Cúng 49 ngày là gì? Tục lệ cúng 49 ngày có ý nghĩa như thế nào?

Theo phong tục của người Việt Nam, việc cúng tuần đầu, cúng 49 ngày, 100 ngày được xem là một việc làm hết sức quan trọng. Những nghi lễ này có từ xa xưa và nó giúp nó vong linh của người khuất có thể an nghỉ nơi chín suối. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu được ý nghĩa của việc cúng 49 ngày. Vậy cúng 49 ngày là gì? Tại sao phải cúng 49 ngày? Hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây để có được câu trả lời cho những vấn đề này nhé !

Cúng 49 ngày là gì?

Tục cúng 49 ngày (ngày chung thất) cho người đã khuất là một tục lệ có từ lâu đời, được người còn sống thực hiện một cách thành tâm và cực kỳ nghiêm túc. Phong tục này dựa trên thuyết nhân sinh của Phật giáo. Theo quan điểm của nhà Phật, con người sau khi qua đời sẽ hồn lìa khỏi xác thì âm hồn của họ sẽ phải đi qua một điện lớn ở dưới âm ti địa phủ, trải qua 7 lần phán xét, mỗi lần như vậy đều kéo dài 49 ngày. Sau 49 ngày, căn cứ vào nghiệp báo lúc còn sống mà họ đã gây ra để phán xét xem họ sẽ tái sinh vào cảnh giới nào.

Nếu khi còn sống làm việc thiện, tu tâm tích đức, hay giúp đỡ người khác, cứu khổ cứu nạn thì sẽ được vãng sanh vào cảnh lành. Ngược lại, những người đương thời làm nhiều việc ác, bày mưu tính kế hãm hại người, sống không đoan chính sẽ bị họa sanh vào cảnh khổ. Phật giáo luôn cho rằng mỗi sinh linh trên trời đất đều có nhân quả luân hồi. Những gì mỗi chúng ta nhận được từ kiếp này đều phản ánh phước phần hay nghiệp báo từ kiếp trước. Ngoại trừ các bậc đại giác như Đức Phật, Quan Âm Bồ Tát,... sớm đã giác ngộ thoát khỏi vòng sinh tử luân hồi, thì trên thế giới này không ai là có thể thoát khỏi được những quy luật của trời đất là Sinh - Lão - Bệnh - Tử. Con người hay bất kỳ sinh linh nào khi chết đi đều sẽ phải đầu thai vào một trong những cảnh giới sau: Trời - Người - Địa Ngục - Súc Sanh - Ngạ Quỷ - Atula.

Như vậy trong vòng 49 ngày, linh hồn của ngưởi đã khuất sẽ phải trải qua một khoảng thời gian "phát xét", "tra hỏi" dưới địa ngục để có thể quyết định được họ sẽ tái sinh vào cảnh giới nào. Lễ cúng 49 ngày là một trong những cột mốc quan trọng của người đã khuất, đồng thời giúp bày tỏ được lòng thành kính và tưởng nhớ của người sống đối với người quá cố.

Tại sao lại phải cúng 49 ngày?

Như đã giải thích bên trên, tất thảy chúng sinh sau khi chết sẽ được vãng sinh vào 6 cõi khác nhau. Tùy theo nghiệp của từng người đã làm khi còn sống mà họ sẽ được tái sinh vào cõi tương ứng. Cụ thể:

Cõi trời: Cõi trời được xem là cõi người tốt nhất, cõi của hạnh phúc, không có chiến tranh và khổ đau. Tuổi thọ, hạnh phúc và trí tuệ của chúng sinh ở cõi trời cũng sẽ vượt trội hơn hẳn so với những cõi khác.

Cõi thần (Atula): Cõi thần là cõi chúng sinh có tuổi thọ và hạnh phúc nhiều hơn cõi người. Họ là những người có nhiều phước đức, tuy nhiên bản tính vẫn còn nóng nảy, thích hơn thua với người khác.

Cõi người: Đương nhiên đây là con người, chúng sinh tất thảy được sinh ra sẽ nhận được cả sự sung sướng lẫn khổ đau tùy vào hoàn cảnh, tùy vào nghiệp báo từ kiếp trước. Việc tái sinh vào cõi người được coi là một cơ hội hiếm hoi và được xem là có lợi nhất trong tất cả các cõi luân hồi về mặt tu hành. 

