Chân dung liệt nữ nước Việt đầu thế kỷ XX được mệnh danh là "Bà Triệu trẻ"

"Bà Triệu trẻ" của nước Việt ở thế kỷ XX là một liệt nữ cách mạng trong Duy Tân hội và Phong trào Đông du. 

Đỗ Thu Nga
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Theo nhiều tài liệu, "Bà Triệu trẻ" tên thật là Lê Thị Đàn (? - 1910). Thời đó, người ta còn gọi bà là Ấu Triệu. Bà là người làng Thế Lại Thượng, nay thuộc xã Hương Vinh, huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

Bà sinh trưởng trong gia đình theo Nho giáo, lại được đi học đến nơi đến chốn nên nổi tiếng là người con gái nết na đức hạnh, biết làm thơ văn. Đến tuổi trưởng thành, bất ngờ gia đình lâm cảnh chẳng lành: mẹ mất sớm, các em nhỏ dại, cha bị thực dân Pháp bắt giam, gia sản bị tịch thu vì trước kia ông có liên quan đến phong trào Cần Vương.

Vừa lúc đó có người tên Hinh, nguyên là Đốc phủ sứ ở miền Nam, đang làm thông ngôn ở tòa Khâm sứ Trung Kỳ, ra điều kiện nếu bà chịu làm vợ ông, thì ông sẽ xin tha cho cha bà và bà đã đồng ý.

Sau một thời gian ngắn, ông Hinh về Sài Gòn còn bà Lê Thị Đàn vịn cớ cha già, em thơ nên không đi theo. Bà ở lại mua bán ngược xuôi một thời gian rồi mở quán bán trà rượu để nuôi cha, nuôi em. 

Gàn nhà bà có ông Võ Bá Hạp, một nhà nho có khí tiết, bạn thân của ông Phan Bội Châu. Bởi vậy, qua lời giới thiệu của ông Hạp, bà Lê Thị Đàn được ông Phan kết nạp vào Duy Tân hội (thành lập năm 1904)( và được phân công làm công tác liên lạc. 

Từ đó, trong 4 năm năm, trải qua bao hiểm nguy, gian khổ trên tuyến đường miền Trung và bắc, mọi việc của hội như chuyển tài liệu, tiền bạc, đưa rước người trong phong trào Đông du đều nhờ tay bà Đàn. 

Năm Mậu Thân (1908), phong trào chống thuế ở Trung Kỳ nổ ra, Lê Thị Đàn đã cùng đồng đội là Khóa Mãnh, Khóa Mộng, nhiệt tình hưởng ứng. Tiếp đến, trong kỳ thi khóa sinh ở huyện Hương Trà, chính bà và ông Nguyễn Đình Tiến đã cổ vũ cho thí sinh bỏ trường thi để phản đối nhà cầm quyền.

Khi hoạt động đang khá thuận lợi thì Nhật Bản ký hiệp ước với Pháp, các nhà cách mạng trong đó có Phan Bội Châu cùng các du học sinh Việt phải rời khỏi Nhật Bản vào năm 1909. Đồng thời ở trong nước Việt, Pháp cũng ra sức đàn áp các thành phần chống đối, khiến nhiều người bị tù đày, bị chém hoặc phải tự sát.

Trong số đó có ông Đặng Thái Thân, một đồng đội năng động, thân thiết của bà Đàn ở Nghệ An vừa mới tuẫn tiết (dùng súng tự sát), khiến bà Đàn càng thêm căm phẫn, đau xót.

Liet-nu-nuoc-Viet-nao-duoc-menh-danh-la-Ba-Trieu-tre
Bia cô Ấu Triệu liệt nữ

Không thể kìm nén được nữa, bà Lê Thị Đàn ngang nhiên chửi rủa đối phương nên bị bắt vào tháng 3/1910. Thượng thư bộ Hình triều Nguyễn và cũng là cộng sự đắc lực của Pháp là Trương Như Cương, được giao nhiệm vụ xét hỏi.

