Ngọ Môn - tuyệt tác kiến trúc chứng kiến bao thăng trầm của nhà Nguyễn

Ngọ Môn là tuyệt tác kiến trúc mang giá trị lịch sử, văn hóa. Nơi đây gắn liền với bao thăng trầm của nhà Nguyễn - chế độ phong kiến cuối cùng tại Việt Nam.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Ngọ Môn - tuyệt tác kiến trúc nhà Nguyễn

Ngọ Môn (hay Ngọ Môn Huế) là cổng chính phía Nam của Hoàng thành Huế. Hiện nay là 1 trong những di tích kiến trúc thời Nguyễn nằm trong quần thể di tích cố đô Huế. Ngộ Môn - có nghĩa là "cổng tý ngọ" - hướng về phía nam, là cổng lớn nhất trong 4 cổng chính của Hoàng thành Huế. Đây là cổng chỉ dành cho vua đi lại hoặc dùng khi tiếp đón sứ thần.

Theo sách Đại Nam Nhất Thống Chí, Ngọ Môn được xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 14 (1883), khi triều đình nhà Nguyễn tổ chức quy hoạch lại toàn bộ mặt bằng kiến trúc Hoàng thành. Nguyên tại vị trí này, trước đây là Nam Khuyết Đài, được xây dựng vào đầu thời vua Gia Long.

Ngo-Mon-tuyet-tac-kien-truc-chung-kien-bao-thang-tram-cua-nha-Nguyen-5
Hình ảnh Ngọ Môn Huế nổi bật trong quần thể di tích cố đô Huế (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Về tổng thể, Ngọ Môn được chia thành 2 phần chính là nền đài và lầu Ngũ Phụng. Nền đài có bình diện hình chữ U vuông góc, đáy dài 57,77m, cạnh bên dài 27,06m. Đài xây bằng gạch, đá kết hợp với các thanh dầm chịu lực bằng đồng thau.

Đài cao gần 5m, diện tích chiếm đất hơn 1.560m2 (kể cả phần trong lòng chữ U). Thân đài trổ 5 cửa, trong đó cửa chính giữa là Ngọ Môn, cửa này chỉ dành cho vua đi.

Hai bên cửa là Tả Giáp Môn và Hữu Giáp Môn, dành cho các quan văn, quan võ theo cùng trong đoàn ngự đạo. Hai cửa ngoài cùng nằm ở hai cánh U được gọi là Tả Dịch Môn và Hữu Dịch Môn, dành cho binh lính voi ngựa theo hầu.

Lầu Ngũ Phụng đặt ở phía trên đài, được tôn cao bởi hệ thống nền cao 1,15m và cũng chạy suốt thân đài hình chữ U. Lầu có 2 tầng, kết cấu bộ khung hoàn toàn bằng gỗ lim với chẵn chẵn 100 cây cột. Theo nhiều nhà nghiên cứu, con số 100 biểu trưng cho sự hài hòa “âm dương nhất thể”, hay ý kiến khác lý giải rằng đó là biểu trưng của sức mạnh trăm họ (bách tính).

Ngo-Mon-tuyet-tac-kien-truc-chung-kien-bao-thang-tram-cua-nha-Nguyen-4
ừ hệ thống hành lang cho tới các bờ nóc, bờ quyết, hồi mái lầu Ngũ Phụng đều được trang trí các chi tiết hoa văn tinh xảo (Nguồn ảnh: Facebook Đại Nội Huế)

Phần mái của tầng dưới nối liền nhau, chạy vòng quanh để che cho phần hồi lang. Mái tầng trên được chia thành 9 bộ. Trong đó, bộ mái chính giữa của lầu là Ngũ Phụng lợp ngói ống màu vàng, tám bộ còn lại lợp mái ống màu xanh. Phía trước chính giữa là hệ thống cửa thượng hạ bản, xung quanh và phía sau nong ván, trên đó trổ nhiều cửa sổ với hình dáng rất phong phú và đa dạng như hình tròn, hình quạt, hình khánh… Các bờ nóc, bờ quyết, hồi mái được trang trí bằng nhiều chi tiết hoa văn tinh xảo.