Cõi súc sanh: Đây là cõi của các loài động vật, bao gồm tất thảy các loại côn trùng, động vật, vi sinh vật,... Cõi này dành cho tất thảy nhưng chúng sinh gây nghiệp ác, hay làm chuyện xấu, thường xuyên sát sinh, biết việc sai trái mà vẫn làm,...

Cõi ngạ quỷ: Ngạ quỷ hay còn gọi là ma đói, chúng là những con quỷ đói bị hành hạ về thể xác một cách đau đớn. Tái sinh vào cõi này chủ yếu là những kẻ gây nhiều nghiệp ác, thấy chết không cứu, thấy ăn xin vào nhà không cho còn đuổi đánh,...

Cõi địa ngục: Đây là cõi hoàn toàn chịu sự đau khổ không thể nào diễn tả được. Chúng sinh ở cõi này thường bị các ác quỷ tra tấn hết sức man rợ bằng những hình phạt khủng khiếp nhất. Cõi này dành cho những kẻ thân mang nhiều nghiệp ác, sống thất đức như giết người, hiếp dâm, hành hạ người khác, khinh thường Tam Bảo,... Những kẻ này phải chịu tội xong mới có thể đầu thai sang kiếp khác. Nhưng nếu muốn sớm thoát khỏi cảnh khổ ải này, chúng sinh phải thường niệm Phật.

Như vậy có thể thấy, con người gieo nhân nào sắt sẽ gặp quả đấy, nếu khi sống tạo được nhiều phước đức thì sẽ được vãng sinh vào cõi trời, cõi người, cõi Atula. Ngược lại, sống làm nhiều việc ác trên dương thế khi chết đi sẽ phải rơi vào cõi súc sanh, ngạ quỷ, địa ngục.

Chính vì thế, tục lệ cúng 49 ngày ra đời để hướng những vong linh về cái thiện, cái tốt, giảm bớt nghiệp báo để sớm được vãng sinh về cõi an lành.

Ý nghĩa của tục lệ cúng 49 ngày cho người đã khuất

Theo quan niệm của nhà Phật, con người chết không phải là đã hết. Sau khi chết đi, thân xác bị hủy hoại nhưng linh hồn thì vẫn còn tồn tại. Sau đó vong linh sẽ đi vào các cõi nghiệp tương ứng với nghiệp mà họ đã tạo ra khi còn sống.

Đối với những người sau 49 ngày đã được định đoạt là đi về cõi nào thì lễ cúng 49 ngày sẽ là dịp để người thân  thể hiện được niềm tiếc thương đối với người đã khuất. Còn đối với những người sau 49 ngày vẫn chưa quyết định được sẽ tái sinh vào cõi nào thì việc cúng ngày chung thất được xem là có ý nghĩa nhắc nhở những người chết nên hướng về cái thiện để được tái sinh vào những cảnh giới tốt hơn và đời sau cũng sẽ được an lạc hơn.

Cúng 49 ngày là một dấu mốc quan trọng đối với người đã khuất. Đây là một dịp quan trọng, giúp tạo công đức cuối cùng cho người chết mà gia quyến nhất định phải làm trong 49 ngày.

Lễ cúng 49 ngày cần chuẩn bị những gì?

Người đã khuất sau khi được chôn cất linh hồn của họ vẫn sẽ trải qua giai đoạn thân trung ấm, nghĩa là âm hồn của họ vẫn có thể trở về dương gian, thăm lại người thân và hưởng những vật phẩm mà nhân thân cúng. Chính vì vậy trong thời gian cúng 49 ngày, gia đình cần phải chuẩn bị cơm nước kỹ càng, chỉn chu để người mất được ăn ngon, no đủ trước khi vãng sanh vào cảnh giới của họ.

Dưới đây là một vài gợi ý các vật phẩm cần phải có trong lễ cúng 49 ngày:

• Một mâm cơm cúng thịnh soạn, trang trọng
• Hoa quả, bánh kẹo, trái cây
• Nhang đèn.
• Giấy tiền từ 15 sấp trở lên.
• Quần áo giấy từ 2-3 bộ trở lên.
• Bài văn cúng tế.

