Linh hồn là gì? Có nên gọi hồn người chết hay không?

Linh hồn là thức hay nghiệp thức do vô minh từ vô thỉ mà thành, ám chỉ phần còn lại sau khi chết của một người.

Chi Nguyễn
Chi Nguyễn 20/02
Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Linh hồn là gì?

Linh hồn trong tiếng Hy Lạp là Psyche mang ý nghĩa là tinh thần, ý thức, sự sống. Theo Socrates, linh hồn là tinh thể (Essence), còn với Platon thì linh hồn bao gồm 3 thứ là lý trí (logos), tình cảm (thymos) và ái dục (eros). Aristote định nghĩa linh hồn là hoạt tính một cơ thể sống, linh hồn sẽ mất đi khi cơ thể không còn nữa, tựa như hoạt tính của con dao là cắt, khi con dao bị hư hại thì hoạt tính cắt sẽ chẳng còn.

linh-hon-la-gi-co-nen-goi-hon-nguoi-chet-hay-khong
Linh hồn trong tiếng Hy Lạp là Psyche mang ý nghĩa là tinh thần, ý thức, sự sống.

Theo tín ngưỡng dân gian, linh hồn có thể nương gá vào đâu đó, đôi khi lại "hiện hình" ở trần gian mà người ta thường gọi là ma. Nhiều người tin rằng, khi một người chết đi, linh hồn người ấy sẽ tới cõi âm, sinh sống tại đó cho đến ngày nhận sự phán xét của Diêm vương. Nếu là linh hồn tốt thì sẽ được đầu thai, còn là linh hồn ác thì bị trừng phạt, hành hạ cho đến khi hết tội mới được đầu thai ở dương thế.

Còn theo đạo Phật, dựa trên ngôn ngữ, tín ngưỡng dân gian vẫn nhắc tới linh hồn, vong linh,... ám chỉ phần còn lại sau khi chết của một người. Theo giáo lý duyên sinh, vô thường, vô ngã thì nhà Phật không bao giờ chủ trương coi linh hồn, coi phần phi vật chất này là vĩnh hằng, bất diệt.

Linh hồn trong Phật giáo

Đạo Phật về cơ bản chủ trương rằng sau khi con người chết, không có cái gì thoát ra khỏi thân xác mà nhập vào thân xác khác cả. Sinh mạng được cấu thành bởi ngũ uẩn, gồm sắc, thọ, tưởng, hành, thức. Sắc uẩn là phần vật chất, là thể xác, là thân căn; còn Thọ uẩn (sensations), Tưởng uẩn (perceptions), Hành uẩn (formationss mentales) và Thức uẩn (conscience) là phần tinh thần. Khi thân căn thiêu hoại, phần tinh thần, tâm lý kia như thế không còn nơi cư trú mà trở thành thế tiềm phục, tức là thành chủng tử. 

linh-hon-la-gi-co-nen-goi-hon-nguoi-chet-hay-khong
Phật giáo xem mọi sự trên đời đều vô thường, dù là vật chất hay tinh thần.

Tâm lý, tinh thần của con người hợp thành một dòng liên tục biến động, mỗi phút giây lại là một cảm xúc mới, một tư tưởng mới, thay thế cho những suy nghĩ, tư tưởng cũ đang mờ dần, hoặc đang chuyển thành ký ức - đang lùi về tiềm thế chủng tử. Do đó, dòng tâm lý ấy không phải là một bản thể đồng nhất, vĩnh cửu, không phải là một bản ngã, một linh hồn gì cả. 

Những quan niệm về linh hồn là đối lập với thuyết duyên sinh, duyên diệt của nhà Phật. Phật giáo xem mọi sự trên đời đều vô thường, dù là vật chất hay tinh thần. Tuy trong kinh dịch có nói "sinh sinh" - "tử tử" nhưng đằng sau đó có nghĩa là biến biến, hóa hóa. 

Phật giáo chủ trương thuyết "nhân duyên sinh" và "tự tính vốn là không", không xem trọng giá trị vĩnh cửu tự ngã, khẳng định giá trị hướng thượng tự tính. Phật giáo coi cả vật chất lẫn tinh thần đều là nhân duyên sinh, bỏ nhân và duyên ra thì không có sự vật nào có thể tồn tại được. 

