Phụng Dung Công chúa - người vợ 'quốc dân' của Trần Quang Khải: Dám hi sinh để bảo vệ chồng

Phía sau sự nghiệp binh quyền lẫy lừng của Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải chính là hình bóng của người vợ hiền - Phụng Dương Công chúa. Bà chính là người vợ nhường khiên, lấy thân che chắn cho chồng lúc gặp nguy nan.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Thân thế ít biết của Phụng Dương Công chúa

Phụng Dương Công chúa (1244 - 1291) là một nữ quý tộc, một Công chúa nhà Trần. Tuy có danh vị Công chúa nhưng bà không phải hoàng nữ mà được vua Trần Thái Tông nhận nuôi, sau phong làm Công chúa và gả cho con trai thứ 2 của ông là Chiêu Minh vương Trần Quang Khải.

Theo "Phụng Dương Công chúa thần đạo bi", một trong những thông tin cổ duy nhất còn sót lại về lai lịch Công chúa, thì bà là con gái của Tướng quốc Thái sư (không rõ tên) và Tuệ Chân phu nhân (không rõ lai lịch).

Văn bia không hề ghi rõ bà tên gì và cũng không đề cập trực tiếp đến tên cha bà mà chỉ ghi là Tướng quốc Thái sư. Theo nhiều suy đoán, vị "Thái sư" này là Trần Thủ Độ, và nhận định Phụng Dương thuộc hàng cô của Trần Quang Khải. Thế nhưng khi tra xét lại, Trần Thủ Độ vào lúc qua đời đã truy phong làm Vương, truy tước ["Thượng phụ Thái sư"], và tuy ông sinh thời từng là Thái sư nhưng có tước danh khác hẳn (là Thái sư thống quốc hành quân vụ chinh thảo sư và Thống quốc thái sư).

phung-duong-cong-chua-la-ai-5
Tranh vẽ Phụng Dương công chúa (Minh họa)

Xét trong Đại Việt Sử ký Toàn thư, các kỷ thời đại Trần Thái Tông và Trần Thánh Tông có đề cập đến Khâm Thiên đại vương Trần Nhật Hiệu, em út cùng mẹ của Trần Thái Tông, sinh thời là Thái úy, sau khi chết (năm 1269) thì được truy tặng là ["Tướng quốc Thái sư"], hoàn toàn khớp với chức danh của văn bia. Như vậy cha Phụng Dương Công chúa theo lý mà nói nên thì là Trần Nhật Hiệu hơn là Trần Thủ Độ. Như vậy thì Phụng Dương Công chúa là em họ Trần Quang Khải.

Từ nhỏ, bà đã nổi tiếng thông minh và rất mực hiền hậu, được Trần Thái Tông đem về cung nhận làm con nuôi, cho phong hiệu Phụng Dương Công chúa. Từ đó Phụng Dương sống trong cung như một hoàng nữ.

Khi đến tuổi kê, bà được gả cho Thượng tướng Thái sư Chiêu Minh vương Trần Quang Khải với nghi lễ dành cho hoàng nữ. Khi đó, Trần Quang Khải đang say mê một người thiếp khác nên khá lạnh nhạt với bà dù trên danh nghĩa bà vẫn là chính thất. Biết chuyện, Trần Nhật Hiệu và Tuệ Chân phu nhân từng nổi giận và tính bề đòi bà về lại nhà, nhưng bà kiên quyết từ chối vì cho rằng đó là đạo vợ chồng.

Theo văn bia ghi nhận, Phụng Dương Công chúa đối xử với các thê thiếp của rất sức bao dung. Bà cũng quán xuyến công việc, quản lý tiền bạc cho chồng khiến Trần Quang Khải hết sức hài lòng. Cũng nhờ vậy mà vị tướng này có thời gian dồn tâm sức cho chuyện quốc gia đại sự. Cùng với Linh Từ Quốc mẫu, bà là một phụ nữ quý tộc tiêu biểu của nhà Trần và được các sử gia ghi chép lại.

Ngoài lo chuyện nhà chồng, bà còn thường xuyên thu xếp về nhà thăm, phụng dưỡng cha mẹ chu đáo. Khi thân phụ Trần Thủ Độ qua đời, Phụng Dương lại đích thân lo cơm nước, hầu hạ mẹ chuẩn mực như một thôn nữ hiếu thảo.

