Cách mở bài "đốn tin" giám khảo mà không cần phải là dân "chuyên văn"

HƯỚNG DẪN CHUNG

Phần mở bài trong văn nghị luận là phần đặt vấn đề, thường có 2 cách viết.

- Trực tiếp: là đi thẳng vào vấn đề cần nghị luận. Nghĩ là sau khi đã tìm hiều đề và tìm được vấn đề trọng tâm trong phần nghị luận, ta nêu thẳng vấn đề đó ra bằng một luaanjd diểm rõ ràng. Tuy nhiên khi mở bài bằng cách trực tiếp, ta vẫn phải chú ý nêu đủ ý, không nói thiếu cũng như không nêu hết nội dung, phải đáp ửng đủ các yêu cầu của một mở bài. Đặt vấn đề theo cách trực tiếp dễ làm, nhanh gọn, tự nhiên, dễ tiếp cận nhưng thường khô khan, máy móc, thiếu hấp dẫn với người đọc.

- Gián tiếp: Là cách người viết dẫn dắt vào vấn đề bằng những ý có liên quan đến luận đề ( vấn đề nghị luận) sau đó mới nêu ra vấn đề chính trong đề bài. Cách này nhằm đánh lạc hướng người đọc tạo sự thú vị uyển chuyển cho bài viết. Tuy nhiên, cách mở bài gián tiếp thường dễ lan man, lạc đề cho bài viết.

Ví dụ: Phân tích tình huống truyện độc đáo trong tác phẩm "Vợ nhặt" của Kim Lân.

Mở bài trực tiếp: "Vợ nhặt được coi là tác phẩm kiệt xuất trong sự nghiệp sáng tác của Kim Lân, cũng là truyện ngắn xuất sắc trong nền văn xuôi Việt Nam hiện đại. Một trong những yếu tố quan trọng giúp tạo nên những giá trị tư tưởng và nghệ thuật đặc sắc cho truyện ngắn chính là việc Kim Lân đã xây dựng thành công tình huống truyện đặc sắc.

Mở bài gián tiếp: Đối với nghệ thuật truyện ngắn, tạo ra được tình huống truyện độc đáo mới lạ để làm nổi bật vấn đề, tâm trạng, tư tưởng, tính cách nhân vật, và chủ đề của tác phẩm là một điều có ý nghĩa then chốt. Một truyện ngắn đặc sắc là nhờ được tổ chức chung quanh một tình huống như thế. Và "Vợ nhặt" của Kim Lân là một trường hợp tiêu biểu.

MẸO VIẾT MỞ BÀI CHO HỌC SINH YẾU

Dưới đây là hướng dẫn các bạn học yếu cách mở bài an toàn, mà vẫn đảm bảo đủ ý. Cách này chỉ áp dụng khi vào phòng thi tâm lý hồi hộp, không nghĩ ra được mở bài, vậy thì hãy bỏ ra 5 phút để học thuộc những "mẫu" có sẵn, vào phòng thi chỉ việc thay tên nhân vật, tên tác phẩm, tên tác gải hoặc thay vấn đề nghị luận là được. Cụ thể, ví dụ mở bài sau:

Nam Cao là một cây bút chuyên về truyện ngắn. Ông đã rất thành công ở các tác phẩm khai thác đề tài về những con người bị tha hóa trong xã hội cũ. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông là truyện ngắn "Chí Phèo". tác phẩm đã khắc họa thành công chân dung nhân vật Chí Phèo, người nông dân lương thiện bị đẩy vào con đường tha hóa.

Các em có thể dùng mở bài này cho nhiều tác phẩm liên quan, ví dụ:

+ Kim Lân là một cây bút chuyên về truyện ngắn. Ông đã rất thành công ở các tác phẩm khai thác đề tài người nông dân trong xã hội cũ. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông là truyện ngắn "Vợ nhặt". tác phẩm đã khắc họa thành công chân dung nhân vật bà cụ Tứ, một bà mẹ nông dân nghèo, có tấm lòng nhân hậu...

+ Nguyễn Tuân là cây bút chuyên về truyện ngắn. Ông đã rất thành công ở các tác phẩm khai thác đề tài về những con người tài hoa trong xã hội cũ. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông là truyện ngắn "Chữ người tử tù". Tác phẩm khắc họa thành công chân dung nhân vật Huấn Cao, một người tài hoa xuất chúng, có khí phách, và thiên lương trong sáng.

