Có thể bạn chưa biết: Ứng Lăng chính là tuyệt tác kiến trúc từ cuộc "chơi ngông" của vua Khải Định

Ứng Lăng là công trình có giá trị cao về kiến trúc, nghệ thuật. Thậm chí còn được đánh giá là kiệt tác về nghệ thuật khảm sành sứ cung đình Huế. Tuy nhiên, ít ai biết được, Ứng Lăng lại là sản phẩm từ cuộc "chơi ngông" của Khải Định.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Khải Định lên ngôi vào năm 1916, là vị vua thứ 12 của triều Nguyễn là người cuối cùng xây dựng lăng tẩm - chuẩn bị chỗ yên nghỉ vĩnh viễn cho mình.

Trong số 13 vị vua của nhà Nguyễn, có lẽ Khải Định là người mang nhiều điều tiếng nhất. Ông bị xem là vua bù nhìn, nhu nhược trước thực dân Pháp tới mức trong dân gian xứ Huế lúc bấy giờ truyền miệng câu vè châm biếm chua cay: "Tiếng đồn Khải Định nịnh Tây, Nghề này thì lấy ông này tiên sư”.

Ung-Lang-tuyet-tac-kien-truc-tu-cuoc-choi-ngong-cua-vua-Khai-Dinh-9
Vua Khải Định

Chưa hết, Khải Định còn nổi tiếng ăn chơi, cờ bạc, tiêu pha xa xỉ. Đặc biệt là có sở thích ăn mặc lai căng, diêm dúa, lòe loẹt chẳng giống ai. Một ông vua như lời linh mục Léopold Cadière mô tả là: “Mặc complet bên trong khoác long bào bên ngoài, ngực lấp lánh Bắc đẩu Bội tinh, thắt lưng gắn bóng đèn điện chớp đỏ”. 

Và tính cách ấy của Khải Định phần nào cũng được thể hiện rõ trên từng công trình kiến trúc quan trọng của cuộc đời ông. Vào thời kỳ trị vì, ông ra sức xây dựng cung điện, dinh thự, lăng tẩm xa hoa, tráng lệ để phục vụ cho bản thân, hoàng tộc như: Điện Kiến Trung, cung An Định, cửa Trường An, cửa Hiển Nhơn, cửa Chương Đức và đặc biệt là Ứng Lăng. 

Việc xây dựng những công trình cầu kỳ hao tâm tổn của này đã khiến nhân dân oán trách, xã hội lên án. Song xét về mặt lịch sử thì chúng là những công trình có giá trị văn hóa, nghệ thuật.

Ung-Lang-tuyet-tac-kien-truc-tu-cuoc-choi-ngong-cua-vua-Khai-Dinh
Ứng Lăng nhìn từ trên cao xuống

Một trong những công trình ấn tượng nhất là Ứng Thiên (Lăng Khải Định). Đây là nơi ông chọn làm chỗ an nghỉ cuối cùng cho mình. 

Ứng Lăng được xây dựng trên núi Châu Chữ (hay còn gọi là Châu Ê) cách Huế 10km. Lăng được khởi công ngày 4/9/1920 và kéo dài trong 11 năm mới hoàn thành. Núi Châu Chữ sau được vua đổi tên thành Ứng Sơn và gọi tên lăng theo tên núi, vì thế lăng mới có tên là: Ứng Lăng.

Ung-Lang-tuyet-tac-kien-truc-tu-cuoc-choi-ngong-cua-vua-Khai-Dinh-8
Tổng thể có 127 bậc cấp dẫn lối lên điện chính

Công trình này của vua Khải Định được đánh giá có giá trị nghệ thuật đặc biệt và cũng chính là công trình điều tiếng, gây tranh cãi hơn cả. Điều tiếng đầu tiên chính là việc để có kinh phí xây dựng, ông đã cho tăng thuế ruộng đất trên cả nước lên tới 30%, hành động này không những bị dân chúng oán thán mà lịch sử cũng lên án gay gắt.

