số điều của nó rất nhiều: từ 9 - 25 điều., lại gọi trùng y vì có nhiều lớp vải bị cắt may chồng lên nhau.

Người xuất gia đắp Đại y vào ba trường hợp sau: vào cung vua, thăng tòa thuyết pháp và đi khất thực. Y này thường chỉ được sử dụng trong những dịp đại lễ Phật giáo nên rất ít phổ biến trong nghi lễ thông thường. 

Ngoài ba y trên, còn có y của những vị Sa di, Sa di Ni và Thức xoa ma na, được gọi là y "Mạn điều", "Man y" hay là "Vô tướng y" (pháp y không điều), không có những ô ruộng phước trên y mà chỉ là một tấm vải may lại thành. 

Pháp phục hệ phái Khất sĩ

Đạo Phật Khất Sĩ Việt Nam, Phật giáo Khất sĩ hay là Hệ phái Khất sĩ Việt Nam là một trong 9 tổ chức thành viên thống nhất thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Hệ phái Khất sĩ được Tổ sư Minh Đăng Quang sáng lập từ năm 1944 với chí nguyện: "Nối truyền Thích Ca chánh Pháp".

Pháp phục của Đạo này gần giống với Phật giáo Nam tông, có điều khác nhau về màu sắc. Pháp phục gồm 3 y, là y thượng bá nạp, y trung và y hạ. Người sơ cơ xuất gia chỉ mặc bộ đồ kiểu áo vạt hò màu vàng, Sa di thì đượng mặc 3 y, nhưng y thượng phải may trơn.

Y thượng

Y thượng là loại y choàng bên ngoài có màu vàng sậm, được may bởi nhiều mảnh vải nhỏ ghép lại với nhau. Thông thường mặc vấn chừa vai và cánh tay pải, ra đường thì trùm kín. Y thượng thường được mặc khi lễ Phật, Bố tát, truyền giới…

Y trung

Y trung là loại y mặc giữa thân người, gồm một tấm vải nguyên màu vàng sậm, không may xếp lai.

Y hạ

Y hạ à tấm vải nguyên, màu vàng sập. Tăng mặc xếp từ hông đến nửa ống chân, Ni mặc dún rút từ hông đến ngang mắt cá chân.

Về màu sắc pháp phục của hệ phái Phật giáo Khất sĩ , ba y phải cùng một màu (màu vàng sậm). Hiện nay, tất cả các tăng sĩ Phật giáo Khất sĩ gần như mặc đồng bộ màu vàng sậm. Mỗi năm, khi đến mùa Tự tứ, Phật tử dâng y đều phải thống nhất một màu.

Pháp phục hệ phái Phật giáo Nam tông

Được biết, ở Việt Nam, chư Tăng Nam tông đa số mặc y 5 điều. Pháp phục không may thành quần áo mà chỉ dùng vải vàng hoặc nâu quấn, vắt lên người.

Y nội

Y nội hay còn gọi là y An đà hội, là dạng quần áo lót oomg 2 miếng vải.

Y vai trái

Y vai trái còn gọi là y Uất đa la tăng, mặc vấn chừa vai và cánh tay phải. hi ra đường, áo không được để hở vai và tay mà phải mặc trùm cả thân, thường mặc khi lễ Phật, kiết giới, Bố tát, thuyết pháp,...

Về màu sắc y phục chư Tăng, theo luật tạng Pali quy định là màu hoại sắc, nói cụ thể hơn là màu da bò, màu vàng đậm và màu măng cụt. 

Tổng hợp theo Giang Phong/Nguyệt San Giác Ngộ số 170

Xem thêm: Tích trượng trong Đạo Phật là gì?