Một số nhà nghiên cứu về kiến trúc cung đình nhà Nguyễn có đánh giá: Chính nhờ sự kết hợp, sắp đặt tài tình cộng với bàn tay khéo léo và đôi mắt thẩm mỹ của các nhà kiến trúc thời Nguyễn mà tổng thể Ngọ Môn tuy đồ sộ, nguy nga, nhưng lại không hề thô cứng, đơn điệu mà ngược lại rất mềm mại, tráng lệ và đầy vẻ uy nghi. 

“Ngọ Môn xứng đáng được liệt vào hàng những công trình kiến trúc nghệ thuật xuất sắc nhất của triều Nguyễn nói riêng và của nền kiến trúc cổ Việt Nam nói chung”, trong cuốn Kiến trúc Cố đô Huế, nhà nghiên cứu Phan Thuận An đánh giá.

Ngọ Môn đã chứng kiến những thăm trầm gì của nhà Nguyễn?

Cùng với cầu Trường Tiền, Phu Vân Lâu…, với hệ thống kiến trúc độc đáo, Ngọ Môn từ lâu được xem là biểu tượng của Huế. Hiện nay, Ngọ Môn còn trở thành điểm tham quan du lịch thu hút khách trong quần thể khu di tích cố đô Huế.

Theo Vietnamnet, Ngọ Môn ngoài chức năng là cổng chính vào Hoàng Cung thì đây còn là một lễ đài tổ chức nhiều sự kiện trọng đại của triều đình. Đây là nơi vua ngự xem duyệt binh, dự các lễ Truyền lô - xướng danh các sĩ tử đỗ tiến sĩ, lễ Ban sóc (ban bố lịch vào năm mới cho cả nước).

Và vào năm 1945, Ngọ Môn chính là nơi vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị, trao ấn kiếm lại cho chính quyền cách mạng, chính thức nền phong kiến Việt Nam cáo chung.

Ngo-Mon-tuyet-tac-kien-truc-chung-kien-bao-thang-tram-cua-nha-Nguyen-6
Khi Bảo Đại quyết định thoái vị, ông trở thành vị vua cuối cùng của triều Nguyễn, chế độ phong kiến chấm dứt tại Việt Nam

Mặc dù là công trình kiến trúc mang tính lịch sử, văn hóa của triều Nguyễn nhưng dưới sự tác động của thời gian và chiến tranh, biểu tượng này nhiều lần xuống cấp, hư hỏng và trải qua nhiều đợt trùng tu, thay mới.

Trong đó không thể không nhắc đến những lần "bế quan" để trùng tu dưới thời vua Minh Mạng thứ 20 (1839) và dưới đời vua Thành Thái và Khải Định. 

Vào sau năm 1945, sau khi chính quyền phong kiến sụp đổ, hệ thống kinh thành Huế được chính quyền cách mạng tiếp nhận và tiếp tục trùng tu, sửa chữa vào năm 1956 và 1963.

Ngo-Mon-tuyet-tac-kien-truc-chung-kien-bao-thang-tram-cua-nha-Nguyen-7
Hình ảnh Ngọ Môn Huế bị hoang tàn sau biến cố Mậu Thân (Ảnh: Vietnamnet)

Đến năm 1968, trong biến cố Mậu Thân, Ngọ Môn nằm trong trọng tâm của vùng chiến sự nên bị hư hại nghiêm trọng, nhất là Tả - Hữu Dực Lâu. Ngoài ra, hệ lan can chung quanh lầu cùng với hệ lan can hồ Ngoại Kim Thủy cũng đã bị tổn hại phần lớn.

Sau ngày đất nước thống nhất, Bắc - Nam nối liền một dải, đây là công trình mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa lớn của dân tộc, được vinh danh là di sản văn hóa thế giới. Ngọ Môn tiếp tục nhận được sự quan tâm và trải qua nhiều giai đoạn trùng tu, phục hồi, giữ lại vẻ đẹp uy nghi, tráng lệ ban đầu.

