Vụ án Trần Nguyên Hãn đích thị oan án, nhưng là oan uổng có cớ

Vụ án của Trần Nguyên Hãn diễn ra vào năm 1429 thời Lê Thái Tổ. Tuy nhiên, những tình tiết trong vụ án này được được các sử thần nhà Lê công bố hết sức nhỏ giọt. Vì sao vậy?

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Theo báo Thanh Niên, Lam Sơn thực lục - cuốn sử đầu tiên do nhà Lê sơ biên soạn, không có chữ nào nói về Trần Nguyên Hãn. Đại Việt sử ký toàn thư không nói thẳng về vụ án. Các tình tiết trong vụ án chỉ được ghi chép chi tiết hơn trong các tài liệu muộn như Đại Việt thông sử (Thời Lê Trung hưng), Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Việt sử cương mục tiết yếu (thời Nguyễn). 

Bị nghi ngờ vẫn "dốc sức" đóng thuyền chiến?

Trần Nguyên Hãn được ghi nhận là 1 trong những người có vai trò quan trọng trong khởi nghĩa Lam Sơn. Trong tờ hòa ước với quân Minh, "Hãn ở thứ nhì, liền tên với vua”. Năm Thuận Thiên thứ 1 (1428), sau khi đại định, Trần Nguyên Hãn được phong là Tả tướng quốc và ban cho quốc tính (họ vua). 

Thế nhưng chuyện lạ là vào tháng 2 năm Thuận Thiên thứ 2 (1429), Lê Thái Tổ lại đột ngột "ban chiếu bắt giam Thái ủy Hữu tướng quốc Trần Nguyên Hãn, Hãn liền tự sát". Chuyện gì đã xảy ra?

Trước khi lý giải chuyện này, hãy quay lại thời điểm Trần Nguyên Hãn từ chức, vắng bóng khỏi chốn quan trường. Khi đó, Trần Nguyên Hãn "về nhà, dốc sức vào việc xây dựng nhà cửa, dùng gạch hoa và đóng chiến thuyền, đánh khí giới" (Theo Lê triều khiếu vịnh thi tập).

vu-an-tran-nguyen-han-dich-thi-oan-an-nhung-la-oan-uong-co-co
Bản đồ nước An Nam trong Đại Thanh quảng dư đồ của Nagabuko Sekisui (in năm 1785), có đề cập chuyện Lê Lợi và Trần Cảo

Trần Nguyên Hãn còn làm nhiều việc tập hợp quần chúng, thi ân bố đức, mua chuộc lòng dân. Tư liệu dân gian vùng Sơn Tây như Thần tích của khu Đức Lệ, thuộc trang Sơn Bình xưa có nói: “Thái Tổ xét tới công lớn của ông (Trần Nguyên Hãn - T.H.V), liền đặc biệt cho ông cưỡi voi đi trong ba ngày, đi tới đâu được chiếm ruộng tới đó làm “lộc điền”, gọi là tục lễ trọng thưởng bề tôi có công lớn. Nhưng bản chất tướng công là người nhân hậu, không muốn chiếm lấy ruộng dân, nên tướng công chỉ cưỡi voi đến địa phận trang Xuân Lôi thì dừng lại. Sau khi trở về, tướng công mở mang khu Đức Lệ thuộc trang Sơn Bình để phụng thờ tướng công”.

Trong cuốn Đại vương phả lục do Lê Tung soạn vào thời Hồng Đức cũng có chép rằng: "Một hôm, ông sai người bày tiệc, bái yết thần tổ, rồi mời phụ lão, bề tôi ở trang khu tới ăn uống. Ông bảo các vị phụ lão khu Đa Cai và khu Quan Tử rằng: “Tôi từ nay đã được vinh hiển, dân hai khu của các ông đã ở với tôi hết lòng, tôi xin để mệnh về sau cho khu Đa Cai làm hộ nhi cùng khu sở tại Quan Tử thờ cúng. Còn thần tử ở các trang khác, thì ngày nay tôi cho doanh cư, về sau phải lập miếu thờ”. Nhà nghiên cứu Trần Bá Chí còn cho biết truyền thuyết và các thần tích địa phương đều chép: “Cả làng phải kiêng tên hèm của ông là Hãn, đọc ra Hỡn, ai đóng thuyền thì cấm đóng thuyền mũi vuông có trổ mắt rồng hai bên, giống thuyền tả tướng thời xưa”.