Bài văn cúng lễ 49 ngày chuẩn nhất

Ngoài những vật phẩm cần chuẩn bị, trong quá trình diễn ra lễ cúng, người thân cần phải đọc bài văn cúng tế để cầu siêu cho người đã khuất, hoặc nếu cẩn thận hơn bạn có thể mời các Sư thầy hoặc Chư Tăng về để cúng cầu siêu. 

Dưới đây là bài văn cúng lễ 49 ngày mà chúng tôi muốn chia sẻ tới bạn đọc, bạn có thể tham khảo: 

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.

Hôm nay là ngày ………… tháng …………… năm …… âm lịch.

Tức ngày …….. tháng …….. năm ………. dương lịch.

Tại:…………………

Con trai trưởng (hoặc cháu đích tôn) là………vâng theo lệnh của mẫu thân (nếu là mẹ hoặc phụ mẫu nếu là cha), các chú bác, cùng anh rể, chị gái, các em trai gái dâu rể, con cháu nội ngoại kính lạy.

Nay nhân ngày lễ Chung Thất (lễ Tốt Khốc) theo nghi lễ cổ truyền, có kính cẩn sắm các thứ lễ vật gồm:…………….

Kính dâng lễ mọn biểu lộ lòng thành.

Trước linh vị của Hiển:………………………………………. chân linh

Xin kính cẩn trình thưa rằng:

Núi Hỗ sao mờ, nhà Thung bóng xế. (Nếu là cha)/ Núi Dĩ sao mờ, nhà Huyên bóng xế. (nếu là mẹ)

Tình nghĩa cha sinh mẹ dưỡng, biết là bao;

Công ơn biển rộng, trời cao khôn xiết kể.

Mấy lâu nay: Thở than trầm mộng mơ màng;

Tưởng nhớ âm dương vắng vẻ.

Sống thời lai lai láng láng, hớn hở chừng nào!

Thác thời kể tháng kể ngày, buồn tênh mọi lẽ!

Ngày qua tháng lại, tính đến nay Chung Thất (hoặc Tốt Khốc) tới tuần;

Lễ bạc tâm thành gọi là có nén nhang kính tế.

Xin mời:

Hiển……………………

Hiển…………………….

Hiển…………………….

Cùng các bị Tiên linh, Tổ Bá, Tổ Thúc, Tổ Cô và các vong linh phụ thờ theo Tiên Tổ cùng về hâm hưởng.

Kính cáo liệt vị Tôn thần: Táo Quân, Thổ Công, Thánh sư, Tiên sư, Ngũ tự Gia thần cùng chứng giám và phù hộ cho toàn gia được mọi sự yên lành tốt đẹp.

Tổng hợp những câu hỏi thường gặp ?

Có rất nhiều những thắc mắc xoay quanh việc cúng lễ 49 ngày. Dưới đây là một số những câu hỏi nhỏ được rất nhiều người quan tâm.

Cách tính 49 ngày cho người mất sao cho đúng?

Hiện nay trong dân gian tồn tại 2 quan điểm khác nhau. Một là làm lễ cúng 49 ngày bắt đầu từ ngày người đó mất. Hai là tính 49 ngày kể từ ngày an táng. 

Tuy nhiên nhiều người chọn cách  tính thứ nhất bởi nó đảm bảo tính chính xác hơn. Vì có nhiều trường hợp con cháu của người đã khuất ở xa và đám tang sẽ phải trì hoãn trong vài ngày để đợi. 

Bên cạnh đó, trong Kinh Địa Tạng của phật giáo cũng ghi rõ rằng: “Sau khi chết, bà con, bạn bè, người thân của người đã khuất có được 49 ngày để tạo công đức trên danh nghĩa người chết để giúp họ có được một sự tái sinh chuyển kiếp tốt hơn”. Như vậy cách tính 49 ngày từ ngày chết là hợp lý hơn.

Sau 49 ngày người chết đi về đâu?

Thông thường, khi người thân qua đời trong khoảng thời gian 49 ngày là quan trọng nhất. Bởi vì trong thời gian này người mất đang rất đau khổ, họ còn quyến luyến với nhân gian và còn nhiều việc phải làm và trả nhiều nợ nần trên đời. 

