Điều trị táo bón ở người cao tuổi bằng cách sử dụng thuốc

Bài viết này sẽ tập trung vào các phương pháp điều trị táo bón bằng thuốc cho người cao tuổi, bao gồm các chất cần bổ sung và các loại thuốc theo cơ chế làm mềm phân. Chúng ta sẽ khám phá cơ chế hoạt động, ưu điểm và những lưu ý khi sử dụng từng loại thuốc.

Các chất cần bổ sung để điều trị táo bón ở người cao tuổi

Việc bổ sung các chất đặc biệt có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón ở người cao tuổi. Các chất này hoạt động theo nhiều cơ chế khác nhau để tăng cường nhu động ruột và làm mềm phân.

Chất tạo khối

Chất tạo khối đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị táo bón ở người cao tuổi. Các chất này bao gồm methylcellulose và canxi polycarbophil, là những polysaccharid hoặc dẫn xuất cellulose có khả năng hấp thụ nước và tăng khối lượng phân. Cơ chế hoạt động của chất tạo khối là tạo ra các cơn co thắt trong ruột, thúc đẩy quá trình đại tiện. Tuy nhiên, người sử dụng cần lưu ý về các tác dụng phụ phổ biến như đầy hơi hoặc đau bụng.

Chất diện hoạt làm mềm phân

Muối docusat là đại diện tiêu biểu cho nhóm chất diện hoạt làm mềm phân. Cơ chế hoạt động của các chất này là bổ sung nước vào phân và giảm sức căng bề mặt, giúp nước dễ dàng thấm vào phân hơn. Ưu điểm của nhóm thuốc này là dễ sử dụng và có tác dụng nhanh. Tuy nhiên, hiệu quả thường giảm dần khi sử dụng lâu dài. Vì vậy, chúng thường được dùng để dự phòng ngắn hạn, ví dụ như sau phẫu thuật.

Chất bôi trơn

Dầu khoáng là đại diện tiêu biểu cho nhóm chất bôi trơn trong điều trị táo bón. Cơ chế hoạt động của chất bôi trơn là bao phủ bề mặt phân, giúp phân di chuyển dễ dàng hơn qua ruột. Ưu điểm của nhóm thuốc này là tác dụng nhanh, phù hợp để kiểm soát táo bón cấp tính hoặc bán cấp. Tuy nhiên, việc sử dụng lâu dài có thể gây ra các biến chứng như viêm phổi do lipid, tăng sản lympho, và thiếu hụt vitamin A, D, E và K.

Nhuận tràng kích thích

Bisacodyl là đại diện tiêu biểu cho nhóm nhuận tràng kích thích. Cơ chế hoạt động của nhóm thuốc này là tác động trực tiếp lên niêm mạc ruột hoặc đám rối thần kinh, kích thích tăng nhu động ruột. Tuy nhiên, nhóm thuốc này không phù hợp để điều trị táo bón mạn tính ở người cao tuổi. Việc sử dụng liên tục kéo dài có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng như mất nước, hạ kali máu, mất trương lực ruột, tổn thương niêm mạc ruột, bệnh ruột mất protein và lệ thuộc thuốc.

>>> Xem thêm: Cách phòng tránh táo bón cho người lớn tuổi đơn giản và hiệu quả?

Thuốc trị táo bón theo cơ chế làm mềm phân

Ngoài các chất bổ sung, còn có các loại thuốc đặc biệt hoạt động theo cơ chế làm mềm phân để điều trị táo bón ở người cao tuổi.

Lactulose là một trong những thuốc hiệu quả nhất trong việc cải thiện tần suất và độ đặc của phân. Cơ chế hoạt động của lactulose là đi đến ruột ở dạng không đổi, sau đó được vi khuẩn phân hủy thành acid béo chuỗi ngắn. Quá trình này làm giảm pH ruột, tăng áp lực thẩm thấu, giữ nước trong lòng ruột, từ đó làm mềm phân. Ưu điểm của lactulose là phù hợp sử dụng lâu dài cho bệnh nhân táo bón mạn tính và người cao tuổi. Đặc biệt, lactulose không làm tăng đường huyết nên có thể sử dụng cho bệnh nhân đái tháo đường.

Magnesi hydroxyd là một lựa chọn khác trong điều trị táo bón. Cơ chế hoạt động của thuốc này là thẩm thấu giữ lại chất lỏng, làm căng đại tràng và tăng nhu động, thúc đẩy làm rỗng ruột. Tuy nhiên, cần lưu ý nguy cơ tăng magne huyết khi sử dụng, đặc biệt ở bệnh nhân suy thận.

Polyethylene glycol (PEG) là một chất không hấp thu, không chuyển hóa, có hiệu quả trong điều trị táo bón mạn tính. Tuy nhiên, các nghiên cứu về ảnh hưởng lâu dài của PEG vẫn chưa được thực hiện đầy đủ.

Natri phosphate từng được sử dụng rộng rãi trong điều trị táo bón. Tuy nhiên, vào tháng 1 năm 2014, FDA đã cảnh báo về nguy cơ gây hại nghiêm trọng cho thận và tim khi sử dụng thuốc này, thậm chí có thể dẫn đến tử vong trong một số trường hợp. Nguy cơ cao hơn ở bệnh nhân trên 55 tuổi, bệnh nhân bị mất nước, bệnh thận, tắc ruột, viêm ruột hoặc đang sử dụng các loại thuốc có ảnh hưởng đến chức năng thận.

Tóm lại, việc điều trị táo bón ở người cao tuổi bằng thuốc đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về lợi ích và nguy cơ. Các bác sĩ cần đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân, bao gồm các bệnh nền và thuốc đang sử dụng, trước khi lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Đồng thời, việc kết hợp sử dụng thuốc với các biện pháp không dùng thuốc như tăng cường vận động, uống đủ nước và bổ sung chất xơ trong chế độ ăn uống cũng rất quan trọng trong quản lý táo bón ở người cao tuổi.