"Há hốc mồm" với giáo trình học của các hoàng tử Thanh triều: Tứ thư ngũ kinh, cầm kỳ thi họa, võ thuật quân sự đủ cả

Khang Hy từ chối việc giảm số lượng bài tập cho các hoàng tử

Nhà Thanh (hay Trung Hoa Đại Thanh quốc, Đại Thanh Đế Quốc, còn gọi là Mãn Thanh) là triều đại phong kiến cuối cùng trong lịch sử Trung Quốc. Thời trị vì, vương triều này đã củng cố quyền quản lý hòa bình của họ đối với Trung Quốc, hòa nhập và hòa hợp văn hóa của các dân tộc thiểu số với văn hóa Trung Quốc và xã hội Trung Quốc đã đạt đến tầm ảnh hưởng cao nhất của Đế quốc Trung Hoa. 

Để xây dựng được quyền lực và giữ vững "trăm năm thịnh thế", hoàng tộc nhà Thanh cực kỳ coi trọng giáo dục, nhất là việc dạy dỗ các hoàng tử. 

Hoàng tử nhà Thanh sinh ra đã ngậm thìa vàng, không phải lo cơm áo gạo tiền. Thế nhưng, họ lại bị áp lực vô cùng lớn bởi chuyện học thức, thậm chí còn nặng hơn cả học sinh, sinh viên ngày nay.

Không có kỳ nghỉ đông, cũng không được nghỉ hè, không có lễ hay cuối tuần. Cả một năm chỉ có thể nghỉ 6 ngày: Sinh thần Hoàng đế nghỉ 2 ngày, đầu năm mùng một nghỉ 1 ngày, Tết Đoan ngọ nghỉ 1 ngày, Trung thu nghỉ 1 ngày, sinh nhật của mình được nghỉ 1 ngày. Đêm ba mươi Giao thừa còn phải lên lớp học bài (có thể được tan học sớm hơn so với ngày thường).

Hoàng tử nhà Thanh được giáo dục vô cùng nghiêm khắc, đặc biệt là những người thuộc gia tộc Ái Tân Giác La của nhà Thanh.

Không giống như một số Hoàng đế triều Minh, không hề quan tâm đến việc giáo dục Hoàng tôn của mình. Sau khi Minh Quang Tông Chu Thường Lạc băng hà, Hoàng trưởng tử Chu Do Hiệu (sau này là Minh Hy Tông) thừa kế đại nghiệp nhưng một chữ bẻ đôi cũng không biết, không chú trọng học vấn, được hậu thế gọi là "Hoàng đế mù chữ".

Có lẽ rút kinh nghiệm từ bài học của triều Minh, nhà Thanh thời gian đầu lập quốc rất đề cao văn hóa Nho gia kết hợp với truyền thống Mãn Châu để giáo dục Hoàng tử và con cháu tôn thất. 

Hoàng đế Khang Hy đăng cơ năm 8 tuổi, luôn nỗ lực học tập mỗi ngày. Dù là mùa đông hay mùa hè cũng không nghỉ ngơi. Thậm chí xuất hành tuần du, chiến sự cũng không rời văn thư nửa bước.

Sau khi sinh con đẻ cái, Khang Hy yêu cầu các hoàng tử phải học hành nghiêm túc. Thế nhưng, nghiêm túc đến mức độ nào thì không phải ai cũng biết?

Theo một số tư liệu, ngay cả học sĩ Nội các Thang Bân cũng có phần khó chịu với yêu cầu của Khang Hy dành cho các vị hoàng tử. Vị học sĩ này từng nói: "Hoàng thượng dạy Hoàng Thái tử (Dận Nhưng) quá nghiêm. Đang mùa hè, bài tập lại quá nhiều, khiến Hoàng Thái tử phải lao lực mệt mỏi”.

Tuy nhiên, Khang Hy từ chối việc giảm số lượng bài tập cho các con. Ông nói: "Khi ta còn bé phải đọc từng quyển sách đủ 120 lần, nếu không thì không thể thấm nhuần được đạo lý bên trong. Vì vậy, Thái tử và các Hoàng tử cũng phải học hành theo cách này".