Mặc mọi lời dụ dỗ, mọi cực hình tra tấn, trước sau bà Đàn vẫn không khai báo. Biết mình không thể thoát và không thể sống được nữa, bà giở vờ khai hết, nếu được Trương Như Cương cho ngơi nghỉ một ngày... 

Tin lời, Thượng thư Cương chấp thuận và ngay đêm hôm ấy, bà đã cắn ngón tay lấy máu viết lên tường ba bài thơ tuyệt mệnh, rồi dùng dây thắt lưng bằng lụa trắng treo cổ, tự kết liễu đời mình tại nhà lao Quảng Trị.

Hôm ấy là ngày 16 tháng 3 âm lịch năm Canh Tuất, tức ngày 25 tháng 4 năm 1910, Phan Bội Châu lấy tấm gương bất khuất của nữ nhân vật Triệu Thị Trinh trong lịch sử Việt Nam mà đặt cho Lê Thị Đàn là Ấu Triệu, với nghĩa Bà Triệu Nhỏ.

Và sau 98 năm kể từ ngày tuẫn tiễn, sau hơn 30 năm tìm kiếm mộ bà bởi các cấp chính quyền, vào một ngày đầu đông năm 2008, di hài liệt nữ Ấu Triệu đã được nhà ngoại cảm Nguyễn Thị Ngọc Lan ở Hải Phòng tìm thấy.

Sáng ngày 26/11/2008, di hài của bà đã được đưa về cải táng tại nghĩa trang mang tên Phan Bội Châu do chính cụ Phan thành lập trước năm 1934 tại Huế, để làm nơi an táng các chí sĩ cách mạng.

Cảm động trước việc làm của nhà ngoại cảm, cháu Cụ Lê Thị Đàn có làm bài thơ sau:

Tìm mộ bà xa thật là xa

Lòng con mong ước từ bao giò

Nay đến tận nhà tù Lao Bảo

Hun hút trời mây bà ở mô?

Mông lung hiu quạnh chốn lao tù

Sập nát chỉ còn sắt lửng lơ

Anh dũng tượng đài tay xiềng xích

Hiên ngang,sừng sững chẳng phai mờ

Thật là kỳ diệu tưởng như mơ

Bãi cỏ bằng ngang trước nhà tù

Ngọc Lan tay cầm bó nhang đỏ

Cắm liền xuống vạt cỏ chơ vơ

Ngờ đâu sự thật được diễn ra

Đào xuống năm tấc mới rõ là

Viên gạch nằm ngay trên ngực Cụ

Chắc ai làm dấu khi chôn Bà?!

Hiện trường rõ thật quá đi thôi

Chớp ảnh,quay phim cũng nhiều rồi

Thi hài bà được bốc cẩn thận

Đưa về quê Mẹ chọn niềm vui.

Do đảm đương công tác bí mật, nên công lao và sự hy sinh của Lê Thị Đàn dưới thời Pháp thuộc ít được biết đến. Sau này, nhờ Phan Bội Châu kể lại vụ việc trong cuốn Việt Nam nghĩa liệt sĩ, nên tên tuổi bà mới được lưu truyền.

Tiếp theo là vào năm 1926, khi Phan Bội Châu bị Pháp đưa về sống ở Bến Ngự (Huế) (địa chỉ hiện nay: 119, Phan Bội Châu, TP. Huế), ngay năm sau, ông đã dựng lên một ngôi miếu nhỏ nơi góc vườn của mình. Ngôi miếu có khắc bốn chữ Hán "Ấu Triệu bi đình" và một tấm bia có khắc mấy dòng chữ Hán ở mặt trước và bản dịch bằng chữ quốc ngữ ở mặt sau, để làm nơi hương khói cho bà.

Xem thêm: Lá thư "thiêng" từ Thành cổ Quảng Trị anh hùng

Đang tải bình luận...

Đọc thêm

Đại tá Đinh Thị Vân là nữ anh hùng "có một không hai" của lực lượng tình báo Việt Nam. Bà đã hy sinh hạnh phúc riêng vì nhiệm vụ. Trước đòn roi tra tấn của địch, bà vẫn nêu cao khí tiết “uy vũ bất năng khuất” của người cách mạng.