Với người khác có lẽ là chuyện rất đỗi bình thường nhưng trường hợp hành động như Trần Nguyên Hãn thì quả là có phần kỳ quái. Chẳng phải Hãn đang bị nghi kỵ hay sao? Chẳng phải ông đã đến bước từ quan để tránh hiềm nghi đó sao? Vậy can cớ gì ông còn "dốc sức" (chữ của Hà Nhậm Đại) đóng chiến thuyền trổ mắt rồi, đánh khí giới, còn đại hội nhân dân đến cùng ăn uống, chia đất đai, hẹn việc thờ cúng, gọi nhân dân là "thần tử".

Dân làng trái lại còn kiêng húy tên của Trần Nguyên Hãn như người ta kiêng húy của vua. Ai ở xa không biết còn tưởng Nguyên Hãn đang hiệu triệu quần chúng chuẩn bị khởi sự để lên ngôi thiên tử...

Vụ án Trần Nguyên Hãn đích thị oan án, nhưng oan có cớ

Về phía Lê Lợi, sau khi đăng cơ, ông chưa thực sự mở ra một thời kỳ ổn định, thịnh vượng. Bởi lẽ, về đối nội, ông chỉ là Kiểm hiệu Thái sư, vừa mới giết vua nhà Hậu Trần để đoạt ngôi.

Về đối ngoại, nhà Minh chỉ công nhận Hậu Trần là trình đình chính thống của Đại Việt. Mặc dù cái chết của Trần Cảo đã được sứ thần Đại Việt sang thông báo, song phản ứng của Minh Tuyên Tông như thế nào vẫn còn chưa rõ ràng.

Ở trong tình cảnh không ổn định đó, khả năng duy trì quyền lực ổn định lâu dài của Lê Lợi có thể nói là khá bấp bệnh. Toàn thư cho biết, Thái Tổ tuổi già, nhiều bệnh, lại thêm Quận vương (Tư Tề) điên cuồng bậy bạ, vua (Thái Tông) còn non trẻ. Nếu Thái Tổ băng hà, vua trẻ lên ngôi, Trần Nguyên Hãn lại khởi binh và thông báo với nhà Minh về việc nhà Hậu Trần trái lại, triều đại mà ông dày công gây dựng sẽ sụp đổ trong phút chốc. 

Khi ấy, chẳng những Lê Lợi biến thành phần tử phản loạn mà con cháu ông cũng khó bảo toàn tính mạng. Lê Lợi không thể vừa làm người tốt, vừa làm vị minh quân hiền hậu được. Trái lại, ông bị đặt trước một nhu cầu bức bách là phải dẹp tan hoàn toàn thế lực của nhà Hậu Trần còn sót lại. Tiếp đó là bắt tay vào công cuộc tái thiết triều đình, an dân, phát triển kinh tế, tăng cường quân sự...

vu-an-tran-nguyen-han-dich-thi-oan-an-nhung-la-oan-uong-co-co-9

Và cũng chính trong tình thế này, các thần hạ như Đinh Bang Bảng, Lê Quốc Khí, Trình Hoành Bá, Nguyễn Tông Chí, Lê Đức Dư đã thay nhau dâng tấu sớ xin vua giết Trần Nguyên Hãn, Phạm Văn Xảo. Đặt vào hoàn cảnh khi đó thì có thể thấy, không phải lời nói của bọn họ là vô cớ. Bởi Trần Nguyên Hãn đã tạo ra nhiều hình tích.

