Vụ lừa đảo lớn nhất lịch sử ngành điều: Ngân hàng Ý nhận chứng từ photocopy, nguy cơ thiệt hại tiền tỷ

Những ngày gần đây, vụ lừa đảo lớn nhất lịch sử ngành điều đang thu hút nhiều sự chú ý. Cơ quan chức năng đã tiến hành điều tra, bước đầu đưa ra nhiều kết luận.

Toàn cảnh vụ việc

Trước đó, vào chiều ngày 8/3, Hiệp hội điều Việt Nam (VINACAS) đã có công văn hỏa tốc19/2022/TM-HHĐ gửi Đại sứ quán, Thương vụ Việt Nam tại Ý cùng các bộ, ngành và Ngân hàng Nhà nước về việc rủi ro thiệt hại 100 container hạt điều xuất khẩu sang Ý, trị giá gần 1.000 tỷ đồng.

Cụ thể, một số doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu nhân điều Việt Nam đã ký hợp đồng với một số khách hàng nhập khẩu điều Ý thông qua công ty môi giới Kim Hạnh Việt. Hàng hóa được đóng vào 100 container, vận chuyển tới cảng LA Spezia (tại Ý), với phương thức thanh toán  D/P (D/P - Documents against Payment). Nói cách khác, đây là lấy chứng từ để đổi hàng hóa.

Các doanh nghiệp xuất khẩu điều ở Việt Nam đã ủy nhiệm thu cho 5 ngân hàng Việt Nam thông qua hình thức D/P. Theo đó, người nhập khẩu chỉ lấy được bộ chứng từ khi đã chuyển vào ngân hàng đủ số tiền thanh toán. Hình thức nhờ thu này được áp dụng trong trường hợp thanh toán trả ngay.

Đáng chú ý, khi doanh nghiệp gửi hồ sơ nhờ thu từ ngân hàng Việt Nam tới các ngân hàng người mua ở Ý, bất ngờ nhận được hướng dẫn tới đầu mối khác ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ngân hàng người mua nhận được bộ chứng từ thì thông báo người mua không phải là khách hàng của họ, nói rằng đã trả lại bộ chứng từ. Thế nhưng, họ không nói rõ đã trả theo hình thức nào, cũng không cung cấp số vận đơn cho ngân hàng Việt Nam cho dù ngân hàng Việt Nam đã liên hệ rất nhiều lần. 

Ngày 9/3, sau khi các cơ quan chức năng can thiệp, VINACAS công bố, 100 container ban đầu chỉ là số được ký kết trong hợp hợp đồng. Thực tế sau khi phát hiện điều bất thường, 5 doanh nghiệp liên quan đã dừng giao dịch. Hiện tại, tổng thiệt hại đang là 36 container (tương đương 162 tỷ đồng). 

Ông Bạch Khánh Nhựt, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Điều Việt Nam cho biết: "Có 5 doanh nghiệp bị hại, nặng nhất là 27 container, còn lại mỗi doanh nghiệp bị vài container". Khi ấy, ông Nhựt nói thêm, các lô hàng này sẽ cập cảng tại Ý vào tháng 3, nhưng cả doanh nghiệp và ngân hàng đều không biết bộ chứng từ gốc của các lô hàng ở đâu trong khi bất cứ ai có chứng từ gốc đều có thể nhận hàng.

Tình trạng hiện tại

Về các chứng từ giử tới ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ

Nhà xuất khẩu nộp hồ sơ gốc bao gồm cả vận đươn đường biển bản gốc cho ngân hàng Việt Nam nhờ thu tiền bán hàng. Ngân hàng đã gửi bộ chứng từ gốc cho ngân hàng thanh toán ở Thổ Nhĩ Kỳ của người mua thông qua dịch vụ phát chuyển phát nhanh DHL. Tuy nhiên, ngân hàng ở Thổ Nhĩ Kỳ lại thông báo người mua không phải là khách hàng của họ, và gửi trả lại bộ chứng từ cho ngân hàng Việt Nam.

Khi ngân hàng Việt Nam tra soát với công ty vận chuyển về tình trạng giao phát, họ nhận được phản hồi rằng số AWB này không liên quan gì đến ngân hàng Việt Nam. Ngân hàng Việt Nam đã gửi rất nhiều điện để hỏi về tình trạng bộ chứng từ trả về nhưng không được trả lời.

Về các chứng từ gửi tới ngân hàng ở Ý

Các ngân hàng tại Ý thông báo rằng họ đã nhận được bộ chứng từ do DHL vận chuyển, nhưng đây là các bản photocopy không phải bản gốc; hoặc có trường hợp là giấy trắng. Điều này khiến các doanh nghiệp lo lắng vì không biết bộ chứng từ gốc đang ở đâu, dẫn đến việc hàng hóa có thể bị chiếm đoạt. 

Phát hiện dấu hiệu lừa đảo, các doanh nghiệp và ngân hàng Việt Nam đã nỗ lực tìm cách giữ hàng, thu hồi bộ chứng từ. Tính đến chiều ngày 09/3/2022, còn lại 36 bộ chứng từ của 36 container bị "mất kiểm soát" của các doanh nghiệp và ngân hàng.

Chứng từ gốc bị đánh tráo

Hiện tại, theo thông tin từ ngân hàng người mua ở bên Ý và Thổ Nhĩ Kỳ, họ đã nhận được bộ chứng từ, bao gồm Bill of Lading, nhưng toàn là các bản copy, không phải bản gốc. Có nghĩa là, bộ chứng từ gốc, bao gồm Bill of Lading đã bị đánh tráo, thay vào đó là bộ copy hoặc giấy trắng. Tất cả các shippers đều chưa nhận được tiền.

Phó Chủ tịch VINCAS cho hay: "Qua đánh giá, chúng tôi (VINACAS, các doanh nghiệp, các ngân hàng bên người bán) cho rằng: Vụ việc này có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt bộ chứng từ gốc và original Bill of lading nhằm để chiếm đoạt các container hàng hạt điều tại các cảng khác nhau tại Ý. Vì lẽ đó, chúng tôi trân trọng đề nghị:

Quý hãng áp dụng biện pháp 'Khẩn cấp' tạm thời giữ các contaniers hàng đã và đang trên đường đến các cảng của Ý; không giải phóng hàng cho người nhận, ngay cả trong trường hợp họ xuất trình vận đơn gốc. Chỉ cho phép giải phóng hàng khi nhận được xác nhận từ các Công ty Chủ hàng (Người bán) sau khi nhận được thanh toán.

Hướng dẫn cụ thể cho các doanh nghiệp chủ hàng thủ tục cần làm những gì để được hoàn trả lại hàng trong trường hợp người bán không nhận được thanh toán từ ngân hàng của người mua".

Ông Bạch Khánh Nhựt nói thêm, tình trạng hiện nay đang rất khẩn cấp, người bán có nguy cơ mất hàng dù chưa nhận được thanh toán. Chưa kể, điều này gây hiệt hại lớn cho doanh nghiệp xuất khẩu và ảnh hưởng đến các bên liên quan, trong đó có hãng tàu.

Theo Bizlive, Doanh nghiệp và Tiếp thị

Xem thêm: Bẫy lừa lọc thời 4.0 của các "chuyên gia đọc lệnh": Sặc mùi đạo lý, chuyên sống ảo bên xế sang hàng hiệu