Sử chép, người đàn bà họ Tống này là con cháu dòng họ Tống Phước gốc ở Thanh Hóa có nhiều người làm quan ở Đàng Trong và Đàng Ngoài. Sử sách nhà Nguyễn vẫn gọi bà là Tống Thị, là vợ của vương tử Nguyễn Phúc Kỳ, con trai trưởng của vị chúa thứ hai họ Nguyễn - Sãi Vương Nguyễn Phúc Nguyên.
Sau khi Nam tiến vào đầu thế kỷ 17, chúa Nguyễn Hoàng làm chủ dải đất phía Nam sông Gianh, phân chia sơn hà với thế lực vua Lê, chúa Trịnh ở miền Bắc. Theo thông lệ, con trưởng của các chúa Nguyễn được điều vào trấn thủ Quảng Nam và đến đời chúa Sãi, vương tử trưởng Nguyễn Phú Kỳ cũng không ngoại lệ.
Song vương tử Nguyễn Phúc Kỳ đoản mệnh, qua đời sớm năm 1631. Đến năm 1635, khia Chúa Sãi qua đời, vương tử thứ hai là Nguyễn Phúc Lan được tôn lên ngôi chúa, thường gọi là Chúa Thượng.
Lại nói về Tống Thị, cô ta là người đàn bà nhiều tham vọng. Khi chồng chết, lỡ cơ hội trở thành quốc mẫu, Tống Thị vẫn không từ bỏ hy vọng được bước lên đỉnh cao danh vọng, quyền lực.
Suy nghĩ hồi lâu, bà quyết định tới phủ Kim Long gặp Chúa Thượng, đem tình trạng của mình ra than vãn, lại đem chuỗi ngọc bách hoa dâng lên. Nhìn bà đúng là hồng nhan tội nghiệp.
Tống Thọ vốn là một mỹ nhân tuyệt sắc, ăn nói duyên dáng, cử chỉ gợi tình. Bà ta cứ lạy sụp trước thềm, than khóc cảnh góa bụa khiến chúa không thể không xiêu lòng.
Có giai thoại chép rằng, chiếc vòng liên châu của Tống Thị tỏa ra hương thơm mê hoặc khiến chúa Nguyễn Phúc Lan mê mẩn. Từ đó dẫn đến chuyện, chúa rơi vào mối tình loạn luân chị dâu - em chồng.
Chúa cũng chẳng ngại ngần để Tống Thị được tự do ra vào trong phủ của mình để thỏa mãn nhu cầu ngày đêm được sát bên cạnh mỹ nhân. Thị thần thấy vậy thì lo lắm, có người đã mạnh dạn can gián nhưng chúa bị sắc dục che mờ mắt, bỏ ngoài tai mọi lời khuyên can.
Cũng nhờ có chỗ dựa vững chắc từ chúa mà Tống Thị ra sức vơ vét của nải, nâng cao địa vị của mình. Tống Thị làm giàu bằng cách nhận hối lộ của những kẻ luồn cúi cầu cạnh, thẳng tay bóc lột đám dân đen. Tiền của bà nhiều không đếm xuể, vàng bạc châu báu chất đầy rương, ruộng đất bạt ngàn.
Sự lộng hành của Tống Thị khiến quan lại trong phủ chúa và dân chúng trong vùng căm phẫn vô cùng. Mọi người quyết chí phải giết cho bằng được Tống Thị khiến bà ta sợ khiếp vía.
Nhân có cha là Tống Phước Thông ở Bắc Hà đang được chúa Trịnh Tráng tin dùng, bà ta bí mật gửi mật thư xin Trịnh Tráng cất quân đánh Nam và hứa sẽ đem gia tài ra giúp việc quân.
Nhận được thư của mỹ nhân, Trịnh Tráng liền cùng triều thần bàn bạc việc cất quân vào đánh Đàng Trong. Bàn bạc đi bàn bạc lại, cuối cùng quyết định đánh.
Năm 642, quân Trịnh vào Nam nhưng không thu được thắng lợi gì. Khi ấy, âm mưu của Tống Thị chưa bị bại lộ nên không bị Chúa Thượng trị tội.
Năm 1648, quân Trịnh lại tấn công vào Nam lần nữa. Chúa Thượng Nguyễn Phúc Lan cầm quân chống lại, nhưng bị ốm rồi qua đời ở tuổi 48, con trưởng ông là Nguyễn Phúc Tần lên nối ngôi, tục gọi là Chúa Hiền.
Lúc này, Tống Thị phạm tội một lần. Theo sách Đại Nam thực lục, tiền biên, nguyên trước kia, khi Tống Thị ở bên Chúa Thượng đã làm nhiều chuyện bậy bạ, quan Chưởng cơ Nguyễn Phúc Trung (Tôn Thất Trung - em ruột Chúa Thượng, con thứ tư của Chúa Sãi) muốn giết đi, Tống Thị sợ quá bèn tìm cách phải bủa lưới tình với Trung.
Bằng khả năng của mình, Tống Thị đã lấy lòng được Tôn Thất Trung, từ đó, hai kẻ này tư thông với nhau. Tống Thị lại bước vào mối tình loạn luân chị dâu - em chồng thứ hai bất chấp miệng lưỡi thế gian.
Chưa thỏa mãn với những gì đang có, Tống Thị lại tiếp tục xúi giục Tôn Thất Trung mưu đồ phản nghịch, soán ngôi Chúa. Nhưng âm mưu này bị bại lộ, Tôn Thất Trung bị tống giam, Tống Thị bị xử tử, gia sản bị tịch thu.
Phải nói rằng, trong lịch sử phong kiến Việt Nam, hiếm có người đàn bà nào dùng nhan sắc quyến rũ được nhiều nhân vật quyền lực đến vậy. Nếu âm mưu của ả thành công thì cơ nghiệp chúa Nguyễn chắc chắn lung lay.
Tống Thị quả là người đàn bà tham vọng, nguy hiểm bậc nhất sử Việt.
Xem thêm: Chân dung vị chúa Nguyễn từng vướng vào vòng nữ sắc nhưng sớm tỉnh ngộ nhờ đọc sách Quốc ngữ