Thông điệp hạnh phúc dành cho người hiện đại: Lắng nghe cõi lòng để thấy yêu thương

Bản tâm của chúng ta không khác gì mặt nước hồ phẳng lặng, bị những cơn gió dục vọng khiến cho mặt hồ nổi sóng, lay động.

Vào thế kỷ III, Thiền sư Khương Tăng Hội sau khi trải nghiệm thiền quán, lắng nghe cõi lòng đã nhận thấy sự biến động mà con người phải đối diện: “Trong thời gian búng ngón tay, tâm ý ta có thể trải qua 960 lần chuyển niệm, trong một ngày đêm, ta có thể trải qua 13 ức niệm. Dùng phương pháp đếm hơi thở… ta có thể trừ bỏ 13 ức ý niệm không trong sạch đó. An ban nghĩa là hơi thở, thủ ý là sự nhiếp tâm, định tâm. An ban thủ ý tức là dùng phương pháp điều khiển hơi thở để điều phục tâm ý”.

Theo Ngài, con người cần thực tập lắng nghe tiếng nói lòng không chỉ bằng tai mà phải bằng nội tâm thanh tịnh vốn có. Nhờ đó mới có thể cảm nhận cuộc đời bằng cõi lòng yêu thương vô bờ bến.

Con đường chuyển hóa nội tâm để cảm nhận giá trị hạnh phúc cuộc sống theo đạo Phật thường được khởi đầu bằng sự “lắng nghe để hiểu, nhìn để mà thương”, Con người dù tiếp nhận chủ động hay thụ động, thì chỉ vì mê đắm sắc dục, cảnh trần nên bị cuốn vào vòng xoáy ấy.

Cụ thể, chỉ cần thiếu thức tỉnh một chút chúng ta sẽ đắm chìm trong sắc đẹp mỹ miều. Kết quả là con người khó mà lường được những đau khổ, hệ lụy phiền não do tâm vận hành theo chiều hướng say đắm. Theo kinh Pháp Cú, đó là con đường dẫn đến khổ đau: “Không lửa nào dữ bằng lửa tham dục, không cố chấp nào bền bằng tâm sân giận, không lưới nào trói buộc bằng lưới ngu si, không dòng sông nào đắm chìm bằng sông ái dục”.

Để có thể thoát khỏi sự ham muốn đó điều đơn giản nhất là cần tập trung quán chiếu nội tâm, mỗi ngày nhìn lại chính mình. Ta sẽ thực sự nhìn thấy hạnh phúc diệu kỳ đến ngay lập tức trong tâm trí. Phút giây trầm tĩnh ngắn ngủi ấy giúp ta nhìn nhận lại những việc đã qua, dễ dàng xác định những việc nên làm sau đó và kiểm soát sự vận hành tâm thức của mình. Thiền sư Thích Nhất Hạnh từng dạy rằng:

“Thở vào tâm tỉnh lặng

Thở ra miệng nở cười

An trú trong hiện tại

Giây phút thật tuyệt vời”.

Bình tâm tĩnh khí, ta sẽ thấu tỏ những điều ham muốn khoái lạc, mê hoặc lòng người trong xã hội hiện đại. Từ đó, ta tự hỏi rằng con người phải đối diện và xử lý chúng ra sao? Thực ra, những tệ nạn ấy đều bắt nguồn từ mộng huyễn của sự đắm say dục lạc, khiến ta chìm đắm trong nỗi bất an, ưu tư nội tâm. Để giải quyết tận gốc rễ, ta phải bắt đầu từ trong tâm chính mình.

Chúng ta thường không sống thật với lòng mình, tự mình quên mất con người thật là Phật; sống bằng con người giả là chúng sanh mà sẵn sàng hệ lụy với tiền tài, danh vọng

Năm xưa, trong bối cảnh nội tâm bất an, triều chính và gia quyến chưa thuận hòa, vua Trần Thái Tông đã có ý định lên núi Yên Tử mong cầu làm Phật thay vì làm vua. Khi đó, Quốc sư Viên Chứng đã khuyên rằng: “Tâm tịch nhi, thị danh chân Phật”.

Nghe theo lời khuyên ấy, Ngài đã trở về kinh thành Thăng Long. Một mặt Ngài giải quyết quốc sự, còn lại dành thì giờ tập lắng nghe cõi lòng bằng tham thiền học đạo, tụng kinh bái sám, tẩy rửa thân tâm, ngộ đạo để thấu rõ nội tâm, cũng như hiểu thấu nhân tình thế thái. Bản tâm con người mỗi khi được vắng lặng, sẽ trong sáng như gương, như mặt hồ yên ả và là nguồn an lạc, hạnh phúc giữa đời thường. Tâm sáng suốt chính là tuệ giác. Tuệ giác ấy là kết quả của lòng không còn tham đắm các dục ở đời, gọi là Phật thật. Đã là Phật thật thì nhìn thấy tất cả, biết hết tất cả.

Sự lắng nghe – nhìn nhận – tỉnh giác là nguồn năng lực tuệ giác giúp ta vượt ra ngoài thế giới mộng tưởng, đầy ấp đam mê cuồng nhiệt, hay những cơn lốc xoáy xung đột tâm lý. Khi được an trú trong tĩnh lặng, tâm sẽ không còn bị phân chia giữa những điều yêu thích và không yêu thích, hay lo âu sợ hãi trước đó. Ta sẽ thật sự tự do, hạnh phúc khi bước ra ngoài cái tâm bị giới hạn và lệ thuộc vào tư duy hữu ngã thường tình. Sự soi rọi cõi lòng, tuệ giác hưng khởi giúp tăng cường khả năng nhận biết sự thật, tự tánh uyên nguyên các pháp vốn vô thường – vô ngã.

Đức Phật dạy: “Tâm làm chủ các pháp”. Bất kỳ ai biết lắng nghe cõi lòng sẽ làm chủ tâm mình và có cái nhìn chánh kiến khi bước vào thế giới an lạc vĩnh hằng. Chính sự lắng nghe nội tâm và cái nhìn rộng mở là chìa khoá để mở cánh cửa chân trời tự do trong cuộc sống sinh động này. Có vậy con người mới đến với nhau bằng trái tim yêu thương và hiểu nhau bằng cái nhìn chân thực.

Việc thực hành lắng nghe cõi lòng, để nhìn thấy yêu thương trong suối nguồn đạo Phật chính là thông điệp hạnh phúc và an bình dành cho con người hiện đại

Khi dành thì giờ nhìn lại bản thân, ta sẽ phát hiện ra một nguyên tắc sống thật đơn giản là hãy nhìn nhận “cái tôi người khác” chính là “cái tôi của mình”. Hãy làm những gì có thể để giúp mọi người biết cách chăm sóc bản thân như chính mình đang làm. Để sống một đời an lạc thư thái, ta phải biết yêu thương và đem hạnh phúc đến cho mọi người.

Bí quyết để đón nhận hạnh phúc thật đơn giản vô cùng. Khi lắng lòng, nhìn lại rồi tỉnh thức, tự thân sẽ kiểm soát tốt con người bên trong chính mình và tìm ra phương thức sáng suốt để hành động. Làm được như thế, không chỉ mỗi ta tận hưởng giá trị cuộc sống từ một hành động tốt đẹp mà còn tác động tốt đến những người xung quanh. Đó là cách cư xử giúp bản thân trở thành người bạn tốt của mọi người. Yêu và được yêu là điều hạnh phúc nhất trên đời.

Đạo lý sâu sắc từ một trái hồng do con chim làm rơi từ trên không trung xuống