Xả thân bảo vệ chồng

Lại nói chuyện quốc gia đại sự, sau thất bại trong cuộc chiến tranh xâm lược Đại Việt lần thứ nhất năm 1258, Mông Cổ vẫn luôn rình rập chờ đợi thời cơ tiến đánh Đại Việt. Chúng quyết tâm trả thù nhà Trần bằng một cuộc vũ trang xâm lược vào cuối năm 1284 đến năm 1285.

phung-duong-cong-chua-la-ai-9
Tranh vẽ danh tướng Trần Quang Khải

Trong cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần 2 của Đại Việt, nhằm tránh đối đầu với sức tấn công của giặc, phát huy sở trường của ta, quân đội nhà Trần đã thực hiện chiến pháp "Vườn không nhà trống".

Lần rút quân về Thiên Trường năm ấy, Trần Quang Khải cùng Phụng Dương Công chúa được lệnh bí mật hộ tống triều đình xuôi sông ngay trong đêm. Nửa đêm, vì bất cẩn, có một chiếc thuyền trong đoàn bốc cháy, mọi người hoảng loạn, kẻ la, người hét và cho rằng thích khách của Mông Nguyên đã đột nhập.

Lúc bấy giờ, Phụng Dung công chúa vẫn bình tĩnh, bà đánh thức Trần Quang Khải dậy, nhanh chóng đưa chồng tấm khiên gỗ để phòng thân và không ngần ngại liều mình  lấy thân che chắn cho chồng. Thật may, sự việc đã nhanh chóng được kiểm soát. Tuy nhiên, chính lòng can đảm và sự bình tĩnh đến lạ thường của Phụng Dương đã góp phần tích cực vào việc "cảm hóa" Quang Khải. Sau đó bà được sủng ái hết mực.

phung-duong-cong-chua-la-ai-0
Ngày 11 tháng Tư năm Quý Tỵ (18/5/1293), đích thân Thái sư Trần Quang Khải đã lập bia mộ Phụng Dương công chúa

Nhờ công đức của người vợ hiền thục Phụng Dương mà công trạng của Trần Quang Khải thêm dày. Chính ông cũng từng nhận xét rằng "Nàng là người làm điều thiện, nói điều nhân, sống nết na, chết lưu danh, vượng phu ích tử".

Khoảng năm Tân Mão (1291), ngày 22 tháng 3, Phụng Dương Công chúa qua đời ở Thiên Trường, hưởng thọ 47 tuổi. Thôn Độc Lập, phủ Thiên Trường là nơi chôn cất của Công chúa. Ngày 11 tháng 4 năm Hưng Long nguyên niên (1293), là ngày chôn cất. Người chủ tang Công chúa là con trai thứ của bà Văn Túc vương, đến xin bài minh đem chôn cùng.

Xem thêm: Dấu tích còn sót lại của Hành cung Thiên Trường: Vùng đất phát tích và hiển đạt của nhà Trần

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Trong những ngày đầu mới lập cơ nghiệp, con cháu nhà Trần đều mang tên các loài cái. Ví dụ: Trần Lý (cá chép), Trần Thừa (cá Dưa), Trần Liễu (cá Leo)... 

Lý giải nguyên do con cháu nhà Trần xưa đều mang tên các loài cá
0 Bình luận

Trong tam thập lục kế có kế thứ tư “dĩ dật đãi lao” (lấy nhàn để đối phó với mỏi mệt) và nhà Trần đã vận dụng triệt để binh pháp cổ này để khiến quân Nguyên sa lầy, không lối thoát.

Dĩ dật đãi lao - chiến thuật cổ giúp nhà Trần đẩy quân Nguyên sa lầy
0 Bình luận

Dưới triều Trần, lực lượng quân đội đặc biệt được chú trọng phát triển để dẹp thù trong, giặc ngoài. Bên cạnh đó, nhà Trần đẩy mạnh phục hồi, phát triển kinh tế giúp Đại Việt để khẳng định vị thế.

Nhà Trần đã biến Đại Việt thành 'ông lớn' phương Nam như thế nào?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Người dân bất ngờ khi được phục vụ đồ ăn nhẹ miễn phí khi đến giải quyết thủ tục hành chính ở TP.HCM

Một số Trung tâm phục vụ hành chính công tại TP.HCM phục vụ đồ ăn nhẹ như bánh kẹo, trái cây, nước uống,…  miễn phí cho người dân đến giải quyết thủ tục hành chính.

Hải An
Hải An 23 giờ trước
Đội cấp cứu bệnh viện Gia Lai vượt 100km cứu em bé sơ sinh người Lào

Ngay khi nhận được thông tin, đội cấp cứu ngoại viện của Bệnh viện Đại học Y Dược – Hoàng Anh Gia Lai đã vượt quãng đường dài hơn 100km đến khu vực cửa khẩu giáp biên giới để cứu em bé sinh non tại tỉnh Atapu (Lào).