Với những giá trị về lịch sử, kiến trúc, sự kết tinh của tinh hoa và cả tâm hồn người Việt, Ngọ Môn được người dân xem như đại diện tiêu biểu cho những giá trị của xưa cũ vẫn còn hiện hữu và gắn bó trong tâm hồn người dân xứ Huế.

(Theo Wiki, Vietnamnet)

Xem thêm: Vì sao nhiều công trình ở Cố đô Huế gắn với số 9?

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Tại Cố đô Huế, dòng sông An Cựu vốn nổi tiếng với hiện tượng “nắng đục mưa trong” trái ngược hoàn toàn những dòng sông thông thường.

Vẻ đẹp sông An Cựu nơi đất Cố đô Huế cùng truyền thuyết 'nắng đục mưa trong' đầy bí ẩn
0 Bình luận

Khác với ấn tượng về một kinh thành cổ kính, cố đô trầm mặc, Huế còn có khu phố đi bộ hay còn gọi là phố Tây vô cùng náo nhiệt.

Những điều cần biết về khu phố Ta, phố Tàu, phố Tây ở Cố đô Huế
0 Bình luận

Phủ thờ Ngọc Sơn công chúa với tuổi đời tròn 100 năm là công trình đã chứng kiến bao sự thay đổi mang tính lịch sử của mảnh đất cố đô.

Phủ thờ Ngọc Sơn công chúa: Nguyên vẹn nét đẹp nhà vườn xưa giữa cố đô Huế
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Góp áo cờ đỏ sao vàng gửi tặng trẻ em vùng cao sau Quốc khánh

Chỉ sau vài giờ đăng bài trên mạng xã hội, Hoàng Dũng đã nhận về gần 300 chiếc áo in hình cờ đỏ sao vàng để gửi tặng các bạn nhỏ vùng cao.

Hải An
Hải An 15 giờ trước
Cán bộ xã vượt vùng sạt lở trao quà Quốc khánh cho người dân vui Tết Độc lập

Hơn 2.500 người dân xã biên giới Yên Nhân (Thanh Hóa) đang bị cô lập, sơ tán do lũ quét, các cán bộ xã đã nỗ lực vượt sạt lở để phát quà 2/9 đúng hẹn cho bà con vui Tết Độc lập.

Thanh Tú
Thanh Tú 2 ngày trước
Lan toả điều tử tế: Ở lại nhặt rác sau buổi tổng duyệt diễu binh

Sáng 30/8, sau buổi tổng duyệt diễu binh, mẹ con chị Thu Hoài cùng nhiều tình nguyện viên ở lại thu gom rác trên phố Kim Mã, Giảng Võ, góp phần giữ gìn môi trường xanh sạch trong ngày lễ lớn.

Đăng Dương
Đăng Dương 4 ngày trước
Ấm lòng khoảnh khắc bà con cùng nhau nấu cháo, tiếp tế cho người dân ở chung cư ngập nước, mất điện

Thấy cư dân toàn Ecohome 1, phường Đông Ngạc (Hà Nội) bị cô lập do ngập nước, mất điện, người dân ở những tòa nhà xung quanh đã tổ chức nấu cháo, tiếp nước, sẻ chia khó khăn với những người hàng xóm.

Hải An
Hải An 28/08
Danh sách 40 điểm phát bánh, nước miễn phí cho người dân xem diễu binh, diễu hành

Người dân theo dõi các buổi hợp luyện và lễ diễu binh, diễu hành 2/9 sẽ được cấp phát bánh, nước và nhu yếu phẩm miễn phí tại 40 điểm dọc các tuyến trung tâm.

Hải An
Hải An 27/08
Công an Hà Tĩnh xuyên đêm giúp dân ứng phó bão số 5, sẵn sàng khắc phục sau bão

Trong khi bão số 5 đổ bộ trực tiếp vào tỉnh Hà Tĩnh với mưa lớn, gió giật dữ dội, lực lượng Công an các địa phương đã không quản hiểm nguy, kịp thời có mặt tại những điểm nóng, cứu giúp người dân trong hoạn nạn.

Thanh Tú
Thanh Tú 26/08
Hà Tĩnh: Nhiều khách sạn mở cửa miễn phí chung tay giúp bà con tránh bão

Để hỗ trợ người dân tránh trú an toàn, nhiều khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú ở các phường, xã trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã mở cửa miễn phí để đón người dân sơ tán. 