Nhiều người cho rằng trong khoảng thời gian 49 ngày người mất vẫn còn ở trong ngôi nhà với một linh hồn có thể biết được những suy nghĩ, tiếng nói và việc làm của những người trong gia đình. Và sau 49 ngày mất đa số người mất sẽ được đầu thai chuyển kiếp. Tuy nhiên những người có nhiều nghiệp ác hay người mất ngoài đường không về nhà được thường không được siêu thoát cho nên họ vẫn sống vất vưởng và phải chịu cực khổ. 

Chính vì vậy, trong 49 ngày này rất quan trọng đối với những người trong gia đình. Trong khoảng thời gian này bạn nên ăn chay, niệm phật để cầu cho linh hồn của người mất được siệu thoát. Thời gian này các bạn cũng nên làm nhiều điều thiện và không được sát sinh để giúp cho vong hồn người đã khuất sớm được siêu thoát.

Có nên gọi hồn để biết hương linh đã siêu thoát hay chưa?

Theo giáo lý nhân quả, những nỗ lực của người sống như tạo phước, cầu nguyện,... chỉ phần nào trợ giúp chứ không thể can thiệp quá sâu vào khuynh hướng tái sinh của người đã khuất. Vì mỗi người đều phải tự hưởng hoặc trả nghiệp của chính mình. Để có thể được giải thoát, thì vong linh phải tự thức tỉnh và hướng thiện. Do vậy không nên nhờ các thầy bói hoặc các nhà ngoại cảm gọi hồn người thân đã mất. Vì để giải thoát khổ đau thì phải do chính người đó thực hiện.

Theo Phật giáo sự vãng sinh chủ yếu do sự tỉnh thức và chuyển hóa của hương linh. Không có các đấng siêu nhiên hay bất cứ thế lực nào có thể tác động. Đức Phật cũng chỉ là đạo sư, bậc thầy chỉ đường, đi đến đích hay không là do tự bản thân mỗi chúng ta và siêu thoát hay không là do chính nỗ lực giác ngộ của hương linh. Mặc dù những trợ duyên từ Đức Phật, các vị Bồ tát, chư Tăng, sự thành tâm của thân nhân… là vô cùng cần thiết nhưng nó không phải là tác nhân chính ảnh hưởng đến kết quả của việc đầu thai chuyển kiếp.

Do vậy khi người thân mất đi, trách nhiệm của chúng ta là tận tâm cầu nguyện và tạo phước. Còn siêu thoát hay không là do sự tỉnh thức chuyển hóa nghiệp lực của chính họ, thân nhân chỉ trợ duyên mà không thể can thiệp được. Cho nên không cần gọi hồn hay các phương pháp tương tự để tránh việc tốn kém.

Mâm cơm cúng 49 ngày nên là đồ chay hay mặn?

Theo Kinh Địa Tạng có ghi chép rằng nếu trong ngày giỗ của người khuất mà người thân cúng đồ mặn, sát sanh, giết thịt thì sẽ tổn hại đến phước phần của người đã khuất, khiến nghiệp báo của họ càng thêm nặng, khó có thể vãng sanh vào cảnh giới tốt đẹp hơn. Do đó chúng ta nên cúng mâm cỗ chay vào lễ 4 ngày cho người thân đã khuất của mình.

Sau 49 ngày có cúng cơm nữa không?

Sau 49 ngày, linh hồn được xem là đã siêu thoát khỏi thế giới này. Do đó bạn không cần phải chuẩn bị lễ cúng mỗi ngày như trước. Nhưng vào mỗi ngày giỗ hằng năm, hoặc ngày rằm, mùng 1 thì vẫn nên có những mâm cỗ chay hoặc cúng hoa quả, thắp hương để tưởng nhớ người quá cố trong gia đình.

Cúng 49 ngày là một ngày quan trọng, một dấu mốc đặc biệt đối với cả người sống và người chết. Đây là một dịp để chúng ta giúp người thân đã khuất có thể hướng tâm về cái thiện và được vãng sanh về cảnh giới an lành. Chính vì thế, những người còn sống phải tổ chức ngày cúng ngày một cách thật thành tâm và cẩn thận để yên lòng cho cả người ra đi và người ở lại.