Chiêm ngưỡng ngôi nhà Bá Kiến ở làng Vũ Đại: Hơn 100 năm trôi qua vẫn sừng sững

Ở làng Đại Hoàng, xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam, có tồn tại một ngôi nhà cổ đã hơn 100 năm tuổi. Đó là ngôi nhà của Bá Kiến, một nhân vật có thật được cố nhà văn Nam Cao lấy hình tượng để miêu tả trong tác phẩm "Chí Phèo". 

Tuy thoạt nhìn ngôi nhà có phần nhỏ bé, nhưng cách đây 100 năm, đây chính là nơi bề thế nhất vùng. Đầu năm 1910, cụ Trần Duy Hạnh khi đó là một lái buôn giàu có, đã thuê hơn 20 thợ mộc tài hoa ở phủ Lý Nhân để xây nhà. Mất ròng rã đến 1 năm, ngôi nhà tọa lạc trên khu đất rộng 900m2 mới được hoàn thành, mặt tiền theo hướng Đông Nam "mát về mùa Hè, ấm về mùa Đông".

Sau khi cụ Hanh mất, ngôi nhà được truyền lại cho con trai là ông Trần Duy Xầm. Đến khi ông Xầm qua đời, con trai của ông là Trần Duy Cát trở thành người sở hữu ngôi nhà. Được biết, cụ Cát Là người chơi bời, rượu chè nên đã nhiều lần vay tiền ngụy viên Bắc Kỳ Bá Bính. Thời đó, Bá Bính làm quan to nên nhiều người đi hầu, đất rộng gần nửa làng Đại Hoàng. Ngôi nhà này được Bá Bính mua lại để làm nhà thờ.

Bá Bính, tên thật là Trần Duy Bính, sau này được cố nhà văn Nam Cao tiết lộ chính là nguyên mẫu nhân vật Bá Kiến nổi tiếng. Sau khi Bá Bính mất, con trai là Trần Duy Tảo (thường gọi Bình Tảo) được thừa hưởng ngôi nhà. Dù vậy, với bản tính chơi bời, nghiện rượu, Binh Tảo đã mang đồ đạc, nhà cửa đi cầm cố và bán sạch. Căn nhà là tài sản quý giá nhất cũng bị Binh Tảo rao bán. 

Cụ Cai Hậu sau đó mua ngôi nhà với giá 4.500 đồng (khoảng 20 cây vàng thời bấy giờ). Cháu cụ Cai Hậu là ông Trần Hữu Hòa được thừa hưởng ngôi nhà. Đến năm 2007, tỉnh Hà Nam muốn lưu giữ ngôi nhà có hơn 100 năm tuổi đời này, nên đã thương thảo với vợ ông Hòa là bà Trần Thị Sâm để mua lại với giá 700 triệu. 

Trải qua nhiều đời chủ, nhưng kiến trúc ngôi nhà còn khá nguyên vẹn, tất cả được giữ nguyên cho đến hôm nay. Căn nhà có 3 gian, xây dựng theo lối nhà truyền thống Bắc Bộ Việt Nam. Toàn bộ ngôi nhà được làm bằng gỗ lim, vì thế qua nhiều năm trời vẫn còn vô cùng kiên cố. Đặc biệt, có 16 cây cột gỗ lim chống đỡ, mỗi dân cột kê thêm tảng đá xanh bề thế. 

Diện tích mặt sân trước ngôi nhà là khoảng 70 m2 được lát bằng gạch nung rơm, bền bỉ qua năm tháng. Mái nhà lợp với loại ngói ta kiểu bít đốc, hai đầu bờ nóc có đấu vuông giật cấp. Ngoài ra, trước ngôi nhà còn được xây một bể nước hình chữ nhật khoảng 2m2, được cho là để phù hợp với phong thủy ngôi nhà. 

Được biết, xưa kia phía trong ngôi nhà Bá Kiến có vô số đồ vật đáng giá như tranh ảnh, hoành phi, câu đối cổ,... nhưng hầu hết đã bị hư hỏng theo thời gian hoặc bị bán đi. Ngôi nhà còn suýt bị xẻ gỗ, chưa kể còn bị giặc Pháp đốt, nhưng may mắn thay đã kịp thời ngăn cản. Hiện tại, ngôi nhà vẫn giữ được nguyên trạng, do UBND xã phụ trách trông coi, trở thành điểm tham quan lý tưởng cho du khách. 

Theo Dân Trí, Doanh nghiệp & Tiếp thị, CAND

Xem thêm: Mê đắm mê đuối với "thiên đường rêu xanh" chỉ xuất hiện khi xuân về ở Phú Yên