Nỗi ê chề của nhiều "sinh viên giỏi": Không phải cứ học chăm chỉ thì tiền bạc và thành công sẽ đến

Trước kia, giới trẻ Trung Quốc được dạy rằng, nếu họ cúi đầu và học tập chăm chỉ thì tiền bạc và thành công sẽ tự nhiên đến. Tuy nhiên, hiện tại họ nhận ra rằng, cuộc sống không hề đơn giản như vậy.

Khi Zuo Gang không tìm được việc làm trong mùa tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp vào mùa Hè này, điều đó khiến cô mất tự tin. Tình trạng đó còn khiến cô đặt câu hỏi về toàn bộ thế giới quan của mình.

Giống như nhiều thanh niên khác tại Trung Quốc, cô gái 25 tuổi này đã được nuôi dạy từ nhỏ để trở thành một “học sinh giỏi”. Giáo viên và bố mẹ cô cho biết, chỉ cần Zuo Gang cúi đầu, tuân thủ các quy tắc và làm việc chăm chỉ, tiền bạc cũng như thành công sẽ tự nhiên đến.

Zuo đã làm theo hướng dẫn của họ. Cô đã vượt qua hết kỳ thi này đến kỳ thi khác, giành được một suất vào trường đại học danh tiếng ở Bắc Kinh và nhận bằng tốt nghiệp. Song, sau đó, mọi thứ trở nên tồi tệ. Khi chuẩn bị hoàn thành chương trình thạc sĩ, Zuo đã gửi một loạt đơn xin việc nhưng không nhận được phản hồi.

Đối với Zuo, thất bại đến như một đòn chí mạng. Sau một thời sinh viên thành công, cô không hề chuẩn bị trước về mặt cảm xúc cho thất bại như vậy. Cô phải vật lộn với sự lo lắng trong nhiều tháng sau đó. Zuo không thể ngủ được, cảm thấy tội lỗi và liên tục xin lỗi cha mẹ cũng như giáo viên.

May mắn thay, Zuo đã cố gắng thoát ra khỏi vòng xoáy tinh thần. Cuối cùng, cô nhận ra rằng, việc không tìm được công việc tốt không phải lỗi của bản thân. Khi nền kinh tế Trung Quốc vẫn đang phục hồi sau đại dịch Covid-19, thị trường việc làm ngày càng khốc liệt.

Trong khi đó, hàng triệu sinh viên tốt nghiệp đang phải đối mặt với những thách thức tương tự. Zuo chia sẻ: “Tôi không nghĩ mình đã mắc bất kỳ sai lầm nào trong việc lập kế hoạch cho sự nghiệp. Đơn giản, bây giờ là một thời đại khác rồi. Trái ngược với thế hệ cha mẹ tôi, ngày nay, nếu chỉ làm việc chăm chỉ thôi thì không còn đảm bảo thành công nữa”.

Thử thách đã để lại ấn tượng xấu trong Zuo. Cô cho rằng, những người thuộc thế hệ Gen Z đã bị lừa. Bởi, họ được đào tạo để đánh giá giá trị bản thân bằng khả năng đạt được một số mục tiêu hạn hẹp. Zuo nói rằng, lối suy nghĩ này luôn có sai sót.

Quả thực, trong nền kinh tế ngày nay - nơi ngay cả những sinh viên giỏi hàng đầu cũng gặp khó khăn khi tìm việc làm được trả lương cao, thì điều đó ngày càng trở nên có hại và phản tác dụng. Tình trạng đó khiến giới trẻ Trung Quốc tự hành hạ bản thân vì những điều nằm ngoài tầm kiểm soát của họ.

Nhiều thanh niên Trung Quốc khác cũng chia sẻ nỗi thất vọng tương tự. Vào tháng 1, Zuo đã thành lập một nhóm trên nền tảng xã hội Douban có tên “Nạn nhân của tinh thần học sinh ngoan”. Nhóm này đã nhanh chóng thu hút một lượng người theo dõi “khủng”. Nhóm hiện có hơn 80.000 thành viên và đã phát triển thành một chương trình tự trợ giúp.

Các thành viên mới sẽ thực hiện bài kiểm tra tự đánh giá do Zuo nghĩ ra. Từ đó, xác định những triệu chứng nào về “tâm lý học sinh giỏi” mà họ mắc phải. Những dấu hiệu đó bao gồm sự phục tùng quá mức trước quyền lực, nhu cầu không ngừng về phản hồi tích cực và thói quen nghi ngờ bản thân vì những lỗi nhỏ. Sau đó, nhóm đề nghị giúp các thành viên thoát khỏi tâm lý này và chấp nhận danh tính mới với tư cách là một “người tự do”.

Cộng đồng trực tuyến cũng đã phản ánh sự thay đổi rộng rãi hơn trong dư luận ở Trung Quốc. Mối lo ngại đã gia tăng trong nhiều năm về tác hại mà hệ thống giáo dục tập trung vào kết quả và cường độ cao của đất nước có thể gây ra đối với sức khỏe tâm thần của học sinh.

Những “học sinh giỏi” như Zuo có xu hướng đặc biệt dễ gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần. Ở phương Tây, nhiều nghiên cứu phát hiện ra rằng, những người đạt thành tích tốt có khả năng cao mắc các vấn đề lo lắng, trầm cảm và lạm dụng chất kích thích hơn so với dân số nói chung.

Tâm lý của người thành đạt cao tồn tại ở khắp nơi trên thế giới. Tình trạng này hiện đặc biệt phổ biến ở Trung Quốc. Nguyên nhân bắt nguồn từ sự cạnh tranh trong hệ thống giáo dục khốc liệt và áp lực đạt điểm xuất sắc bắt đầu từ khi còn trẻ. Mặc dù, chính phủ đã cố gắng giảm bớt gánh nặng cho học sinh, nhưng đất nước này vẫn đang chứng kiến một số lượng lớn học sinh mắc chứng lo âu.

“Nhiều cha mẹ có những kỳ vọng đặc biệt cao ở con họ. Ngay cả khi một học sinh đạt điểm 98% trong một bài kiểm tra, các phụ huynh Trung Quốc lại thường tập trung vào hai điểm còn thiếu thay vì khen ngợi con. Theo thời gian, học sinh áp dụng các tiêu chí đánh giá của thế giới bên ngoài làm thước đo cho việc tự đánh giá chính mình”, Liu Zhen - nhà tâm lý học trẻ em tại Trung tâm Sức khỏe Tâm thần Thượng Hải, cho biết.

Trên thực tế, “tâm lý sinh viên tốt” thường có thể là trở ngại trong môi trường chuyên nghiệp. Bởi, nhân viên có thể nghĩ rằng, họ đang hoàn thành xuất sắc vai trò của mình bằng cách siêng năng làm mọi nhiệm vụ được giao. Trong khi đó, người quản lý của họ có thể đang tìm kiếm điều gì đó hơn thế nữa.

Hệ thống này khiến sinh viên chịu nhiều áp lực. Nếu không đáp ứng được các tiêu chuẩn cực kỳ cao của trường, người học có nguy cơ rơi vào trạng thái suy sụp tinh thần.

Theo Sixth Tone

Xem thêm: Chia sẻ của một nhân viên công sở: "Tôi phát ngán thái độ làm việc tùy hứng của nhiều đồng nghiệp Gen Z"