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Cả nước có 9 thủ khoa đạt điểm tuyệt đối 30/30 trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 có 8 thí sinh đạt điểm tuyệt đối tổ hợp A00 (Toán, Lý, Hóa) và một thí sinh khác đạt mức này ở tổ hợp B00 (Toán, Hóa, Sinh).

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Hỗ trợ người khiếm thị “chạm” nghệ thuật kịch sân khấu bằng mô hình 3D

Từ trăn trở “nghệ thuật dành cho rất cả mọi người”, một hành trình ý nghĩa hỗ trợ người khiếm thị tận hưởng trọn vẹn những vở kịch sân khấu đã được bắt đầu từ dự án “Từ tai đến mắt”.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Đội tuyển Việt Nam giành 4 huy chương vàng Olympic Hóa quốc tế 2025

Trong cuộc thi vàng Olympic Hóa quốc tế 2025, cả 4 học sinh Việt Nam đều giành huy chương vàng, trong đó có 2 em lọt top 10.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Danh sách 39 trường đại học miễn hoàn toàn học phí cho sinh viên

Dưới đây là danh sách 39 trường đại học miễn phí học phí cho mọi sinh viên theo học. Quý phụ huynh và học sinh có thể tham khảo.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Bé gái 2 tuổi bị bỏng 60% được cứu sống nhờ ghép da từ mẹ

Bé gái 2 tuổi bị bỏng nặng đến 60%, nhập viện trong tình trạng nguy kịch đã được Bệnh viện Nhi Đồng 2 ghép da cứu sống từ chính da của mẹ ruột.

Đăng Dương
Đăng Dương 6 ngày trước
Xúc động khoảnh khắc con trai gả mẹ 53 tuổi đi lấy chồng: “Dù ở độ tuổi nào, ai cũng xứng đáng có được những hạnh phúc riêng của mình”

Trong ngày cưới, người con trai đã chủ động trao tặng nhẫn vàng, kiềng vàng và bày tỏ lời cảm ơn, biết ơn vì công sinh thành, nuôi dưỡng, cũng như chúc phúc cho mẹ.

Thanh Tú
Thanh Tú 11/07
Mùa hè tình nguyện đặc biệt của những bạn trẻ Mỹ tại Việt Nam

Dù chỉ mới 16,17 tuổi và không phải là những thợ xây chuyên nghiệp nhưng nhóm bạn trẻ đến từ Mỹ đã không ngại ngần xắn tay áo, khiêng gạch, trộn xi măng giúp người dân Quảng Ngãi xây nhà tình nghĩa.

Hải An
Hải An 11/07
Hà Nội chi 3.000 tỷ hỗ trợ bữa trưa cho học sinh tiểu học

Từ năm học 2025-2026 tới đây, 768.000 học sinh tiểu học ở Hà Nội, gồm cả công lập và tư thục, sẽ được hỗ trợ 20.000-30.000 đồng bữa ăn trưa mỗi ngày.

Hải An
Hải An 11/07
Nam sinh đưa em đến điểm thi nhờ người trông hộ đã trúng tuyển vào trường THPT top đầu Hà Nội

Nam sinh Nguyễn Mạnh Đức từng được biết đến với khoảnh khắc đưa em gái đến điểm thi nhờ anh chị tình nguyện viên trong hộ để vào thi lớp 10 đã trúng tuyển vào trường THPT top đầu Hà Nội.

Hải An
Hải An 09/07
Tin vui: Toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí từ năm 2026

Từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất một lần mỗi năm, theo dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị đang được xây dựng.

Hải An
Hải An 09/07
Ông ngoại Hà Nội một tay chăm cháu 7 tháng tuổi từ A đến Z khiến cộng đồng mạng trầm trồ

Nhìn khoảnh khắc ông ngoại U70 chăm sóc cháu nhỏ từ bế ru, cho ăn, quấy cháu,… đến chơi cùng cháu cả ngày với thái độ ân cần, yêu thương khiến ai cũng xúc động và ngưỡng mộ.

Hải An
Hải An 08/07
Cảnh sát Hà Nội huy động ca nô giải cứu nữ sinh viên chới với dưới sông Hồng

Nhận được thông tin một nữ sinh viên nhảy cầu Vĩnh Tuy, chới với dưới dòng nước xiết ở sông Hồng, Cảnh sát PCCC&CNCH đã kịp thời huy động ca nô để giải cứu.

Khoảnh khắc ấm lòng: CSGT kịp thời hỗ đưa tài xế đột quỵ trên cao tốc đi cấp cứu

Phát hiện tài xế xe cẩu bất tỉnh trong cabin trên cao tốc Pháp Vân – Cầu GIẽ, CSGT đã ngay lập tức mở đường, hỗ trợ đưa nạn nhân tới bệnh viện cấp cứu.

PC Right 1 GIF
Đề xuất