Đã 58 năm trôi qua kể từ ngày máy bay Mỹ trút những quả bom cỡ lớn xuống vùng đất Thụy Dân, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Trận mưa bom ấy đã cướp đi sinh mạng của cô giáo Bùi Thị Thanh Xuân và 30 học sinh của Trường Phổ thông cấp II Thụy Dân.
Nhắc về sự kiện chấn động năm ấy, ông Lê Văn Thắng (74 tuổi) trú tại xã Thụy Dân, một trong số những học sinh may mắn sống sót trong trận mưa bom của giặc năm 1966, vẫn còn nhớ như in ký ức đau lòng.
Ông Thắng kể lại, năm 1966, ông đang theo học lớp 7, đây cũng là lớp 7 đầu tiên của Trường Phổ thông cấp II Thụy Dân với 52 học sinh. Vào khoảng 10h30 ngày 21/10/1966, trong lúc các học sinh đang chăm chú nghe cô Xuân giảng bài "Thà Đui" của Nguyễn Đình Chiểu, bất ngờ nghe tiếng máy bay Mỹ xuất hiện trên bầu trời.
Lúc nghe thấy tiếng bom nổ phía trong làng, cô Xuân vội vã hô hào: “Có máy bay, các em xuống hết giao thông hào trú ẩn, mau lên!”. Cả lớp nghe vậy thì nháo nhác chạy ra giao thông hào để ẩn nấp. Ngay sau đó, ông Thắng nghe những tiếng nổ dữ dội vang lên, đất văng tung tóe rồi ngất lịm đi.
“Đến loạt bom thứ 2, đất đá lại tung lên khiến phần ngực và đầu tôi nhô lên khỏi mặt đất. Tôi mở mắt ra thì thấy trường học chỉ còn lại đống đổ nát, bàn ghế, sách vở bay tứ tung. Tôi cố gắng bò lên mặt đất, chạy đâu khoảng 100m thì bất tỉnh. Lúc tỉnh lại thì thấy mình đang ở trong nhà thương”, ông Thắng xúc động nói.
Khi tỉnh dậy ông Thắng mới biết tin trận mưa bom kinh hoàng ấy đã khiến cô Xuân và 30 bạn học bị vùi chết. Ông kể, lúc người dân tìm thấy cô giáo Xuân, trong lòng cô vẫn đang ôm chặt hai học sinh và thời điểm ấy cô cũng đang mang thai được vài tháng.
Ông thắng ngậm ngùi nói: “Ngôi trường mới lúc sáng còn vang lên tiếng học bài nay đã san thình bình địa, khắp nơi toang hoang, chỉ còn trơ lại một hố bom sâu hoắm. Những người bạn của tôi mới hôm qua còn nô đùa với nhau thế mà giờ chỉ còn lại nấm mộ dài, san sát bên nhau”.
Sự kiện đau thương này đã gây chấn động dư luận cả trong và ngoài nước. Ngay khi nhận được tin, Bộ Ngoại giao của ta đã lên án giặc Mỹ ném bom xuống Trường Phổ thông cấp II Thụy Dân. Bộ Giáo dục, Hội phụ nữ đã ra tuyên bố tố cáo tội ác của giặc Mỹ…
Sau trận bom kinh hoàng ấy, để nhắc nhở mọi người luôn nhớ về cô giáo Bùi Thị Thanh Xuân và 30 học sinh đã mãi mãi nằm lại, 31 cô trò được an táng trong một khuôn viên nghĩa trang riêng và đặt tên là nghĩa trang 21/10.
Nghĩa trang 21/10 được sắp xếp ngay ngắn như một lớp học. Mộ của cô giáo, liệt sỹ Bùi Thị Thanh Xuân nằm trên cùng, 30 ngôi mộ của học sinh được đặt theo 4 hàng dọc và 7 hàng ngang như các học sinh đang ngồi nghe cô giáo giảng bài trong lớp.
Đài tưởng niệm trong nghĩa trang cũng được thiết kế như một ngòi bút ở giữa trang sách mở cao 14 bậc, trong nghĩa trang có 14 bồn để trồng cây và hoa cảnh, tượng trưng cho sự ra đi của các học sinh từ 13 đến 16 tuổi. Bên trên ngòi bút là một ngọn lửa giống hai vầng trăng khuyết. Ở đáy bút là một lư hương biểu tượng hình lọ mực, dưới cùng là một dải khăn quàng đỏ.
Khi được xây dựng lại, Trường Tiểu học - THCS Thụy Dân cũng đã dành riêng một căn phòng rộng hơn 30m2 làm phòng truyền thống lưu giữ lại kỷ vật của lớp học và là nơi thờ cô giáo, liệt sĩ Bùi Thị Thanh Xuân.
Trong cuốn sổ tay của cô giáo Xuân được lưu giữ lại, vẫn còn ghi rõ những dòng tâm sự: "…Ðể sánh vai với người chiến sĩ ở trận tuyến giết giặc cứu nước thì ở hậu phương, ở mái trường thân yêu này, đêm - ngày mình sẽ miệt mài bên trang giáo án, quyết tâm đóng góp công sức của mình làm cho sự nghiệp trồng người ngày càng thêm thay da, đổi thịt...".
Năm 2021, nghĩa trang 21/10 và khu tưởng niệm liệt sỹ, cô giáo và 30 học sinh Trường Phổ thông cấp II Thụy Dân đã được Bộ Văn hóa - Thể Thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia.
Xem thêm: Cô giáo mầm non 13 năm dốc lòng vì trẻ em vùng cao