Thanh Tú
Thanh Tú 25/08
Ấm lòng Hà Nội: Sẵn sàng cho người lạ ngủ nhờ, mượn “view triệu đô” xem diễu binh 2/9

Hòa cùng bầu không khí hân hoan của ngày hội lớn, nhiều người dân Thủ đô sẵn sàng mở cửa nhà, cho người lạ “mượn view”, ngủ nhờ để được theo dõi lễ diễu binh, diễu hành 2/9.

Hải An
Hải An 22/08
Anh tài xế nhanh trí chặt cây đổ do mưa dông, giải tỏa ùn tắc trên phố Hà Nội

Lúc đi lấy hàng tại phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nam tài xế bắt gặp một cành cây đổ giữa đường do mưa dông, gây ra ùn tắt nghiêm trọng nên đã nhanh trí mượn dao, một mình chặt cành giải phóng tuyến đường.

Chân dung 2 người Việt nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao cứu sống 2 trẻ nhỏ chới với giữa biển ở Nhật

Thấy 2 em nhỏ chới với giữa biển, Mạnh Tuấn và Quốc Đạt (người Việt Nam ở Nhật Bản) đã nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao, bơi ra ứng cứu, đưa các em an toàn vào bờ.

Hải An
Hải An 14/08
Phó trưởng công an xã ở Nghệ An quyên tiền xây tặng 2 căn nhà kiên cố giúp gia đình nghèo có chỗ ở ấm cúng

Về nhận nhiệm vụ ở nơi khó khăn, thấy 2 hộ dân phải ở trong căn nhà tạm bợ, phó trưởng công an xã đã đi vận động, quyên tiền xây tặng 2 ngôi nhà kiên cố cho bà con có chỗ ở mới ấm cúng hơn.

Hải An
Hải An 13/08
Đường sạt lở, người dân trong làng dùng võng gánh cụ bà băng rừng đi cấp cứu

Lũ lớn khiến đường đi sạt lở, thấy cụ bà có dấu hiệu kiệt sức, người dân trong làng đã dùng võng gánh, vượt đường rừng để đến Trạm Y tế dã chiến ở trung tâm xã Mỹ Lý để cấp cứu và điều trị.

Hải An
Hải An 12/08
Chân dung tài xế taxi cứu sống bé trai bị cát vùi ở Côn Đảo: “Việc mình cứu người là tự nhiên, ai gặp tình huống đó cũng sẽ làm như vậy thôi!”

Bé trai bị vùi trong hố cát sâu ở đặc khu Côn Đảo khi chơi cùng nhóm bạn đã may mắn được tài xế taxi Lê Văn Tý Hon và du khách hợp sức đào bới, đưa ra an toàn.

Hải An
Hải An 09/08
4 mẹ con bị gió dông quật ngã cảm thấy ấm lòng trước sự giúp đỡ của người đàn ông xa lạ

Gặp 4 mẹ con bị gió dông quật ngã giữa đoạn đường vắng vẻ, người đàn ông ở Ninh Bình đã ngay lập tức dừng xe giúp đỡ, hỗ trợ đưa các cháu nhỏ về đến tận nhà. Câu chuyện ấm lòng được chia sẻ trên mạng xã hội đang thu hút sự chú ý của nhiều người.

Xúc động hình ảnh hàng trăm giáo viên tình nguyện đến các trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ

Những ngày qua, hàng trăm giáo viên của các trường học vùng xuôi đã tình nguyện đem theo cuốc, xẻng lên các điểm trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ.

Ấm lòng trước khoảnh khắc công an dựng “hàng rào người” đưa sản phụ Nghệ An vượt dòng nước chảy xiết đi sinh

Mới đây tại Nghệ An, hàng chục chiến sĩ công an đã dùng thân mình tạo thành “hàng rào” giữa dòng nước xiết để đưa sản phụ vượt suối đến trung tâm y tế sinh con an toàn.

Hải An
Hải An 02/08
PC Right 1 GIF
Đề xuất