Chuyện về nữ anh hùng 'uy vũ bất năng khuất', cưới vợ cho chồng để yên tâm đi vào lòng địch
0 Bình luận

Ô Long Đao là binh khí huyền thoại ghi dấu bao chiến công lừng lẫy của anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ. Cho đến nay, hậu thế vẫn lưu truyền giai thoại nhuốm màu huyền bí về thanh bảo đao này.

Giai thoại kỳ bí về Ô Long Đao - binh khí gắn liền với những trận đánh bất bại của anh hùng áo vải Quang Trung
0 Bình luận

Vó ngựa Nguyên Mông đi đến đâu cỏ chết đến đó, dân chúng rơi vào cảnh lầm than cơ cực. Nhà Tống chịu cảnh đô hộ trăm năm, châu Âu bị giày xéo vạn dặm. Vậy mà nhuệ khí đó đã bị nhân dân và 1 anh hùng nước Việt bóp nát. Người đó là ai?

Trần Quốc Tuấn - vị anh hùng nước Việt mà châu Âu và Trung Quốc đều muốn có
0 Bình luận

img

Bài mới

MTTQ Việt Nam tặng 30.000 suất quà cho người nghèo, người khó khăn dịp tết 2026

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ trao 30.000 suất quà tới người nghèo, công nhân lao động và người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trên cả nước nhân dịp tết Nguyên đán Bính Ngọ 2026.

Hải An
Hải An 4 giờ trước
Công an Đà Nẵng lội xuống cống sâu, giúp du khách lấy lại điện thoại

Du khách Hồng Kông (Trung Quốc) làm rơi điện thoại xuống cống thoát nước khi du lịch và đã được công an hỗ trợ, lấy lại tài sản.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
'Xóm trọ 0 đồng' của bệnh nhân chạy thận ở Quảng Ninh

Xóm trọ 0 đồng ở phường Hồng Gai đã giúp nhiều bệnh nhân chạy thận bớt gánh nặng chi phí và có thêm động lực vượt qua bệnh tật.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Ca sĩ Đức Phúc gây 'sốt' vì muốn tặng xe mới cho một bác xe ôm lớn tuổi

Ca sĩ Đức Phúc đang nỗ lực tìm kiếm bác xe ôm lớn tuổi bị hủy chuyến vì xe Wave cũ, mong muốn tặng xe mới giúp ông mưu sinh dễ dàng hơn.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Chuyên gia Viện đào tạo và Phát triển nhân lực trang bị kỹ năng mềm cho sinh viên trường Cao đẳng

Vừa qua, Sở Giáo dục và Đào tạo Cà Mau đã phối hợp cùng Viện Đào tạo và Phát triển nhân lực (itd) tổ chức Chương trình tập huấn kiến thức, kỹ năng mềm dành cho sinh viên các trường cao đẳng trên địa bàn tỉnh.

Nguyễn Ngọc Giàu
Nguyễn Ngọc Giàu 6 ngày trước
MỌT 2025: VỌNG MIÊN - NGÀY HỘI MUA BÁN VÀ TRAO ĐỔI SÁCH LAN TỎA TRÁI TIM ẤM ÁP CỦA THẾ HỆ TRẺ

The 1% Fund là một dự án thiện nguyện được thành lập bởi học sinh trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam và THPT Chuyên Nguyễn Huệ với châm ngôn “One percent. One change” - một phần trăm tấm lòng của mỗi người cũng có thể kiến tạo một sức ảnh hưởng nhất định đến cộng đồng. Cho đến nay, dự án đã đi được hơn nửa chặng đường của mùa 10, cùng với thật nhiều hoạt động sôi nổi qua những dấu mốc thành công đáng tự hào qua các mùa sự kiện chính MỌT - GOM và tiền sự kiện SAN.

minh châu
minh châu 6 ngày trước
Nữ shipper Nghệ An được nhà hảo tâm giấu tên tặng 20 triệu đồng sau khi đánh rơi trong lúc đi giao hàng

Chị Vũ Thị Hoài (33 tuổi, Nghệ An) mới đây đã được một nhà hảo tâm giấu tên tặng 20 triệu đồng sau khi đánh rơi túi tiền trong lúc chở con gái 10 tháng tuổi đi giao hàng.

