Ôn thi tốt nghiệp: Một số nhận định về văn học và hiện thực cuộc sống

Grandi từng khẳng định: “Không có nghệ thuật nào là không hiện thực”. Cuộc sống là nơi bắt đầu và là nơi đi tới của văn chương. Hơn bất cứ một loại hình nghệ thuật nào, văn học gắn chặt với hiện thực cuộc sống và hút mật ngọt từ nguồn sống dồi dào đó. Ai đó đã từng ví văn học và cuộc sống như thần Ăng Tê và Đất Mẹ. Thần trở nên vô địch khi đặt hai chân lên Đất Mẹ cũng như văn học chỉ cường tráng và dũng mãnh khi gắn liền với hiện thực đời sống. Đầu tiên và trên hết, văn chương đòi hỏi tác phẩm nghệ thuật chất hiện thực.

Vậy nên, với kiến thức LLVH cơ bản này, đề bài có thể đưa ra một nhận định về mối quan hệ giữa Văn chương và hiện thực cuộc sống, sau đó yêu cầu người viết chứng minh/làm sáng tỏ từ tác phẩm hoặc trải nghiệm văn học.

Khi làm kiểu đề này, các bạn nên lưu ý: Văn chương bắt nguồn từ đời sống, nhưng sự sáng tạo của người nghệ sĩ mới tạo nên được một thế giới mới trong tác phẩm. Giống như Tề Bạch Thạch: “Nghệ thuật vừa giống vừa không giống với cuộc đời. Nếu hoàn toàn giống cuộc đời thì đó là nghệ thuật mị đời. Còn nếu hoàn toàn không giống cuộc đời thì đó là nghệ thuật dối đời”.

Vậy nên, khi phân tích dạng đề này, chúng ta cần có thêm những lập luận xác đáng, để vấn đề được sáng tỏ và sâu sắc.

Nhận định về văn học và hiện thực cuộc sống

1. Đi ra, lấy cuộc đời dân làm cuộc đời mình

Cơn nắng, cơn mưa làm điều suy nghĩ

Một tiếng chim gù cũng đến nơi rừng lạ để mà nghe.

(Chế Lan Viên)

2. Tác phẩm nghệ thuật là một hình ảnh thực tại, nhưng đó là hình ảnh có linh hồn mà chính cái linh hồn này mới làm cho tác phẩm sống. Nghĩa là dù trải qua thời gian vẫn gây được xúc động trong lòng người.

(Nguyễn Đình Thi)

3. Nghệ thuật mà không gắn với đời sống thì nó chỉ là một bông hoa ác mà thôi”

(Nguyễn Huy Tưởng)

4. Tác phẩm văn học là sự cưới xin giữa ngoại vật và nội tâm nhân vật”

(Xuân Diệu)

5. Mỗi bài thơ mà hôm nay tôi trao vào tay bạn đọc thân mến là nảy sinh cùng với mầm mống trên cái cây xao động của cuộc đời đang nở hoa. Coi thường quyển sách này sẽ là tàn nhẫn bởi vì nó gắn liền khăng khít với bản thân cuộc đời tôi.

( Lorca)

6. Cuộc đời là nơi xuất phát, cũng là nơi đi tới của văn học

(Tố Hữu)

7. Văn chương sinh ra trong cuộc sống và vỗ về cuộc sống

(Ki Ju Lee)

8. Chỉ có cuộc đời rộng rãi, chỉ có trường đời vô thường định mới dạy cho người ta biết được những câu đẹp đẽ

( Nguyễn Tuân )

9. Người dệt thảm mặc áo rách và cuộc đời xám xít

Ấy thế nhưng cái nghề dệt mà, ta cứ dệt thảm hoa

Lật trái trang thơ may ra anh đọc được trên kia đời tôi một ít

Thơ không phản ánh đời mình nhưng nó cũng dệt những mùa hoa.

(“Dệt thảm” – Chế Lan Viên)

10. Nếu không chia sẻ với nhân dân trong lửa đạn thì lấy vốn trung thực ở đâu cho tâm hồn mà cầm bút

(Xuân Diệu )

11. Đãi khe suối, đãi dòng sông

Mồ hôi đãi vàng bốc hơi trên cát

Tôi đãi lại dọc triền cát bạc

Tìm ánh vàng trong muối mặn mồ hôi”

(“Đãi cát tìm vàng” – Nguyễn Duy)

12. Người làm xiếc đi dây rất khó

Nhưng chưa khó bằng làm làm nhà văn

Đi trọn đời trên con đường chân thật

(Phùng Quán)

Xem thêm: Ôn thi tốt nghiệp: Tuyển tập mở bài cho tất cả các tác phẩm