Lê Thái Tổ đã sai lực sĩ xá nhân bắt Trần Nguyên Hãn về hỏi tội. Kết quả, Trần Nguyên Hãn đã tự sát hoặc gặp nạn trên đường đi mà chết đuối. Trần Nguyên Hãn tự sát vào tháng 2 năm Thuận Thiên thứ 2 (1429). 

Bế Khắc Thiệu và Nông Đắc Thái nổi loạn tháng 11 năm thứ 3 (1430). Tháng 2 năm Thuận Thiên thứ 4 (1431), Lê Lợi giết Thái úy Phạm Văn Xảo, rồi thân chinh đánh Thiệu, Thái. 

Bế Khắc Thiệu thua chạy rồi chết, Nông Đắc Thái bị bắt. Tháng 12 cùng năm, thì "Đèo Cát Hãn ở Mường Lễ thông đồng với Phạm Văn Xảo làm loạn”. Lê Lợi lại một phen đánh dẹp, bắt được Đèo Cát Hãn. 

Tháng 3 năm thứ 5 (1432), Lê Thái Tổ về đến kinh sư, ban chiếu kể tội Đèo Cát Hãn, có nói: "Năm ngoái thằng Khắc Thiệu ở Thái Nguyên mưu làm phản đích là do tên thằng Hãn âm mưu, năm nay Cát Hãn nổi loạn, là do âm mưu của Xảo. Mầm mống họa loạn không thể không triệt cho hết”.

Vô số người bị chỉ điểm là bè đảng của Trần Nguyên Hãn, Phạm Văn Xảo, “bị án tử và đồ rất nhiều”. Vụ án Trần Nguyên Hãn vì vậy mà đích thị oan án, nhưng là oan uổng có cớ.

Nói về Trần Nguyên Hãn, các sử thần triều Lê cũng cho rằng, đây đơn thuần là một vụ oan án. Vì Trần Nguyên Hãn là con cháu họ Trần, nên bị Lê Thái Tổ nghi kỵ rồi tìm cách giết đi...

Xem thêm: Bốn thuyết khác nhau về cái chết đầy bí mật của Trần Cảo - vị vua bù nhìn do Lê Lợi dựng lên

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Chuyện kể rằng, sau trận hạ đồn Đa Căng, Lê Lợi ban thưởng lớn cho nghĩa quân. Trong đó công đầu thuộc về người phụ nữ thường dân có tên mụ Vườn.

Lê Lợi hạ đồn Đa Căng, đả thông Thanh - Nghệ, công đầu thuộc về bà lão hành nghề đỡ đẻ
0 Bình luận

Bạch Ngọc hoàng hậu khai khẩn đất hoang, lập làng lập ấp, ổn định cuộc sống cho bao người nghèo khổ. Khi nhà lâm nguy thì giúp Lê Lợi chống giặc. Cuối đời quy y cửa Phật tụng kinh niệm phật cầu quốc thái dân an, chẳng màng danh lợi, địa vị.

Bạch Ngọc Hoàng hậu - mỹ nhân kiệt xuất có công khai hoang lập làng, hỗ trợ Lê Lợi cứu nước
0 Bình luận

Từ là bậc khai quốc công thần cùng Lê Lợi "nếm mật nằm gai", Trần Nguyên Hãn cuối cùng lại phải chịu cái chết ai oán. Có người nói, tất cả bắt nguồn từ sự nghi kỵ 1 chiều của Lê Lợi, song cũng có ý kiến cho rằng, đó là vụ án 2 chiều.

Lê Lợi và Trần Nguyên Hãn, rốt cuộc ai có thành kiến với ai?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Không chờ đủ thủ tục, bác sĩ quyết định phẫu thuật khẩn cấp cho chàng trai “vô danh, ví rỗng”

Chàng trai 20 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, không giấy tờ, không người thân. Không chờ đủ thủ tục, các bác sĩ quyết định mổ khẩn cầu để cứu người trong thời gian vàng.