So với lăng của các vị vua tiền nhiệm, lăng Khải Định có diện tích nhỏ hơn nhiều, chỉ 117mx48,5m, nhưng được xây dựng công phu và tốn nhiều thời gian, tiền của hơn. Ở phía trước lăng có quả đồi thấp làm tiền án, hai bên tả hữu có núi Chóp Vung và Kim Sơn làm "tả thanh long" và "hữu bạch hồ" lại có khe Châu Ê chảy từ trái qua phải làm “thủy tụ”, gọi là “minh đường”.

Ung-Lang-tuyet-tac-kien-truc-tu-cuoc-choi-ngong-cua-vua-Khai-Dinh-7
Án thờ vua Khải định được đặt trang trọng ở vị trí trung tâm của điện Khải Thành

Nhìn tổng thể, Ứng Lăng tọa lạc ở vị thế có phong cảnh núi non hữu tình lại vừa mang cái vẻ bề thế, uy nghi đúng như sở nguyện của vị vua đa tính cách này.

Để xây dựng nơi an nghỉ cuối cùng cho mình, Khải Định đã giao cho Tiền quân Đô thống phủ Lê Văn Bá làm chỉ huy, trưng tập nhiều thợ giỏi và nghệ nhân nổi tiếng khắp cả nước về Huế như: Phan Văn Tánh, Nguyễn Văn Khả, Ký Duyệt, Cửu Sừng... Không những thế, ông còn cho người sang tận Pháp đặt mua sắt, thép, xi măng, ngói Ardoise... và cho thuyền sang Trung Hoa, Nhật Bản mua đồ sứ, thủy tinh màu... về để làm.

Ung-Lang-tuyet-tac-kien-truc-tu-cuoc-choi-ngong-cua-vua-Khai-Dinh-6
Toàn cảnh nơi đặt tượng và thi hài nhà vua toát lên vẻ đẹp tráng lệ nhờ hiệu ứng ánh sáng độc đáo của nghệ thuật khảm sành sứ

Việc xây dựng Ứng Lăng nếu chỉ nhìn ở mức độ công phu, tốn kém thì xem ra đời vua nào cũng vậy. Song điều khiến công trình này chịu nhiều điều tiếng khen chê, tranh cãi trái nhiều chính là phong cách kiến trúc.  Thậm chí, giới nghiên cứu về văn hóa, kiến trúc, lịch sử còn đặt Ứng Lăng ra ngoài dòng kiến trúc truyền thống thời Nguyễn.

Bởi họ cho rằng, kiến trúc này quá mới, quá lạ. Thậm chí là lạc lõng so với phong cách kiến trúc cung đình Huế vốn luôn coi trọng những nguyên tắc, thể thức, lề lối quy chuẩn bắt buộc của hoàng gia. Có người còn cho đó là sự lai căng, kệch cỡm, lố bịch thể hiện cá tính ngông nghênh cũng như sở thích kỳ quặc của vua Khải Định

Tuy nhiên có một sự thật phải thừa nhận đó là lăng Khải Định mang vẻ đẹp độc đáo, mới lại khiến người xem có cảm giác choáng trước quy mô của nó. Ngày nay, lăng Khải Định là địa điểm tham quan mà nhiều du khách yêu thích.

Ung-Lang-tuyet-tac-kien-truc-tu-cuoc-choi-ngong-cua-vua-Khai-Dinh-5
Toàn bộ cột rồng, cửa vòm, phào, chỉ... bên trong nội điện đều được khảm sành sứ và thủy tinh màu

Tổng thể của lăng Khải Định là một khối nổi hình chữ nhật vươn cao tới 127 bậc. Núi đồi, khe suối của một vùng rộng lớn quanh lăng được dùng làm các yếu tố phong thủy: tiền án, hậu chẩm, tả thanh long, hữu bạch hổ, minh đường, thủy tụ, tạo cho lăng Khải Định một ngoại cảnh thiên nhiên hùng vĩ.

Cung Thiên Định ở vị trí cao nhất và là kiến trúc chính của lăng. Công trình này gồm 5 phần liền nhau: hai bên là Tả, Hữu Trực phòng dành cho lính hộ lăng, phía trước là điện Khải Thành – nơi để án thờ và chân dung vua Khải Định, chính giữa là Bửu án, pho tượng nhà vua và mộ phần ở phía dưới, trong cùng là khám thờ với bài vị của vị vua quá cố.

