Cuộc sống "bình thường hơn người bình thường" của tỷ phú Zong Qinghou: Tiền tiêu không hết nhưng tiết kiệm từ tờ giấy vụn

Tỷ phú Zong Qinghou là nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Hangzhou Wahaha Group, được mệnh danh là "Ông vua nước giải khát". Ông khởi nghiệp từ một cửa hàng nhỏ trong trường học ở thành phố Hàng Châu năm 1987, từ đó gây dựng lên thương hiệu lớn nhất nhì Trung Quốc bán nước đóng chai, trà và đồ uống từ sữa.

Kinh doanh từ con số "0" tròn trĩnh ở độ tuổi U50

Zong Qinghou sinh năm 1954 ở Chiết Giang, Trung Quốc, chỉ được đi học hết cấp 2 do nhà nghèo. Sau đó, ông làm việc ở một nông trại tại vùng quê nghèo, không ngừng nỗ lực làm việc để cuộc sống trở nên khấm khá hơn. Zong từng chia sẻ: "Khi bạn nghèo, bạn sẽ phải nghĩ cách để trở nên tốt hơn".

Do chỉ đi học hết cấp 2, Zong rất khó tìm được việc làm, sau này chỉ làm thêm ở một trường học địa phương. Tuy nhiên, nhờ sự chăm chỉ cần cù, ông đã chuyển sang làm nhân viên bán hàng cho một công ty tiêu dùng.

Năm 1987, ông cùng hai người bạn là giáo viên đã nghỉ hưu vay người thân 22.000 USD, tiếp quản một cửa hàng tạp hóa nhỏ bán đồ uống cho học sinh. Zong nhớ lại: "Trong một thời gian dài, tôi thậm chí không đủ tiền mua thức ăn và quần áo. Tôi đã leo lên từ tận đáy của xã hội".

Khi mới khởi nghiệp, ông chỉ bán các mặt hàng giá rẻ để hút khách. Nhưng ngay sau đó, Zong nhận ra rằng để hoạt động kinh doanh tồn tại lâu dài, họ cần phải sản xuất các sản phẩm của riêng mình và mở rộng kinh doanh. Năm 1989, ông chính thức thành lập Hangzhou Wahaha chuyên sản xuất đồ ăn và thức uống dinh dưỡng cho trẻ em. 

Ban đầu, ông chỉ kiếm được khoảng 8 USD/tháng, thấp hơn mức lương của 1/3 dân số Trung Quốc thời bấy giờ. Nhưng bằng óc kinh doanh nhạy bén và biết tận dụng thời cơ, Zong đã nhanh chóng thu được lợi nhuận. Trong những năm đầu tiên, có thời điểm ông thu về khoản lợi nhuận gần 16.000 USD, gấp 50 lần thu nhập bình quân đầu người thời gian đó.

Nhà phân tích Zhang Lu tại Capital Securities (Thượng Hải) nhận định: "Zong đã trở thành tỷ phú tự thân khi đi đúng ngành, định vị tốt Wahaha và cuối cùng nắm bắt cơ hội phát triển ở các thành phố nhỏ hơn của Trung Quốc".

Dù thành công vẫn không hề lơi là

Theo thời gian, "đế chế" nước giải khát của Zong Qinghou liên tục có những bước đột phá. Wahaha nhanh chóng trở thành "thương hiệu quốc dân" ở Trung Quốc, là một phần tuổi thơ của vô số người. Trong vòng hai thập kỷ rưỡi tiếp theo, doanh nghiệp của Zong liên tục "phi mã" khi thu hút lượng khách lớn vốn là tầng lớp bình dân, nghèo nay đã có thu nhập ổn định hơn.

Từ một người trình độ học vấn hạn chế, chỉ đi bán nước ngọt và kem que cho học sinh, Zong đã trở thành tỷ phú tự thân sở hữu tới 15% thị trường nước giải khát Trung Quốc. Năm 2012, ông trở thành tỷ phú giàu nhất Trung Quốc, và là người giàu thứ hai nước này vào năm 2013. 

Tuy nhiên, vào thời điểm xuất hiện các mô hình thương mại điện tử, tổng doanh số bán hàng của Wahaha giảm mạnh. Doanh nghiệp này đã rơi khỏi top 5 ở Trung Quốc, doanh thu tụt giảm liên tục khiến Zong rơi vào khủng hoảng. Tuy nhiên, ông đã tự "xốc" lại tinh thần và tự nhủ: "Nếu bạn không thể cạnh tranh với người khác, bạn sẽ phải làm việc chăm chỉ hơn". Nhờ sự trợ giúp của cô con gái độc nhất Zong Fuli - người kế thừa sau này của công ty, Zong đã "trẻ hóa" công ty và dần bắt kịp với thời đại.