Cô gái Việt và mối nhân duyên đặc biệt với 'bà ngoại' ở Pháp

Từ khi gặp cụ bà 86 tuổi tại Pháp, cuộc sống của cô gái Việt - Nguyễn Trang đã thay đổi rất nhiều. Bà dành tình thương, chăm sóc Trang như bà ngoại chăm sóc cháu gái, khiến cô vô cùng cảm động và hạnh phúc.

Hải An
Hải An 15/12
78win lan tỏa hơi ấm nghĩa tình

Nghệ An những ngày cuối năm vẫn còn ngổn ngang dấu vết của những  cơn bão vừa đi qua. Con đường làng bị bùn đất phủ loang lổ, những hàng rào đổ nghiêng, mái tôn nhà dân bị gió cuốn bật tung từng mảng. Mùi ẩm lạnh của mưa và những đêm mất ngủ vì gió rít như vẫn còn đọng lại trên đôi mắt của người dân nơi đây. Cả vùng quê hiền lành vốn bình yên lại phải trải qua thêm một lần thử thách nghiệt ngã của thiên nhiên.

Hải An
Hải An 12/12
Phép màu của sự tử tế: Cô gái trẻ ở Phú Thọ giữ được mạng sống nhờ 1 bình luận vu vơ trên mạng xã hội trong lúc tuyệt vọng

Chỉ một dòng bình luận vô thức trong lúc tuyệt vọng: “Ước gì Vingroup có thể hỗ trợ cho mình 1 chiếc máy thở nho nhỏ thôi, mình rất cần sự sống từ nó”, cô gái sinh năm 1994 đã có cơ hội được sống tiếp.

Ra mắt Ngôi nhà cựu lưu học sinh Việt Nam trường Đại học Sư phạm Nam Ninh (Trung Quốc)

Chiều 9/12, tại Hà Nội đã diễn ra buổi ra mắt Ngôi nhà cựu lưu học sinh Việt Nam trường Đại học Sư phạm Nam Ninh (Trung Quốc), nhằm kết nối cộng đồng cựu sinh viên, thúc đẩy hợp tác giáo dục giữa hai nước Việt – Trung.

Thanh Tú
Thanh Tú 09/12
Trúng số 18 tỷ, người đàn ông TP.HCM gửi 100 triệu mua gạo từ thiện tặng cho bà con khó khăn

Nhận 100 triệu đồng từ vị khách trúng số 18 tỷ, bà Thùy Dương góp thêm 38 triệu để mua 8 tấn gạo tặng cho bà con khó khăn.

Hải An
Hải An 08/12
Ấm lòng trước “núi gạo” của người dân Ninh Bình ủng hộ bà con vùng lũ miền Trung

Những ngày này, tại điểm tiếp nhận hàng hoá cứu trợ đồng bào vùng lũ miền Trung ở phường Nam Định (tỉnh Ninh Bình), người dân liên tục mang gạo cùng nhiều nhu yếu phẩm tới ủng hộ.

Xúc động khoảnh khắc chú rể đẩy xe lăn đưa cô dâu vào lễ đường

Khoảnh khắc chú rể đẩy xe lăn đưa cô dâu vào lễ đường, không chỉ cô dâu xúc động nghẹn ngào mà người thân, quan khách xung quanh cũng sut sùi lau nước mắt.

Thầy giáo vùng cao lội bùn, vượt sạt lở ôm chặt bó hoa để tặng đồng nghiệp nhân ngày 20/11

Con đường về trường sạt lở, trơn trượt, bùn ngập đến đầu gối nhưng thầy giáo vùng cao ở Đà Nẵng vẫn ôm chặt bó hoa để tặng các đồng nghiệp trong trường.

Hải An
Hải An 22/11
img
Đề xuất