Lắng nghe lời Phật dạy: Không phóng dật là bí quyết của hạnh phúc

Phóng dật là gì?

Phóng dật là lối sống buông thả, phóng túng theo dục vọng, không có tiết độ, không biết tự giới hạn và kiềm chế bản thân, nói nôm na là sống xả láng, không cần nghĩ đến ngày mai. Phóng dật cũng có nghĩa là tâm buông thả, trôi theo duyên trần ngoại cảnh, hoặc chìm trong ảo tưởng ảo mộng bên trong.

Đó là lối sống nguyện cầu lý tưởng cao siêu, không thực tế, là sự đối nghịch với tinh tấn - trở về thực tại thân tâm. Phóng dật thường đikèm với thất niệm, bất tại và không tỉnh giác, chẳng biết minh đang tỉnh hay mơ.

Lời Phật dạy về buông bỏ phóng dật

Có đoạn trích như sau:

Một thời, Thế Tôn trú tại Sàvatthi. Vua Pasenadi nước Kosala đi đến đảnh lễ, hỏi rằng:

- Bạch Thế Tôn, có một pháp nào có thể đưa đến chứng đắc và tồn tại cả hai hạnh phúc: hạnh phúc đời này và hạnh phúc đời sau?

- Thưa Ðại vương, có một pháp có thể đưa đến chứng đắc và tồn tại cả hai hạnh phúc: hạnh phúc đời này và hạnh phúc đời sau.

- Bạch Thế Tôn, pháp ấy là gì?

- Bất phóng dật, thưa Ðại vương, là một pháp có thể đưa đến chứng đắc và tồn tại cả hai hạnh phúc: hạnh phúc đời này và hạnh phúc đời sau.

Ai ước nguyện tuổi thọ

Không bệnh, có diệu sắc

Ðược sanh lên Thiên giới

Sanh các nhà quý tộc.

Phải liên tục tăng thượng

Tinh tấn, không dừng nghĩ

Người hiền triết tán thán

Hạnh lành không phóng dật.

Ðối với những người lành

Làm các hạnh công đức

Người hiền không phóng dật

Ðược cả hai lợi ích

Lợi ích trong đời này

Lợi ích cả đời sau.

Kẻ anh hùng được gọi

Là bậc chơn hiền trí

Nếu biết nắm chụp lấy

Hạnh phúc cho chính mình.

(ĐTKVN, Tương Ưng Bộ I, chương 3, phẩm 2, phần Không phóng dật [lược], VNCPHVN ấn hành, 1993, tr.194).

Lời bàn

Phóng dật là lối sống buông thả, phóng túng, bán mình cho dục vọng, không biết tiết độ, không biết giới hạn. Người sống phóng dật không biết kiềm chế bản thân, sống xả láng, chẳng nghĩ tới ngày mai. Theo tuệ giác của Thế Tôn, chính sự phóng túng không biết dừng lại đúng lúc là nguyên nhân của mọi bất hạnh trong đời này và cả những đời sau.

Những điều kiện để thiết lập hạnh phúc trong đời vốn ở trong tầm tay mỗi người chúng ta. Đó là sự chuẩn mực, điều độ, biết làm chủ bản thân mình trước cám dỗ. Thường ở đời, những gì quá đều không tốt. Ăn quá no, ngủ quá nhiều, đam mê tửu sắc vô độ, quá vui, quá buồn,... đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến thế chất và tinh thần. Lối sống buông thả là nguyên nhân vô số bệnh tật, dẫn tới thể trạng sa sút, suy giảm tuổi thọ.

Tất nhiên làm chủ bản thân không hề dễ dàng, đòi hỏi bản thân phải có ý chí quyết tâm. Những ai biết dừng lại đúng lúc trước cám dỗ chắc chắn người ấy sẽ không bao giờ phải hối tiếc và ăn năn về những việc đã làm. Không ít người chỉ vì một phút không chế ngự được bản thân để tham sân chi phối mà phải thân bại danh liệt hay ân hận suốt cuộc đời. Lắng nghe lời Phật dạy mà buông bỏ lối sống phóng dật, ắt hạnh phúc sẽ trong tầm tay.

Theo Quảng Tánh

Xem thêm: Quán thân bất tịnh: Soi tỏ con người một cách tỉ mỉ, bài trừ tâm ái dục