Năm 2020, vị tỷ phú tự thân này tham gia một buổi truyền hình trực tiếp và chia sẻ rằng trước kia ông chưa bao giờ có ý định tiếp cận Internet. Tuy nhiên, hiện tại ông rất tích cực đón nhận sự đổi mới, dám thử nghiệm nhiều phương thức khác nhau. Ông đang cố gắng chuyển đổi hình thức bán hàng của doanh nghiệp khi liên tục cho ra mắt 4 nền tảng thương mại điện tử lớn. 

Vị tỷ phú "ngược đời" và cuộc sống bình thường hơn cả người bình thường

Sở hữu khối tài sản gần 10 tỷ USD, từng là người giàu nhất Trung Quốc, nhưng Zong Qinghou vẫn luôn giữ thói quen tiết kiệm, giản dị như ngày xưa. Nếu không biết mặt ông, người đi đường còn chẳng muốn nhìn ông đến lần thứ hai vì không có gì đặc biệt. Ông thường ra ngoài với một chiếc áo khoác cũ kỹ, đi giày da trơn - đều là hàng nội địa và không bao giờ có vệ sĩ đi cùng. 

Zong cho biết, ông chỉ đi mua giày mới nếu có ai đó nhắc rằng giày của ông đã cũ rồi. Món đồ xa xỉ nhất thường được vị doanh nhân này sử dụng là chiếc đồng hồ Vacheron Constaintin giá 48.000 USD, ông mua để thay thế chiếc Rolex cũ. Vị tỷ phú này cười xòa: "Nhiều người bảo tôi rằng Rolex chỉ dành cho nhà giàu mới nổi".

Trong công việc, ông là một người siêng năng và chú ý đến tiểu tiết. Dù đảm nhiệm vị trí CEO, ông vẫn luôn xem xét mọi chi phí kỹ lưỡng, ngay cả khi đó là khoản nhỏ, tự ký tên khi công ty cần chi tiêu lớn. 

Bên cạnh đó, Zong Qinghou còn khiến nhiều người nể phục khi duy trì thói quen sinh hoạt không khác gì nhân viên của mình. Đến bữa trưa, ông thường xuống căng tin nhân viên, ăn đậu phụ và rau ngâm giản dị. Mỗi ngày, ông chỉ chi tiêu khoảng 20 USD, sẵn sàng ngủ lại trong văn phòng nếu cần thiết. 

Có một lần, khi tham gia chương trình truyền hình, biết Zong thích uống trà, nhà đài đã đặc biệt mời ông ra hồ uống trà, trò chuyện. Sau khi kết thúc chương tình, Zong nói: "Thì ra ngồi uống trà ở đây lại thoải mái như vậy!". Thấy vậy, cấp dưới của ông đề nghị thường xuyên ra hồ làm việc, vừa thưởng trà vừa xem tài liệu. Tuy nhiên, Zong đã lập tức đáp lại: "Giờ vẫn chưa phải lúc hưởng thụ đâu".

Zong Qinghou tâm sự: "Lúc nhỏ sống đều là ăn bữa này thì mất bữa khác... Sau này lúc mới kinh doanh cũng nếm không ít khổ, tiền đều là do bản thân vất vả kiếm ra được, nhưng quả thực, tôi không phải là người biết hưởng thụ". Theo chia sẻ của một cấp dưới theo ông nhiều năm, Zong đặc biệt không thích tiệc tùng, không muốn tham gia những bữa tiệc xa hoa, đắt đỏ.

Zong tâm sự: "Tiết kiệm tiền và làm việc chăm chỉ là châm ngôn sống của tôi. Tôi vẫn sử dụng giấy vụn, vì vậy tôi luôn mang theo một chiếc hộp nhỏ trong những chuyến công tác".

Dù keo kiệt với bản thân là thế, nhưng với nhân viên và doanh nghiệp của mình, ông lại không tiếc tiền "vung tay". Nếu thấy một món đồ uống mới lạ nào, Zong sẽ mua ngay và tìm cách học hỏi. Mua sách cũng là sở thích của ông, nếu đã mua là phải mua một chồng. Không ít lần ông sẵn sàng đầu tư tiền tỷ cho hạng mục đầu tư kỹ thuật, với mong muốn doanh nghiệp làm ăn tốt hơn.

Vươn lên từ "đáy" xã hội để trở thành tỷ phú tự thân giàu nhất nhì Trung Quốc một thời, Zong Qinghou vẫn một mực khẳng định ông chỉ là một công dân bình thường. Ông đã chọn sống theo cách "bình thường hơn cả người bình thường", giản dị và mộc mạc bất chấp vị thế hiện tại. Vị tỷ phú tự thân này quả quyết: "Tôi đã sống trong nghèo khó từ khi còn nhỏ, tôi thậm chí không học cấp 2. Vì vậy, mặc dù tôi quản lý một doanh nghiệp lớn, tôi vẫn cảm thấy mình phải học hỏi thêm rất nhiều".

Bí quyết dạy con gói gọn trong 15 chữ từ mẹ đơn thân một tay nuôi 13 con thành tiến sĩ