"Hỏa Diệm Sơn" phiên bản đời thực: Mỗi năm đốt hơn 3.600 tỷ nhưng con người vẫn phải bó tay

Than đá là nguồn năng lượng dồi dào nhất trên trái đất. Nó còn được gọi là năng lượng rẻ vì giá thành tương đối thấp. Tốc độ tiêu thụ than ngày càng lớn theo sự phát triển của nền kinh tế, con người bắt đầu ý thức được giá trị của than.

Trung Quốc là quốc gia có trữ lượng than dồi dào. Với điều kiện địa chất đặc biệt, núi Hạ Lan (nằm giữa Ninh Hạ và Nội Mông, Trung Quốc) có chất lượng than độc nhất vô nhị. Than ở đây thải ít tro, lưu huỳnh, nhiệt lượng cao nhưng lại không có khói. Do đó, núi Hạ Lan còn được mệnh danh là “vua than”.

Mỗi năm đốt hơn 3.600 tỷ tiền than

Than ở núi Hạ Lan quý là thế nhưng các vỉa than lại đang cháy lãng phí. Nhiều tài liệu chỉ ra, than ở đây đã cháy từ thời nhà Thanh, tức là 300 năm không ngừng nghỉ. Người ta ước tính, núi Hạ Lan đốt hơn 34.000 tấn than mỗi năm, tiêu tốn hơn 3.600 tỷ.

Diện tích vỉa than cháy tự phát ở đây lên tới 16ha và ngày càng mở rộng. Than ở đây có hàm lượng khí và hoạt tính cao. Do đó, khi vỉa than phía trên bị đốt cháy tự nhiên, nhiệt độ sẽ nhanh chóng lan xuống những mỏ than sâu hơn. Những mỏ than lân cận cũng bốc cháy theo khi nhiệt độ lên đến 300-700°C. 

Theo nhiều ghi chép có liên quan, từ những triều đại cổ xưa đã có những lò nhỏ, xưởng nhỏ khai thác than ở núi Hạ Lan. Đến năm 1990, hoạt động khai thác than bùng nổ nhưng công nghệ ngày càng kém đi. Điều này khiến các vỉa than tiếp xúc với không khí, tạo ra phản ứng oxy và tự bốc cháy.

Núi Hạ Lan còn vô số lỗ hổng do khai thác than quá mức và bừa bãi, khiến ngọn lửa than cháy âm ỉ 300 năm không dứt. Than không thể tái tạo, nguồn than quý tại núi Hạ Lan lại đang dần mất đi mà con người đành phải bó tay. 

Không chỉ tiêu tốn tiền bạc, việc than cháy liên tục còn thải ra loạt chất độc hại như carbon dioxide, carbon monoxide và nitơ oxit. Điều này khiến chất lượng không khí ngày càng tồi tệ, tiêu diệt các sinh vật ở vùng lân cận và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. 

Theo các số liệu thống kê, khu lò than tự phát ở núi Hạ Lan mỗi năm thải ra 12.900 tấn hạt và 5.324 tấn carbon dioxide. Lượng khí thải này gấp 269 lần so với một nhà máy nhiệt điện. Người dân địa phương có tỷ lệ mắc các bệnh về đường hô hấp, tiêu hóa và ung thư cao hơn những nơi khác.

Bên cạnh đó, việc khai thác than quá mức dễ dẫn tới sạt lở, nứt núi, sụt địa tầng. Các sinh vật chết hết, thảm thực vật cằn cỗi càng tăng nguy cơ sạt lở, xói mòn đất trong mùa mưa lũ. 

Chưa tìm ra giải pháp 

Từ năm 2012 đến 2015, tại núi Hạ Lan đã xảy ra gần 20 vụ nổ khí quy mô lớn. Trong đó, 9 vụ là do vỉa than tự phát. Ngọn lửa nơi đây cháy âm ỉ 300 năm, gây thiệt hại nghiêm trọng nhưng vẫn không thể dập tắt.

Than nơi đây rất dễ bén lửa, tình trạng vỉa than cháy tự phát ngày càng nhiều nên xác suất có thể dập tắt là rất nhỏ. Việc khai thác than “thâm canh” càng đẩy nhanh tốc độ tiếp xúc của các vỉa than, nguy cơ bén lửa càng tăng. Bên trong núi đã bị khoét rỗng do sự khai thác bất hợp lý của con người. Những hố này cung cấp oxy cho các vỉa than sâu - nơi mà con người không thể tiếp cận được. 

Chúng ta cũng không thể dập than tự cháy bằng cách phun nước thông thường. Khi gặp nước, than sẽ sinh ra hydro, dễ gây cháy nổ. Vì vậy, cho tới nay con người vẫn chưa tìm được phương pháp dập tắt đám cháy hợp lý, an toàn. 

Xem thêm: Bí ẩn về chậu rửa cá âm dương khiến giới khoa học đau đầu