Theo đạo Phật, linh hồn là tính biết, là nhận thức, tư du, gọi chung là thức. Thức là những nội dung được xem như những dấu ấn, hạt mầm (tức chủng tử - bija) được tạo nên bởi hành động, suy nghĩ của một người trong kiếp này và kiếp trước, do đó còn được gọi là nghiệp hay nghiệp thức.

linh-hon-la-gi-co-nen-goi-hon-nguoi-chet-hay-khong
Phật giáo hoàn toàn không phủ nhận sự hiện hữu của một bản ngã, mà chỉ chứng tỏ là không có bản ngã bất biến nào tồn tại.

Sau này, nhiều luận gia cho rằng có một Thức gọi là A-lại-da chứa mọi nội dung của Thức. Nội dung này luôn biến đổi theo hoàn cảnh sống, theo hành động và suy nghĩ của chúng sinh. Đó là năng lượng, là sức mạnh mà thường được gọi là nghiệp lực, thứ mà sau khi con người chết đi có thể đẩy A-lại-da hay Thức nương vào một thân thể mới, có hình tượng và hoàn cảnh phù hợp. Trong đạo Phật thường gọi đó là Thức đi đầu thai, tức là "linh hồn đầu thai".

Trong kinh Đại Duyên của Trường Bộ, Đức Phật đã hỏi Tôn giả Anan rằng: "Này Anan, nếu Thức không đi vào trong bụng người mẹ thì danh sắc có thể hình thành trong bụng người mẹ không?". Tôn giả Anan đáp rằng: "Bạch Thế Tôn, không". Điều này chứng tỏ rằng, Phật ám chỉ rằng chính cái Thức đã đầu thai, chuyển kiếp.

Sau này, nhiều luận gia gọi Thức này là Càn-thát-bà (Gadharva) hay thân Trung hữu (Antarabhavakaya), Trung ấm. Tuy nhiên, giới Phật học vẫn chưa thống nhất rõ quan điểm về tính chất, cái hiện hữu thực sự và thời gian hiện hữu của nó trước khi đầu thai.

Đạo Phật chỉ nói về nhân quả, rằng một hậu quả nào đó sẽ phát sinh vì nguyên do nào đó tồn tại trước đó. Còn dục vọng, còn ham muốn thì còn sự sống, do đó các chủng tử trong A-lại-gia còn tồn tại, thế nên lại tiếp tục tái sinh, dòng sinh mệnh cứ vậy mà tiếp nối. Khi mà đời sống kết thúc, dục vọng đã tiêu tan, vô mình chẳng còn hiện hữu, chủng tử hóa vô lậu thì A-lại-gia lại nhập với bản thể sáng suốt, khi đó, dòng sinh mạng không còn tiếp diễn nữa, sẽ được giải thoát khỏi luân hồi.

Phật giáo hoàn toàn không phủ nhận sự hiện hữu của một bản ngã, mà chỉ chứng tỏ là không có bản ngã bất biến nào tồn tại. Danh từ triết học Phật Giáo gọi một cá nhân là "Santana", từ này có nghĩa là sự liên tụ, luân hồi hay một dòng sống, bao  gồm cả những yếu tố tinh thần và vật chất. Nghiệp lực của mỗi người chính là chất kết dính kết hợp những yếu tố đó lại với nhau.

linh-hon-la-gi-co-nen-goi-hon-nguoi-chet-hay-khong
Linh hồn theo đạo Phật là Thức hay Nghiệp thức, là do vô minh từ vô thỉ mà có.

Dòng sống không ngừng hay sự liên tục của hiện tượng tâm vật lý trong đạo Phật là do nghiệp lực của mỗi chúng sinh tạo nên, không chỉ giới hạn trong kiếp sống hiện tại, mà nghiệp lực bắt nguồn từ những kiếp quá khứ vô thỉ, và nó sẽ còn tiếp tục tích lũy và diễn biến trong tương lai. Đó chính là dòng sống (hay nghiệp lực), là cái mà các tôn giáo khác thường gọi là cái “Ta” vĩnh cửu hay một “linh hồn” bất tử.