Các em có thể vận dụng vào các mở bài tương tự kể cả những đề thuộc những lĩnh vực khác. Ví dụ:

Huy Cận là một cây bút xuất sắc trong phong trào thơ mới. Ông đã thành công ở các tác phẩm khai thác đề tài phong cảnh sông nước quê hương. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông là bài thơ "Tràng giang". Bài thơ đã được gợi cảm hứng từ cảnh sông Hồng mênh mang sóng nước....

MỘT SỐ MẪU CÓ SẴN ĐỂ CÁC BẠN HỌC THUỘC

1. Xây dựng một hình tượng nhân vật đã khó, những nhân vật đó có sức lay động và chiếm trọn trái tim người đọc còn khó hơn. Ấy vậy mà nhà thơ, nhà văn.... đã làm được điều đó. Nhân vật "ABC/ XYZ" của ông đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc về hình ảnh của một (Tùy đề bài yêu cầu phân tích nhân vật nào thì khái quát nhân vật đó)

2. Thời gian vẫn trôi đi và bốn mùa luôn luân chuyển. Con người chỉ sống một lần trong đời, và cũng chỉ một lần ra đi vào cõi vĩnh hằng. Những những gì đã là thơ, là văn, là nghệ thuật đích thực thì còn lại mãi với thời gian. Tác phẩm ABC/XYZ của nhà thơ/ nhà văn ... là một trong số những tác phẩm nghệ thuật như thế. Đặc biệt là trích đoạn.... ( Nếu đề bài yêu cầu phân tích trích đoạn)

3. Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta đã góp thêm những trang vàng vào lịch sử dân tộc. Đã có nhiều văn nghệ sĩ có được nguồn cẩm hứng sáng tác từ đề tài này. Chính vì vậy, đay cũng là giai đoạn văn hoc có nhiều thành công góp phần làm rạng rỡ thêm nền văn học nước nhà.

"......." của nhà thơ/ nhà văn.... là một trong những đóng góp như vậy.

Hình ảnh của những người lính quả cảm, kiên cường, ngày đêm chiến đấu bảo vệ đất nước, nhân vật chính trong tác phẩm.....đã thực sự để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc.

( Mở bài như thế này chỉ áp dụng với các bài viết về chiến tranh, người lính) ví dụ như Tây Tiến...

4. Trong trái tim mỗi con người luôn có một khoảng dành riêng cho quê hương, tình cảm ấy dạt dào cháy bỏng và có sức sống mãnh liệt, bền bỉ. Đặc biệt trong hoàn cảnh khó khăn, nguy hiểm, tình cmar ấy càng tỏa sáng rạng ngời. Với ngòi bút sắc sảo chân thực cùng tâm hồn đồng cmar sâu scaws, nhiều nhà văn VN hiện dịa đã khắc họa thành công hình ảnh con người Việt Nam có tình yêu làng quê tha thiết. Nhưng có lẽ thành công hơn cả là nhà văn.... Với nhân vật...

5. Chúng ta đã gặp không ít những số phận phụ nữ bi thương trong các tác phẩm văn học VN, đó là một nàng Vũ Nương oan khuất, một nàng Kiều bi kịch, một chị Dậu tủi hờn... Nhưng khi tiếp cận với dong văn học cách mạng, vẫn những người phụ nữ ngày xưa ấy đã trỗi dậy mạnh mẽ đứng dậy làm chủ đời mình. Một trong những nhân vật văn học nữ tiêu biểu là nhân vật... của nhà văn/ nhà thơ...

(Áp dụng cho truyện Kiều, Chiếc thuyền ngoài xa, Vợ chồng A Phủ, Vợ Nhặt...)

6. Trog số những nạn nhân của xã hội phong kiến có một tầng lớp mà hết thảy các nhà văn nhân đạo đều đau xót trân trọng và tập chung viết về họ đó là người phụ nữ. Trong số những tác phẩm viết về đề tài này, nổi bật nhất phải kể đến tác phẩm...

Xem thêm: Cách viết mở bài lấy 9,5+ điểm thi văn