Những bí ẩn về nhà hát Lớn Hà Nội: Ai là 'cha đẻ', chi phí 'khủng' thế nào?

Nửa đầu thế kỷ 20, Nhà Hát Lớn Hà Nội là một công trình kiến trúc lớn, hoàn hảo và có quy mô bậc nhất giúp định hình cho kiến trúc của thủ đô Hà Nội. Nơi đây vẫn lưu giữ nhiều bí ẩn chưa có lời giải như: Ai là người tạo ra công trình tuyệt vời này hay nhà hát không hề có tiếng khi thử âm lần đầu tiên… Nếu tò mò bạn hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Tại sao đây được coi là công trình quá đồ sộ Nhà Hát Lớn Hà Nội nằm trên một vùng đầm lầy giữa hai làng Thạch Tần và Tây Luông thuộc Tổng Phúc Lân, huyện Thọ Xương. Vào năm 1899, hội đồng thành phố dưới quyền chủ tọa của Richard – Công sứ Pháp tại Hà Nội đã mở một cuộc họp và đề nghị lên Toàn Quyền Fourer cho xây dựng nhà hát. Đã có hai bản thiết kế dự án được tạo ra bởi hai kiến trúc sư người Pháp có tên là Harlay và Broyer. Bản thiết kế phải sửa đổi nhiều lần so với bản gốc sau khi nhận được nhiều sự góp ý từ các kiến trúc sư danh tiếng.

Ngày 07/06/1901, Nhà Hát được khởi công xây dựng dưới sự giám sát kỹ thuật của thanh tra đô thị, kiến trúc sư Harlay và người phụ trách thi công là Travary và Savelon.Theo số liệu được thống kê, mỗi ngày có hơn 300 công nhân liên tục làm việc với tần suất liên tục, nền được đổ dày 90cm cùng với 35.000 cọc tre được đóng với khối bê tông nền. Công trình này sử dụng hơn 12.000m3 vật liệu và gần 600 tấn gang thép chiếm diện tích 2.600m2 với chiều dài 87m điểm cao nhất so với mặt đường là 34m. Mặt trước được xây dựng với những bậc thềm chạy dài trước cửa để đón thẳng xe của các quan chức thuộc địa đến xem chương trình biểu diễn.

Bên trong nhà hát có sân khấu rộng và một phòng khán giả chính với diện tích 24x24m có thể chứa được 870 chỗ ngồi. Trên hạng ghế phổ thông, chỗ ngồi được bọc da, còn đối với các ghế vip thì được bọc nhung rất sang trọng. Tầng giữa cũng được trang bị nhiều phòng nhỏ dành cho khán giả có vé riêng. Cầu thang giữa lên tầng hai là một sảnh chính rộng, hai bên là cầu thang phụ và hành lang. Phía sau nhà hát là một phòng quản trị, 18 buồng cho diễn viên hóa trang , 2 phòng tập hát, 1 thư viện và phòng họp.

Các chương trình biểu diễn ngày ấy chủ yếu nhằm phục vụ cho tầng lớp quan lại thượng lưu người Pháp và một số ít người Việt giàu có với các loại hình nghệ thuật cổ điển như Opera, nhạc thính phòng và kịch nói. Lịch biểu diễn mỗi tuần 4 lần vào thứ ba, thứ năm, thứ bảy và chủ nhật. Một điều đặc biệt mà vẫn được nhiều người thắc mắc đó là kinh phí xây dựng nhà hát được duyệt là hai triệu franc Pháp – một khoản tiền vô cùng lớn vào thời điểm bấy giờ.

Đã có nhiều ý kiến cho rằng, Nhà Hát Lớn Hà Nội có nhiều nét tương đồng với Nhà hát Opéra Garnier của Pháp xây dựng vào nửa cuối thế kỷ 18. Tuy nhiên kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính đã chia sẻ rằng: “Tôi đã từng nhiều lần đến thăm Nhà hát đó ở Paris và thấy rằng Nhà hát Lớn Hà Nội không phải là phiên bản của Nhà hát Garnier. Bởi vì Nhà hát Opéra Garnier rất đồ sộ, nguy nga và rất cầu kỳ với 2.600 chỗ, trong khi Nhà hát Lớn Hà Nội chưa đầy 1.000 chỗ. 

Nếu có giống nhau thì có chăng là về chức năng, cấu trúc, không gian mặt bằng mà thôi. Còn về mặt kiến trúc, Nhà hát Lớn Hà Nội là một sự phát triển đặc trưng của lối kiến trúc Pháp ở một nước thuộc địa cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, trong đó có sự biểu hiện, tiếp nối của kiến trúc tân cổ điển và kiến trúc tân Ba rốc. Thậm chí có những nhân tố bản địa hóa rất đặc biệt, độc đáo và có giá trị thẩm mỹ tự thân chứ không bắt chước một cái nào của Opéra Garnier cả. Nếu đặt Nhà hát Lớn Hà Nội bên cạnh các nhà hát tiêu biểu trên thế giới thì nó rất độc lập, không giống nhà hát nào về mặt kiến trúc”.

Cũng chính GS.KTS Hoàng Đạo Kính là người chủ trì công việc trùng tu Nhà Hát Lớn vào những năm 90 của thế kỷ 20 cũng đã từng băn khoăn tác giả của công trình này là ai? 

KTS Hồ Thiệu Trị, người sáng lập kiêm Tổng Giám đốc HTT Group, đồng thời cũng là người tham gia vào việc trùng tu Nhà hát Lớn Hà Nội trong giai đoạn 1995-1997 cho biết: “Năm 1994, lần đầu tiên từ Pháp về Việt Nam, tôi đến thăm nhà hát. Nhìn thoáng qua, tôi thấy công trình giống như những nhà hát ở Pháp và Châu  u, nhưng khi quan ѕát kỹ, lại thấy phảng phất đường nét, chi tiết rất Việt Nam. Nhà hát Lớn được thiết kế rất đúng với tinh thần của kiến trúc thuộc địa, ở thời điểm đó, tại Việt Nam chưa có mô hình nhà hát lớn nào làm hình mẫu. Sự tồn tại của Nhà hát Lớn Hà Nội đến giờ được coi là duy nhất ở Đông Nam Á”.

Xem thêm: Cận cảnh chiếc kiệu của Đức Từ Cung trong "Tử Cấm Thành" Huế: Xịn hơn nhiều so với phim cổ trang Trung Quốc