Linh hồn theo đạo Phật là Thức hay Nghiệp thức, là do vô minh từ vô thỉ mà có. Linh hồn là vọng thức, luôn biến đổi theo hoàn cảnh của mỗi người, là động lực khiến chúng sinh mãi tái sinh trong cõi sinh tử luân hồi mà không thể giải thoát. Chỉ nhờ có tu tập mà Thức mới biến thành Trí tuệ tuyệt đối, thành giải thoát khỏi cõi luân hồi, chứng đạt Niết bàn.

Gọi hồn là gì? Có nên gọi hồn người chết không?

Theo quan niệm dân gian, gọi hồn là việc kêu gọi linh hồn người chết quay về để nói chuyện với người đang sống. Người ta tin rằng có một số người có khả năng đặc biệt, có thể giao lưu với những người đã khuất đang tồn tại ở thế giới tâm linh. Những người như vậy thường được gọi là người có khả năng ngoại cảm, nhà ngoại cảm hoặc thầy cúng.

linh-hon-la-gi-co-nen-goi-hon-nguoi-chet-hay-khong
Theo quan niệm dân giam, gọi hồn là việc kêu gọi linh hồn người chết quay về để nói chuyện với người đang sống.

Gọi hồn có thể hiểu như sau: Nhà ngoại cảm sẽ "làm phép" để linh hồn có thể nhập vào thể xác người còn sống. Từ đó, người bình thường có thể giao lưu, trò chuyện với linh hồn người đã khuất. Thể xác để nhập vào có thể chính là nhà ngoại cảm hoặc cũng có thể là người nhà của người đã khuất.

Theo quan điểm của đạo Phật, một người sau khi chết có thể ngay lập tức tái sinh (đối với người có nghiệp cực thiện hoặc nghiệp cực ác) hoặc sẽ trải qua một giai đoạn trung gian từ 1-49 ngày, rồi sau đó tùy theo nghiệp lực mà họ sẽ tái sinh vào cõi luân hồi tương ứng. Trừ một số trường hợp đặc biệt do đột tử, bất đắc kỳ tử (hay còn gọi là chết oan), đa phần sau 49 ngày thì các hương linh (tức linh hồn theo quan niệm nhà Phật) sẽ theo nghiệp lực mà tái sinh.

Theo giáo lý nhân quả - nghiệp báo, những nỗ lực của người thân hướng về hương linh như tạo phước, cầu nguyện,... sẽ trợ duyên hay có tác động tốt phần nào chứ không thể là toàn bộ, không thể can thiệp sâu vào nghiệp lực của họ. Nguyên do là mỗi người đều phải "thừa tự" nghiệp lực của chính mình, là thứ đã được tích lũy trong kiếp này và các kiếp trước đó. Để được giải thoát, tự thân hương linh phải tỉnh thức và hướng thiện, tu tập chứ không ai có thể cứu vợt hay giải thoát hộ họ cả.

Do đó, khi người thân mất đi, trách nhiệm của Phật tử hay người thân trong gia đình là tận tâm, dốc lòng cầu nguyện, tạo phước để hồi hướng, mong hương linh sớm siêu thoát, tái sinh. Còn việc họ siêu thoát được hay không là do tỉnh thức chuyển hóa nghiệp lực của chính họ, ta chỉ có thể trợ duyên, hỗ trợ chứ không thể nào can thiệp được.

Không cần thiết phải gọi hồn, triệu hồn hay thực hiện các phương pháp tương tự, bởi theo quan điểm đạo Phật thì điều đó không mang tới lợi ích thiết thực cho hương linh, trái lại chỉ gây tốn kém, hoang mang lo lắng cho nhân thân. Đặc biệt, là người Phật tử thì càng phải có chính kiến, không nên để bản thân rơi vào tà kiến, mê tín dị đoan.

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Oan gia trái chủ là hết thảy các chúng sanh trong trời đất hoặc hữu hình hoặc vô hình, tới đòi chúng ta trả các món nợ ác nghiệp mà ta đã gây ra trong tiền kiếp. Con người khi sống không biết cách hóa giải oán hận nên dễ gây ra oan oan tương báo. Vậy cách hóa giải oan gia trái chủ là gì?

Oan gia trái chủ là gì và cách hóa giải Oan gia trái chủ
0 Bình luận

Thân Khẩu Ý tuy giữ ba lãnh địa khác nhau, nhưng chúng lại có mối quan hệ mật thiết với nhau.