Hải An
Hải An 9 giờ trước
Người dân Quảng Ngãi mở rộng vòng tay san sẻ chỗ ở với cán bộ từ Kon Tum chuyển về

Thấy các cán bộ Kon Tum mới chuyển về chưa có chỗ ở, người dẫn Quảng Ngãi đã mở rộng vòng tay giúp đỡ, chào đón, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống và công việc.

Thanh Tú
Thanh Tú 2 ngày trước
Không chỉ kịp thời đưa cháu bé tai nạn đi cấp cứu chiến sĩ CSGT còn hỗ trợ viện phí

Phát hiện cháu bé bị tai nạn giao thông khi đang trên đường làm nhiệm vụ, chiến sĩ đội CSGT số 6 (CATP Hà Nội) đã kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu và hỗ trợ một phần viện phí.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Bé gái bị co giật trên chuyến bay được bác sĩ cấp cứu kịp thời

Trên chuyến bay từ TP.HCM đến Hà Nội, một bé gái xuất hiện tình trạng co giật do hạ canxi máu - một rối loạn điện giải nguy hiểm, đã được các bác sĩ có mặt tái đó hỗ trợ cấp cứu thành công.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Lớp học bơi miễn phí suốt gần một thập kỷ giữa lòng Cần Thơ

Cứ vào dịp hè các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại Cần Thơ lại rủ nhau đến lớp học bơi miễn phí của cô Quý tại hồ bơi Nhiệt điện Trà Nóc.

Đăng Dương
Đăng Dương 6 ngày trước
Ấm lòng 900 suất ăn mời thí sinh, phụ huynh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Hội phụ nữ xã Trung Giã, Xuân Giang, huyện Sóc Sơn, Hà Nội đã nấu gần 900 suất ăn miễn phí để mời thí sinh và phụ huynh trong ngày diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Hải An
Hải An 27/06
Chủ quán Bạc Liêu miễn phí bữa sáng và trưa cho các sĩ tử thi tốt nghiệp THPT

Trong những diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, anh Trương Nguyễn Minh Tuấn (50 tuổi, TP.Bạc Liêu) – chủ quán chay đã miễn phí bữa sáng, trưa kèm chè đậu đỏ để tiếp sức các thí sinh.

Hải An
Hải An 27/06
Trường học ở Hà Nội thuê xe khách đưa hơn 500 thí sinh đến điểm thi tốt nghiệp THPT 2025

Vì muốn đảm bảo an toàn cho hơn 500 sĩ tử tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, một trường học ở Hà Nội đã thuê 12 xe khách 16 chỗ đưa đến điểm thi. Bên cạnh đó trường còn bố trí cho các bữa ăn sáng, ăn trưa cho các thí sinh tại điểm thi.

Hải An
Hải An 26/06
Bức tâm thư xúc động người cha viết gửi 2 ân nhân ngày con gái đậu trường chuyên

Sau khi đăng tải bức tâm thư với tiêu đề “Lời cảm ơn đến những người tốt lặng lẽ” lên mạng xã hội, bài viết của người cha vừa có con thi lớp 10 đã nhận về hàng ngàn lượt tương tác.

Hải An
Hải An 25/06
Xuống Hà Nội khám bệnh, người phụ nữ bị lừa nhẵn túi bởi “người quen” may thay lại nhận được phép màu từ những người xa lạ

Bị lừa hết tiền trong túi khi xuống Hà Nội khám bệnh bởi một người phụ nữ tự xưng là “quen người nhà của chị”, may mắn thay chị H.T.Trang (41 tuổi, dân tộc Tày, quê Bắc Kạn) đã được bệnh viện và nhiều người giúp đỡ.

Hải An
Hải An 25/06
Mát lòng “bát cháo hành” tại góc phố nghĩa tình giữa mùa hè Hà Nội

Trong cái nắng chói chang của Hà Nội, tại một góc phố nhỏ tình người được lan tỏa từ nồi cháo thiện nguyện, từ những tấm lòng thảo thơm.

Hải An
Hải An 24/06
PC Right 1 GIF
Đề xuất