Tăng Quốc Phiên có một phương pháp đặc biệt được người đời tôn là “thuật xem tướng” được tóm gọn chỉ trong 8 câu và 40 chữ: “Tà chính khán nhãn tị, chân giả khán chủy thần. Công danh khán khí vũ, sự nghiệp khán tinh thần. Thọ yểu khán chỉ trảo, phong ba khán cước cân. Nhược yếu vấn điều lý, toàn tại ngữ ngôn trung”. Nghĩa là, chính tà xem mắt mũi, thật giả xem môi, công danh xem khí khái, phú quý xem tinh thần, chủ kiến xem tay, phong ba xem bàn chân, muốn xem quy củ hãy nhìn vào lời ăn tiếng nói.
Thuật xem tướng: Chính tà xem mắt mũi
Trong “thuật xem tướng” của Tăng Quốc Phiên cho rằng, chính và tà của một người xem từ mắt và mũi có thể biết chút ít. Nếu mắt lé mũi lệch thì người này chắc chắn lòng dạ không ngay thẳng.
Lý Ngư, một văn nhân cuối thời nhà Minh, đầu nhà Thanh cũng từng nói: “Muốn biết lòng người chính hay tà, ít nhất có thể quan sát con mắt”.
Con mắt là cửa sổ tâm hồn. Phẩm hạnh của một người như thế nào, từ ánh mắt của người đó có thể đoán định được. Những người có thói quen liếc nhìn người khác, hoặc khi nói chuyện ánh mắt lúc nào cũng láo liên, không dám nhìn thẳng vào đối phương thì kiểu người này thường không chân thành, hay lọc lừa, dối trá. Cần phải cẩn trọng với người như vậy!
Thuật xem tướng: Thật giả xem môi
Muốn biết một người có chân thành, đôn hậu hay không thì chỉ cần căn cứ vào những biến đổi nhỏ trên môi là có thể biết được.
Vì miệng là cơ quan “ra vào” chủ yếu của cơ thể, nên những người ăn nói từ tốn, thành thật là những người có đạo đức cao quý, trung thành, đáng tin cậy. Còn những người “mồm mép tép nhảy”, hay đâm bị thóc chọc bị gạo thì không đáng tin cậy, bạn không nên kết giao. Với những người có đôi môi dày phần lớn là những người có tính tình cởi mở, hướng ngoại, nhiệt tình. Còn những người có môi mỏng phần lớn là kiểu người giảo biện, kiêu căng, ngạo mạn.
Thuật xem tướng: Công danh xem khí khái
Tăng Quốc Phiên cho rằng, một người có được công danh hay không, chủ yếu là xem người đó có khí khái hay không.
Vậy khí khái của một người là gì? Dễ hiểu thì khi một nhóm người không quen biết tập hợp lại, sẽ có một người có thể nhanh chóng trở thành tâm điểm của sự chú ý. Những người như thế thường là kiểu người có khí khái!
Một người khí khái thường khiến mọi người cảm phục, người như vậy tự nhiên trong cuộc sống, công việc sẽ được nhiều người ủng hộ nên dễ thành đại sự, giành được công danh, cuộc sống cũng thuận buồm xuôi gió.
Thuật xem tướng: Phú quý xem tinh thần
Trong cuộc sống sẽ luôn có những người hay chán nản, buồn phiền. Người như vậy thường được mô tả là mặt mày ủ rũ. Theo người xưa, kiểu người như vậy rất khó được đại phú, đại quý. Ngược lại người phú quý thì tinh thần lúc nào cũng phấn chấn sục sôi, tâm tình khoáng đạt, cơ thể đầy đặn.
Ngoài ra, phú quý cát tường không chỉ nằm ở tinh thần phấn chấn, mà còn ở sự chăm chỉ cầu tiến. Một người chăm chỉ cầu tiến, tinh thần sung mãn, càn có thể lập nên đại nghiệp, giành được phú quý cát tường.
Thuật xem tướng: Chủ kiến xem tay
Tăng Quốc Phiên từng nói: “Lòng bàn tay, những người có đường chỉ tay rõ ràng và có lòng bàn tay nông thì tâm định”, trái lại, “những người có đường chỉ tay nhạt và không trật tự, thì tâm rối rắm, không ổn định”.
Cái gọi là “tâm định” chính là nói đến chủ kiến của nội tâm, khi gặp chuyện hay lúc lâm nguy thì tâm không loạn, bình tĩnh vững vàng để tìm cách giải quyết.
Tăng Quốc Phiên cũng cho rằng, một người có chủ kiến hay không, có thể nhìn vào ngón tay của họ. Những người có ngón tay dài và lòng bàn tay dày dặn phần lớn là người kiên định tự tin, biết liệu trước tính sau, vì vậy họ có thể dựng nên đại nghiệp.
Thuật xem tướng: Phong ba xem bàn chân
Đời người dù có phòng bị cũng khó lòng tránh khỏi những lúc phong ba. Có người cả đời thuận lợi, không gặp sóng gió nhiều, nhưng cũng có người thì đường đời muôn vàn trắc trở, gặp nhiều biến cố trở ngại.
Theo Tăng Quốc Phiên, muốn biết một người có gặp phong ba khó khăn hay không, chủ yếu là xem bàn chân của họ. Người có bàn chân thô, chắc khỏe, chứng tỏ người đó có sức khỏe hơn người, nhưng người như vậy thường không chịu ngồi yên, dễ tự tạo phong ba cho mình.
Muốn xem quy củ hãy nhìn lời ăn tiếng nói
Nhìn nhận kỹ thì câu nói này không được coi là “thuật xem tướng”, thế nhưng vẫn được Tăng Quốc Phiên ghi lại, xem là một cách để dùng người và thấu hiểu lòng người trong thiên hạ.
Muốn phán đoán một người có quy củ, tư duy rõ ràng mạch lạc hay không, thì xem cách biểu đạt ngôn ngữ của người đó. Người ăn nói ngắn gọn, súc tích, có thể nhắm đúng trọng tâm thì cho thấy người này có đầu óc tổ chức và quy củ. Ngược lại, nếu một người có ngôn ngữ không mạch lạc và nói không đúng trọng tâm, kiểu người như vậy thường tư duy hỗn loạn, không có tổ chức.
Cổ nhân có câu “tâm sinh tướng”, tướng mạo của một người cũng có thể phản ánh ra tâm tính của họ. Bộ “Thuật xem tướng” của Tăng Quốc Phiên dù chỉ vỏn vẹn trong 40 chữ, nhưng lại bao hàm được rất nhiều phương diện như tướng mạo, hành động, ngôn ngữ…
Những lời đúc kết này không những hữu dụng trong nhiều khía cạnh, mà còn trùng khớp với các lý thuyết của tâm lý học hiện đại. Nếu bạn có thể hiểu được 40 chữ này, thì không khó để nhìn thấu người trong thiên hạ.