Khám phá bí ẩn tượng trâu nghìn năm tuổi được tạo hình trong thế phủ phục ở chùa Phật Tích, Bắc Ninh

Chùa Phật Tích (Phật Tích tự, chùa Vạn Phúc hoặc Vạn Phúc tự) là ngôi chùa nằm ở sườn phía Nam núi Phật Tích (còn gọi là núi Lạn Kha, non Tiên) thuộc xã Phật Tích (huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh). Chùa Phật Tích được xếp hạng Di tích Lịch sử - Văn hóa  tại Quyết định số 313/VH-VP, ngày 28 tháng 4 năm 1962 của Bộ Văn hóa và được Thủ tướng chính phủ ký và xếp hạng 62 Di tích quốc gia đặc biệt của Việt Nam.

Trong các hiện vật cổ còn được lưu giữ ở chùa có bộ tượng 10 linh thú được đánh giá là những tác phẩm điêu khắc có một không hai ở thời nhà Lý.

10 linh thú chùa Phật Tích gồm 5 cặp ngựa, tê giác, trâu, voi, sư tử bằng đá được xếp đối xứng với nhau phía trước hành lang tòa Tam Bảo. Mỗi linh thú được tạo hình với những đường nét rất độc đáo, riêng biệt. Đây là những hiện vật gốc, độc bản. 

Trong 10 linh thú này đáng chú ý nhất cặp tượng trâu được tạo hình trong tư thế phủ phục với những đường nét vô cùng khỏe khoắn, sinh động. Đầu trâu quay sang 1 bên, phần tai, đuôi và sừng đã bị mất được làm rời rồi lắp ghép vào thân qua các một. 

Theo một điển tích của nhà Phật, tượng trâu mang ý nghĩa của sự giải thoát tự nhiên, tự tại trong thế giới nhà Phật. Hình ảnh con trâu còn thể hiện việc tự chăn tâm mình như là thuần phục một con trâu. 

Theo các ghi chép, việc đặt tượng các con vật trong chùa Phật Tích thể hiện nét đặc trưng tư tưởng triết học Phật giáo thời cổ đại. Đó là phổ độ chúng sinh, giác ngộ muôn loài. 

Với những giá trị văn hóa, tâm linh và nghệ thuật, bộ tượng 10 linh thú ở chùa Phật Tích đã được công nhận là Bảo vật quốc gia vào năm 2017.

Bên cạnh đó, chùa Phật Tích nổi tiếng với bảo vật là bức tượng Đức Phật bằng đá thời nhà Lý lớn nhất Việt Nam. Theo nhà nghiên cứu Đào Xuân Ngọc, pho tượng chùa Phật Tích mang giá trị nghệ thuật, điêu khắc mà các nhà nghiên cứu mỹ thuật thường lấy điểm rơi phong cách điêu khắc thời lý là phong cách Phật Tích. 

Còn Thượng tọa Thích Đức Thiện - trụ trì chùa Phật Tích nhận định: Tượng Phật A Di Đà mang phong cách nghệ thuật đặc trưng của thời Lý, trong mối giao lưu, tiếp biến văn hóa với các trường phái của Ấn Độ và trường phái Lục Triều, Trung Quốc. "Đó là trường phái nghệ thuật Phật Tích, bởi sự lan tỏa của nó trong văn hóa Việt Nam" - Thượng tọa Thích Đức Thiện chia sẻ.

Chùa Phật Tích là địa điểm tâm linh linh thiêng, chính vì thế vào dịp đầu năm rất đông du khách thập phương đến chùa lễ phật, du xuân, trẩy hội, cầu bình an. 

Lý giải thú vị về bí mật lịch sử ít người biết liên quan đến tên gọi phố Cầu Gỗ, Hà Nội