Thấm thía lời Phật dạy về cách chọn đúng bạn mà chơi

Người xưa có câu: "Đi với bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy", có thể hiểu nôm na rằng muốn thành công thì chỉ cần "chọn đúng bạn mà chơi". Tất nhiên, ta chọn chơi với người giỏi hơn không phải để lợi dụng mà để làm động lực, là tấm gương giúp ta noi theo mà tiến lên. Đi mãi trong sương mù thì lâu dần cũng bị thấm ướt, hãy thấm thía lời Phật dạy về cách chọn đúng bạn mà chơi.

Trong Kinh Trường A-hàm, Kinh Thiện Sinh có chuyện kể rằng:

"Xưa khi Phật còn ở núi Kỳ-xà-quật, thành La-duyệt-kỳ cùng với chúng đại tỳ kheo 1250 người, vào lúc thích hợp, Đức Thế Tôn sẽ khoác y cầm bát rồi vào thành khất thực. 

Khi ấy tại thành La-duyệt-kỳ có con trai trưởng giả tên Thiện Sinh, sáng sớm anh ta ra khỏi thành, tới khu vườn công cộng khi vừa tắm gội xong, cả mình còn ướt nguyên nhưng vẫn hướng đủ phương Đông, Tây, Nam, Bắc, Trên, Dưới mà lạy. Phật bảo Thiện Sinh rằng:

Có bốn hạng người thân đáng thân vì đem lại lợi ích và che chở. Bốn hạng đó gồm người ngăn làm việc quấy, người thương yêu, người Giúp đỡ và người đồng sự. Đó là bốn hạng người thân đáng thân cận.

Phật lại nói, này Thiện Sinh, hạng ngăn quấy thì thường làm bốn việc đem lại nhiều lợi ích và hay che chở, đó là thấy người làm ác thì hay ngăn cản, đó là chỉ bày điều chánh trực, đó là có lòng yêu thương và chỉ đường sinh Thiên. Đây là bốn trường hợp ngăn cản việc quấy đem lại nhiều lợi ích, che chở.

Hạng thương yêu thì thường làm bốn việc này, họ mừng khi mình gặp lợi, họ lo lắng khi mình gặp hại, họ khen ngợi đức tốt mình và nếu thấy mình nói ác thì họ tìm cách ngăn cản. Đó là bốn điều thương yêu đem lại nhiều lợi ích và hay che chở.

Còn hạng giúp đỡ có bốn việc. Có những gì mà bốn? Đó là: Che chở ta khỏi buông lung, đó là che chở mình khỏi hao tài vì buông lung, là che chở mình khỏi sợ hãi và biết khuyên nhủ mình ở nơi vắng người.

Hạng đồng sự thì thường làm bốn việc này: họ không tiếc thân tiếc mạng với ta, họ không tiếc của cải với bạn, họ sẵn sàng cứu giúp ta khỏi nỗi sợ và họ sẽ khuyên bảo bạn lúc ở chỗ vắng người.

Đoạn, Đức Thế Tôn đọc bài tụng rằng: 

Bạn ngăn ngừa điều quấy

Bạn từ mẫn thương yêu

Bạn làm lợi ích bạn

Bạn đồng sự với bạn.

Đó bốn hạng đáng thân

Người trí đáng thân cận

Thân hơn người thân khác

Như mẹ hiền thân con.

Muốn thân người đáng thân

Hãy thân bạn kiên cố

Người bạn đủ giới hạnh

Như lửa sáng soi người".

Trong cuộc sống này, suy nghĩ và hành động có thể lây lan, thói quen xấu hình thành từ môi trường xấu, còn hành vi tốt thì nên hình từ môi trường tốt. Phải biết rằng ta sẽ gặp hai dạng bạn bè trên đời, đó là bạn để gắn bó và bạn để qua đường. Phân biệt bạn và bè, bởi bè thì dễ hợp dễ tan, bạn mới là người đưa tay ra cứu giúp khi ta vấp ngã. Đừng tiếc khi mình là cái phao cho những mối quan hệ mờ nhạt, mạnh dạn buông bỏ mà chọn nắm lấy bàn tay người bạn đích thực. 

Bạn để gắn bó là người biết lắng nghe, san sẻ niềm vui và nỗi buồn với ta, thấu hiểu ta và cảm thông cho ta. Không cần phải vào sinh ra tử, nhưng đồng kham cộng khổ thì không gì không dám, sống thẳng thắn, chân thành. Còn bạn để qua đường đơn giản chỉ là có duyên thì gặp, đi với nhau một đoạn đường rồi mỗi người một ngã rẽ mà thôi. Họ chỉ tìm tới ta khi muốn vui chơi, khi cần nhờ vả, cũng chẳng ngại ngần gì mà gạt bỏ ta khi đã hết lợi dụng được để bảo vệ lợi ích cá nhân.

Theo Đức Thế Tôn, bốn hạng người trên đều là người đáng để kết bạn, giao hảo, họ thường đem lại lợi ích và che chở cho mình. Không phải ai cũng dám đứng ra ngăn ta làm điều ác, không phải ai cũng vui vẻ mừng cho ta khi ta bị hại, không phải ai cũng sẵn lòng che chở khi ta buông lung, sa cơ lỡ vận, cũng không phải ai lúc nào cũng sẵn sàng san sẻ với ta, khuyên bảo ta tế nhị và chân thành.

Đến một độ tuổi nào đó, ta nhất định phải đánh giá lại hai chữ "tình bạn". Nên nhớ rằng, không có mối quan hệ nào chỉ đến từ một phía, hãy tìm cho mình những người bạn khiến ta thực sự tin tưởng, là người khuyên nhủ ta những điều đúng đắn, bất chấp mọi giận hờn, cãi vã mà đưa cho ta lời khuyên chân thành. Khi ta chọn được một mối quan hệ tốt, khi ấy ta nhận thức được giá trị sống của chính mình.

Thực ra, để tìm ra những người có 4 đặc điểm trên để kết thân không phải chuyện dễ dàng. Vạn sự tùy duyên, phải là người có duyên mới có thể gặp, mà đã gặp thì phải thành tâm, hướng thiện mà tiếp cận, như thế mới có thể kết duyên lành với bạn tốt lâu dài. Chọn đúng bạn mà chơi, ta không chỉ nhờ cậy họ, có chỗ dựa vững chắc mà còn là cơ hội để ta hoàn thiện bản thân, sao cho xứng với tình bạn ấy. Phát khởi thiện duyên, tự mình sửa sai, sống thiện lành mới mong gặp bạn tốt.