Vì sao bài học thành công ở Mỹ không áp dụng được với người phương Đông?

Hẳn không ít lần ta nghe ngóng hay đọc được một bài học thành công hoặc bí quyết làm giàu của triệu phú, tỷ phú Mỹ nào đó. Thế nhưng, khi áp dụng vào thực tế, ta lại cảm thấy rằng những lời khuyên đó có phần... vô dụng.

Hãy thử trả lời câu hỏi sau: "Ta mong muốn trở thành nhân viên có thành tích công việc ấn tượng tại một doanh nghiệp nhỏ, hay chỉ cần một chỗ đứng trong tập đoàn có uy tín hàng đầu trong lĩnh vực mình đang hoạt động? Ta sẽ phấn đầu và làm việc thế nào để chứng minh thực lực bản thân với người khác?"

Câu trả lời sẽ mang tính cá nhân rất cao, bởi nó phụ thuộc vào tính cách và suy nghĩ của ta. Liệu ta có phải là một nguoiwf thích cạnh tranh, có lòng tự tôn cao và luôn sẵn sàng trước thử thách? Đó là chưa kể, còn một yếu tố mạnh mẽ khác sẽ quyết định câu trả lời, đó chính là văn hóa. Liệu ta sẽ muốn là cá lớn trong ao nhỏ, hay là cá nhỏ giữa đại dương lớn?

Có những khảo sát đặt câu hỏi rằng, liệu rằng chúng ta sẽ hài lòng hơn khi là một cá thể nổi trội trong công việc hoặc trong trường đại học, hay sẽ cảm thấy tự hào khi ở trong một tập thể, tổ chức được đánh giá cao. Theo đó, những người muốn là "cá lớn" sẽ đủ năng lực và dễ thành công hơn những con "cá nhỏ".

Một nhóm nhà tâm lý học từ ĐH Michigan đã tìm hiểu vì sao lại có điều này. Họ đặt ra những câu hỏi giải thuyết để xem quyết định từng người khác nhau ra sau khi dựa trên yếu tố văn hóa. Cụ thê,r họ muốn so sánh sự khác biệt giữa cách suy nghĩ của người phương Đông với người phương Tây.

Họ nhận thấy rằng, người Mỹ rất thích trở thành "con cá lớn" trong cái ao nhỏ. Trái lại, người phương Đông, đặc biệt là người Trung Quốc, lại thiên về xu hướng mong muốn trở thành "con cá nhỏ" trong cái ao lớn. 

Để kiểm chứng, họ đã tiến hành 4 cuộc thí nghiệm khác nhau. Đầu tiên, họ hỏi 270 sinh viên ở một trường đại học lớn ở Mỹ rằng họ muốn thành "con cá lớn trong ao nhỏ" hay ngược lại. Kết quả cho thấy, 75% sinh viên người Mỹ gốc Á muốn trở thành "con cá nhỏ", trong khi đó có 60% sinh viên người Mỹ gốc Âu cũng trả lời tương tự.

Tiếp đó, họ lại dặt câu hỏi tương tự với người trưởng thành ở Mỹ và Trung Quốc. Câu hỏi ở đây là, rằng họ có muốn học ở một ngôi trường đại học danh tiếng nhưng lại chỉ có kết quả học tập kém cỏi hay ngược lại? Và câu hỏi tiếp theo, làm việc ở một công ty hàng đầu nhưng năng suất của họ hoàn toàn thua kém những đồng nghiệp của mình hay không?

Hơn 50% người Trung Quốc chọn đại học có tiếng, trong đó chỉ có khoảng 33% người Mỹ chọn phương án này. Trong câu hỏi còn lại, hầu hết đều chọn phương án "làm việc tốt trong một công ty nhỏ". Thế nhưng, số lượng người Trung Quốc chọn làm "cá nhỏ" vẫn cao hơn so với người Mỹ.

Các nhà nghiên cứu nhận định, điểm khác biệt này đến từ quan niệm khác nhau về sự uy tín. Người châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, mang đậm nét văn hoá ưu tiên tập thể; trong khi đó văn hoá phương Tây lại tập trung vào từng cá thể riêng biệt.

Kể từ đó, các nhà nghiên cứu đưa ra cách thức người Mỹ và người Trung Quốc đánh giá thế nào là "thành công". Những người Trung Quốc có khuynh hướng so sánh hiệu suất công việc của mình với hiệu suất của những người trong nhóm khác. Trong khi đó, những người Mỹ chọn cách so sánh mình với những người cùng nhóm để tự đánh giá xem mình đã làm tốt hay chưa.

Một nghiên cứu khác được xuất bản trên tạp chí Social Psychological and Personality Science đã bổ sung một số giả thuyết về môi trường sống và khái niệm của cá thể về vị trí của họ. Theo đó, người đứng đầu cuộc nghiên cứu là Kaidi Wu đã nhận định: "Trong nền văn hoá Đông Á, việc bạn chỉ đang học tốt trong ngôi trường của mình là vẫn chưa đủ. Những người khác (chẳng hạn như một người xa lạ, họ hàng gia đình, một người quen biết, một ông chủ tương lai) sẽ chỉ dành 5 giây để liếc qua hồ sơ của bạn. Do vậy, bạn phải cho họ thấy, bạn có thành tích học tập vô cùng xuất sắc. Điều đó mới quan trọng. Vì thế, một cách hiệu quả để gây ấn tượng với những người ngoài là bạn hãy theo học tại một ngôi trường danh tiếng".

Trong khi đó, người Mỹ lại không nghĩ như vậy, họ đề cao chủ nghĩa cá nhân. Họ sớm được học và tự nhủ về bản thân rằng: "Bạn sinh ra là để được là chính mình", "Đừng quá bận tâm về những điều người khác nghĩ về bạn". Ông Wu kết luận: "Những gì chúng ta lựa chọn chính là sản phẩm của nền văn hoá".

Theo Gya Rados Spiderum/Trí thức trẻ

Xem thêm: Jeff Bezos từng "đào mộ" bài báo dự đoán Amazon sẽ thất bại: Phớt lờ chỉ trích, để thành công lên tiếng