Thân Khẩu Ý là gì? Thân Khẩu Ý của Phật là gì?
0 Bình luận

Sát na là đơn vị thời gian rất ngắn, như một chớp mắt, được dùng nhiều trong Phật học. Chính sự vận động liên tục, không ngừng nghỉ trong từng sát na của thế giới vật chất và tư tưởng.

Sát na là gì và 'một sát na' là bao lâu?
0 Bình luận

Tin liên quan

Oan gia trái chủ là hết thảy các chúng sanh trong trời đất hoặc hữu hình hoặc vô hình, tới đòi chúng ta trả các món nợ ác nghiệp mà ta đã gây ra trong tiền kiếp. Con người khi sống không biết cách hóa giải oán hận nên dễ gây ra oan oan tương báo. Vậy cách hóa giải oan gia trái chủ là gì?

Oan gia trái chủ là gì và cách hóa giải Oan gia trái chủ
0 Bình luận

Mỗi người trong cuộc đời nếu đã có niềm tin vào tâm linh thì đều tò mò muốn biết về tiền kiếp của mình là ai, như thế nào. Vậy tiền kiếp là gì? Làm sao để biết tiền kiếp của mình là nam hay nữ ? Hãy cùng đi tìm lời giải đáp qua bài viết dưới đây.

Tiền kiếp là gì? Làm sao để biết tiền kiếp của mình là nam hay nữ ?
0 Bình luận

Trong 6 cõi luân hồi để con người tái sinh có một nơi là ngạ quỷ. Phật giáo nói nhiều về sự tồn tại của các loài ngạ quỷ thông qua những câu chuyện và hình ảnh. Theo đạo Phật thì ngạ quỷ là những người khi sống làm nhiều điều ác, tạo nhiều nghiệp nặng, những người như vậy sẽ không được siêu thoát mà phải chịu tra tấn dày vò thống khổ.

Ngạ quỷ là gì? Cách phòng tránh và thanh trừ ma quỷ
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Phẫn nộ trước hành vi trục lợi cảm xúc, sử dụng AI để “câu tương tác” từ vụ lật tàu ở Vịnh Hạ Long

Loạt bài viết sử dụng cả nội dung và hình ảnh được tạo ra bởi AI dựa trên vụ lật tàu ở vịnh Hạ Long được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội đã khiến không ít người nhầm lẫn là tin thật.

Hải An
Hải An 21/07
Gen Z: Viết lịch sử tử tế bằng 'thì hiện tại'

Là một người trẻ thuộc thế hệ Gen Z, mình ngày càng thấm thía một điều: nhân ái không phải là đặc ân do tạo hóa ban sẵn mà là quá trình nhận thức, hình thành ở nơi ngực trái của mỗi người - từ trái tim biết rung cảm trước những mảnh đời chông chênh.

Hải An
Hải An 15/07
“Cải cách” người lớn – Góc nhìn từ một Tiến sĩ giáo dục

Chính chúng ta với những kỳ vọng, áp lực và giá trị của "người lớn" mà mình đặt ra, đã định hình cách trẻ em học, cách các em sống và cả cách các em nhìn nhận để lựa chọn điều gì làm nên "thành công" hay "hạnh phúc" cho bản thân.

Hải An
Hải An 06/07
'Chú hổ' Al và những cơn 'sóng ngầm'

Chú hổ AI đang nằm sẵn trong từng chiếc điện thoại thông minh hay laptop cá nhân. Chúng có thể nuốt chửng tư duy, khả năng sáng tạo, dần dà khiến cho con người bị "thối não" trong khi vẫn tưởng mình đang lao động trí óc.

Hải An
Hải An 22/06
Phá sản vì giá sạch, thực phẩm bẩn bao giờ mới hết?

Người mua vẫn đòi hỏi những điều trái tự nhiên, không chịu chấp nhận cọng giá có rễ, miếng thịt có mỡ, trái cây có vết xù xì, thì nông dân sẽ còn chạy đua dùng thuốc, chất tạo nạc, chạy theo những cuộc cạnh tranh bất lương…Ngồi đổ lỗi cho nhau hay chờ công an vào dọn dẹp, thì thực phẩm bẩn đến bao giờ mới hết.