Ung-Lang-tuyet-tac-kien-truc-tu-cuoc-choi-ngong-cua-vua-Khai-Dinh-3

Giá trị nghệ thuật cao nhất của lăng là phần trang trí nội thất cung Thiên Định. Ba gian giữa trong cung đều được trang trí phù điêu ghép bằng sành sứ và thủy tinh màu.

Đặc biệt, chiếc Bửu tán trên pho tượng đồng, nặng 1 tấn với những đường lượn mềm mại, thanh thoát khiến người xem có cảm giác làm bằng nhung lụa rất nhẹ nhàng. Bên dưới Bửu tán là pho tượng đồng Khải Định được đúc tại Pháp năm 1920 theo yêu cầu của nhà vua.

Ung-Lang-tuyet-tac-kien-truc-tu-cuoc-choi-ngong-cua-vua-Khai-Dinh-2

Người chịu trách nhiệm chính trong việc kiến tạo những tuyệt tác nghệ thuật trong lăng Khải Định là nghệ nhân Phan Văn Tánh, tác giả của ba bức bích họa "Cửu long ẩn vân" lớn vào bậc nhất nước ta, được trang trí trên trần ba gian giữa cung Thiên Định.

Hơn 100 năm trôi qua, đến nay, Ứng Lăng vẫn còn nguyên vẹn. Đặc biệt, toàn bộ hệ thống trang trí khảm sành sứ bên trong nội điện nay vẫn đẹp lung linh huyền ảo như cách đây một thế kỉ khiến cho du khách không khỏi ngạc nhiên, thán phục trước biệt tài của các nghệ nhân khảm sành cung đình Huế.

Xem thêm: 4 bảo vật "đỉnh của chóp" xuất hiện trong lễ đăng quang của vua Khải Định, hiện nay như thế nào?

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Vào năm 1924, vua Khải Định tròn 40 tuổi. Để có buổi lễ mừng thọ hoành tráng cho nhà vua, trước đó 1 năm, công tác chuẩn bị đã được thực hiện. 

Loạt ảnh hiếm về Lễ Tứ Tuần Đại Khánh - Lễ mừng thọ 40 tuổi của vua Khải Định cách đây hơn 100 năm: Siêu hoành tráng và siêu tốn kém
0 Bình luận

Vốn nổi tiếng là vị vua ăn chơi xa xỉ, không có gì lạ khi thời vua Khải Định đã có rất nhiều công trình kiến trúc ấn tượng được xây dựng tại Cố đô Huế.

Điểm danh 4 công trình kiến trúc ấn tượng dưới thời vua Khải Định
0 Bình luận

Khải Định là vị vua nổi tiếng trong triều Nguyễn, lên ngôi năm 31 tuổi. Khi qua đời, vua được trôn cất tại Lăng Khải Định. Đây là một trong những kiến trúc cổ xưa có giá trị về mặt nghệ thuật nhất nhì hiện nay.

Lăng Khải Định – Kiến trúc hơn 100 tuổi và vẻ đẹp choáng ngợp vượt thời gian
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Người dân Quảng Ngãi mở rộng vòng tay san sẻ chỗ ở với cán bộ từ Kon Tum chuyển về.

Thấy các cán bộ Kon Tim mới chuyển về chưa có chỗ ở, người dẫn Quảng Ngãi đã mở rộng vòng tay giúp đỡ, chào đón, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống và công việc.

Thanh Tú
Thanh Tú 5 giờ trước
Không chỉ kịp thời đưa cháu bé tai nạn đi cấp cứu chiến sĩ CSGT còn hỗ trợ viện phí

Phát hiện cháu bé bị tai nạn giao thông khi đang trên đường làm nhiệm vụ, chiến sĩ đội CSGT số 6 (CATP Hà Nội) đã kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu và hỗ trợ một phần viện phí.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Bé gái bị co giật trên chuyến bay được bác sĩ cấp cứu kịp thời

Trên chuyến bay từ TP.HCM đến Hà Nội, một bé gái xuất hiện tình trạng co giật do hạ canxi máu - một rối loạn điện giải nguy hiểm, đã được các bác sĩ có mặt tái đó hỗ trợ cấp cứu thành công.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Lớp học bơi miễn phí suốt gần một thập kỷ giữa lòng Cần Thơ

Cứ vào dịp hè các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại Cần Thơ lại rủ nhau đến lớp học bơi miễn phí của cô Quý tại hồ bơi Nhiệt điện Trà Nóc.