Ung Chính hoàng đế cũng là một vị quân vương rất nghiêm trong việc giáo dục con cái. Ông đã cho xây dựng Thượng thư phòng, quy định các hoàng tử và hoàng tôn từ 6 tuổi trở lên phải đến đây đọc sách.

Ông đề cao sự tôn nghiêm của người làm thầy, yêu cầu các hoàng tử phải hành lễ với thầy giáo, không được qua loa. "Hoàng tử biết tôn trọng thầy giáo thì thầy giáo mới tận tâm chỉ dạy, đó chính là lễ nghĩa xưa nay".

Hoàng tử dù được cưng chiều đến mức nào đi nữa thì cũng phải ngoan ngoãn trước mặt thầy giáo. Đương nhiên vẫn có trường hợp sinh lòng bất mãn.

Hoàng tử Dịch Vĩ cảm thấy thầy dạy quá nghiêm nên hậm hực nói: "Sau này thành hoàng đế, ta sẽ giết chết ông ta". Đạo Quang hoàng đế nghe được liền phát giận mắng cho 1 trận. Những lời cay độc của cha đã khiến hoàng tử u uất và sinh bệnh, cuối cùng qua đời. Điều này đã trở thành nỗi ân hận to lớn của Đạo Quang hoàng đế.

Các vị hoàng tử, hoàng thân quốc thích nhà Thanh có thời gian biểu học tập thế nào?

Quan chấp hành quân cơ dưới thời Càn Long đế - Triệu Đức có viết trong "Diêm Bộc tạp ký" rằng: Các Hoàng tử phải có mặt ở thư phòng lúc 3 - 4 giờ sáng. Giáo trình chính là: Văn tự ngôn ngữ (Mãn, Mông, Hán), Kinh điển Nho gia (Tứ thư Ngũ kinh…), lịch sử, thi phú, thư họa, võ thuật, cưỡi ngựa bắn cung và nhiều bài huấn luyện quân sự khác.

Giờ tan học là lúc 1h chiều, thế nhưng cũng có trường hợp buổi học kéo dài thêm nửa tiếng. Trong 7 giờ rưỡi sáng và 12 giờ trưa là thời gian ăn uống, mỗi lần không quá nửa tiếng. Trong thời gian lên lớp nếu muốn nghỉ ngơi phải được sự đồng ý của thầy, nghỉ không quá 15 phút.

Theo đó, tổng thời gian học 1 ngày của Hoàng tử là khoảng 10 tiếng. Có thể thấy, hoàng tử nhà Thanh đã phải nỗ lực rất nhiều cho sự nghiệp học tập của mình.

Triều đình nhà Thanh quy định, hoàng tử đến 15 tuổi được phong tước kiến phủ, lúc này có thể kết thúc việc lên lớp hay không còn phải xem thành tích. Nếu hoàng đế không giao nhiệm vụ thì tiếp tục học tập ở thư phòng. Còn nếu đảm đương chức vụ nào thì vẫn phải lên lớp trong ngày không có công vụ cần xử lý.

Minh chứng là: Hoàng đế tự mình chọn thầy giáo và quy định nội dung giáo trình của các môn học. Đồng thời thường xuyên kiểm tra thành tích học tập của các hoàng tử, thậm chí còn xuất hiện bất ngờ để ra các bài thi khảo sát. 

Thượng thư phòng được xây dựng sát Càn Thanh cung để thuận tiện cho việc Hoàng đế có thể “ghé thăm” các Hoàng tử đang học hành bất cứ lúc nào.

Đến những năm cuối triều Thanh, Hoàng cung đầy biến động, việc giáo dục không còn nghiêm ngặt như thời Khang - Ung - Càn, nhưng vẫn có yêu cầu nhất định.

Xem thêm: Càn Long hỏi "Trẫm hết tiền thì phải làm sao", Hòa Thân đáp đúng 3 chữ báo trước kết cục thê thảm của nhà Thanh