Bản ngã càng nhỏ thì lòng vị tha càng lớn

Ta chỉ cần nhìn vào tâm mình thì sẽ biết rằng mình sống vị tha hay vị kỷ. Mỗi khi đến chùa mình thường lo tìm chỗ tốt ngồi, hay gặp chư Tăng Ni chiếm cảm tình để được ưu tiên thì biết ngay ta là người vị kỷ, và bản ngã rất lớn; còn mình vào chùa chỉ biết lo cho huynh đệ, mong sao huynh đệ đến tu càng lúc càng đông, ai cũng vui vẻ thoải mái, tiến tu, thì tức là mình đã sống vị tha và bản ngã đang dần nhỏ lại.

Những lúc có khóa tu đông đảo là những cơ hội để ta kiểm soát và đánh giá tâm mình. Sự va chạm, tranh giành hay nhường nhịn luôn là yếu tố bộc lộ rõ nhất cái tôi của mỗi người thật sự lớn hay nhỏ. Nếu chỉ có một vài người hay ở một mình, thì bản ngã rất khó để nhận định chính xác.

Do đó, hễ nói tới tu, chúng ta rất cần một cộng đồng đông đảo để đánh giá đúng bản ngã mình ra sao. Nếu giữa chốn đông người mà ai có thế nào cũng mặc kệ, ta chỉ biết có bản thân mình, thì rõ ràng biết ngay mình sống rất ích kỷ và cần phải tu tập nhiều thêm.

Người sống với đạo đức vô ngã sẽ không còn thấy “cái tôi” của bản thân, không thấy có mình, có “cái ta” phân biệt. Họ sống chan hòa, yêu thương tất cả từ con người đến muôn loài vạn vật. Để tập sống với đạo đức vô ngã, chúng ta phải biết chan rải tình thương, biết quan tâm , san sẻ, hy sinh vì người khác.

Trước nhất là trong gia đình, ta phải biết thương kính vâng lời ông bà cha mẹ, biết quan tâm đến tâm tư, tình cảm, nhu cầu của mọi người. Nếu là con, khi thấy cha mẹ đi làm về, nhìn gương mặt cha mẹ ta nhận ra ngay nét mệt mỏi, chắc có gì khó khăn rắc rối trong sở làm, thì phải biết lấy nước cho cha mẹ uống, biết dọn cơm cho cha mẹ ăn.

Sau khi cha mẹ nghỉ ngơi thì lúc đó mình mới khoe thành tích học tập, để cả nhà cùng vui. Chứ ta đừng quá thờ ơ chỉ biết có mình, vội khoe thành tích, rồi lại trách sao cha mẹ không khen. Với anh chị em trong nhà cũng vậy. ta cũng phải biết hỏi, chia sẻ, anh chị buồn ta biết anh chị buồn, anh chị vui ta biết anh chị vui…

Lần lần cái nhìn của ta, cái tâm của ta bắt đầu trải ra tới xóm làng. Nhìn người trong làng, trong xóm, gặp chuyện gì khó khăn hay trở ngại, mình ân cần quan tâm, luôn luôn nghĩ tìm cách để phụ tay tiếp sức, giúp nhau vượt qua cơn khốn khó.

Đó là cách sống thứ nhất của đạo đức vô ngã, tức là sống thương yêu, quan tâm đến con người qua từng ý nghĩ, lời nói hay việc làm.

Từ bản ngã quá lớn đưa đến cõi địa ngục