Đăng Dương
Đăng Dương 5 ngày trước
Ấm lòng 900 suất ăn mời thí sinh, phụ huynh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Hội phụ nữ xã Trung Giã, Xuân Giang, huyện Sóc Sơn, Hà Nội đã nấu gần 900 suất ăn miễn phí để mời thí sinh và phụ huynh trong ngày diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Chủ quán Bạc Liêu miễn phí bữa sáng và trưa cho các sĩ tử thi tốt nghiệp THPT

Trong những diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, anh Trương Nguyễn Minh Tuấn (50 tuổi, TP.Bạc Liêu) – chủ quán chay đã miễn phí bữa sáng, trưa kèm chè đậu đỏ để tiếp sức các thí sinh.

Hải An
Hải An 27/06
Trường học ở Hà Nội thuê xe khách đưa hơn 500 thí sinh đến điểm thi tốt nghiệp THPT 2025

Vì muốn đảm bảo an toàn cho hơn 500 sĩ tử tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, một trường học ở Hà Nội đã thuê 12 xe khách 16 chỗ đưa đến điểm thi. Bên cạnh đó trường còn bố trí cho các bữa ăn sáng, ăn trưa cho các thí sinh tại điểm thi.

Hải An
Hải An 26/06
Bức tâm thư xúc động người cha viết gửi 2 ân nhân ngày con gái đậu trường chuyên

Sau khi đăng tải bức tâm thư với tiêu đề “Lời cảm ơn đến những người tốt lặng lẽ” lên mạng xã hội, bài viết của người cha vừa có con thi lớp 10 đã nhận về hàng ngàn lượt tương tác.

Hải An
Hải An 25/06
Xuống Hà Nội khám bệnh, người phụ nữ bị lừa nhẵn túi bởi “người quen” may thay lại nhận được phép màu từ những người xa lạ

Bị lừa hết tiền trong túi khi xuống Hà Nội khám bệnh bởi một người phụ nữ tự xưng là “quen người nhà của chị”, may mắn thay chị H.T.Trang (41 tuổi, dân tộc Tày, quê Bắc Kạn) đã được bệnh viện và nhiều người giúp đỡ.

Hải An
Hải An 25/06
Mát lòng “bát cháo hành” tại góc phố nghĩa tình giữa mùa hè Hà Nội

Trong cái nắng chói chang của Hà Nội, tại một góc phố nhỏ tình người được lan tỏa từ nồi cháo thiện nguyện, từ những tấm lòng thảo thơm.

Hải An
Hải An 24/06
Những lời nhắn nhủ “đáng yêu” từ các cụ ông, cụ bà gửi đến giới trẻ: “Sống cho tốt, giúp đỡ mọi người”

Tấm bảng với những lời nhắn nhủ được các cụ ông, cụ bà nhắn gửi đến giới trẻ không chỉ đáng yêu mà còn vô cùng cảm động. Những lời nhắn ngủ ấy tuy đơn giản nhưng hàm chứa rất nhiều sự yêu thương và trao gửi.

Hải An
Hải An 24/06
Chàng trai Gia Lai vượt 500km về ở rể, cưới cô gái khiếm khuyết sau 3 lần gặp gỡ

Ngay từ những ngày đầu nhắn tin trò chuyện, chàng trai ở Gia Lai và cô gái ở Đồng Nai đã có sự đồng cảm, thấu hiểu kỳ lạ. Họ chia sẻ mọi thứ với nhau, về hoàn cảnh gia đình và cả những khiếm khuyết trên cơ thể.

Hải An
Hải An 23/06
PC Right 1 GIF
Đề xuất