Hải An
Hải An 13/06
Thi giấy và nỗi sợ ChatGPT – Góc nhìn từ một giảng viên

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo đang phát triển nhanh chóng, ngành giáo dục đối mặt với những thách thức chưa từng có. Điều cần thiết lúc này không chỉ là những phản ứng đơn lẻ, tạm thời như rút phích cắm - ngắt kết nối internet, trở lại bài thi giấy, hay sử dụng phần mềm khóa trình duyệt, mà là một chiến lược tổng thể, được xây dựng trên sự đồng thuận và phối hợp giữa nhiều bên liên quan.

Hải An
Hải An 06/06
Hành trình khám phá và tôn vinh Xá lợi Đức Phật – Di sản thiêng liêng, nơi tụ hội của đức tin và trí tuệ

Xá lợi không chỉ là một di vật cổ mà là sự hiện diện sống động của Đức Phật. Trong từng mảnh xá lợi là sự kết tinh của đời sống thanh tịnh, đại bi và trí tuệ viên mãn, là năng lực tỏa ra từ một tâm hoàn toàn thanh tịnh.

Thanh Tú
Thanh Tú 14/05
TS Phật học Khangser Rinpoche - tác giả 'Làm chủ cuộc đời, sống hạnh phúc' đến Việt Nam

Năm 2025, TS Phật học Khangser Rinpoche trở lại Việt Nam với chỗi Pháp hội quy mô lớn nhất từ trước đến nay nhằm lan tỏa về một hành trình tràn ngập tình yêu thương và hạnh phúc.

Ngài Khangser Rinpoche thăm và giảng pháp tại chùa Bái Đính và các địa phương

Pháp Hội 2025 do Tôn sư Khangser Rinpoche chủ trì sẽ diễn ra tại nhiều tỉnh thành trên cả nước từ tháng 3 đến đầu tháng 4/2025. Đây là cơ hội quý báu để Phật tử Việt Nam được tiếp cận và học hỏi giáo lý từ một bậc thầy uyên bác.

Hội Xuân Yên Tử vùng đất linh thiêng trong kí ức của người Việt từ xưa tới nay

Theo thông tin chính thức từ Ban tổ chức, Lễ hội Xuân Yên Tử 2025 được chính thức khai hội vào ngày 10, tháng Giêng, năm Ất Tỵ (tức ngày 07/02/2025) tại Trung tâm Văn hóa Trúc Lâm (xã Thượng Yên Công, TP Uông Bí) và kéo dài suốt ba tháng đầu năm.

Phật gia giảng 'tướng do tâm sinh': Tâm an thì đất bằng, không chấp cầu thì ung dung

Tướng tại tâm sinh, tâm an thì đất bằng, không chấp không cầu thì ung dung, tự tại. Đó là cái quy luật bất di bất dịch trong cuộc đời này...

Đức Phật giảng về 2 dạng người hiếm có khó tìm trên đời: Ai may mắn gặp nhất định phải học hỏi

Đức Phật nói "trên đời có hai hạng người tốt nhất. Một là hạng người không bao giờ lầm lỗi. Còn hạng thứ hai là biết mình lầm lỗi mà lo ăn năn, sám hối, tránh không tái phạm”.

Đức Phật dạy: Ngày nào tâm bình an ấy là ngày tốt

Nếu tin vào nhân quả thì ngày nào hội tụ đủ duyên lành thì đó là ngày tốt. Mỗi người luôn sống đạo đức, tạo phước thiện nhiều thì đó là ngày tốt. 

18 nhọt độc - Câu chuyện Phật giáo về luật nhân quả

Vì kiếp trước xem nhẹ mạng người vô tội nên kiếp này vị hòa thượng phải chịu nỗi đau đớn. Đó là luật nhân quả báo ứng.

Xin thầy hãy cởi trói cho con - Câu chuyện Phật giáo đáng suy ngẫm

Năm 12 tuổi, Tứ Tổ lên chùa nhờ Thiền sư Đạo Tín cởi trói. Khi nghe thiền sư nói một câu chí lý, Tứ Tổ lập tức thấy mình được giải thoát.

Đức Phật dạy: Phụ nữ só 5 nỗi khổ cần được thấu hiểu

Phụ nữ thân mang thiên chức làm mẹ nên có cấu trúc sinh lý đặc thù, làm phái yêu và dĩ nhiên có những nỗi khổ riêng khác biệt với phái mạnh.

PC Right 1 GIF
Đề xuất