Cố Viên Lầu Ninh Bình - vẻ đẹp trầm mặc của làng quê Bắc Bộ 

Nhắc đến Ninh Bình ai ai cũng nghĩ đến Tam Cốc, Tràng An, Hang Múa, chùa Bái Đính... Nhưng ít ai biết được, rất nhiều tác phẩm điện ảnh, MV ca nhạc nổi tiếng đều được thực hiện tại Cố Viên Lầu. 

Làng Việt cổ Cố Viên Lầu được phục dựng từ năm 1990 tại xã Ninh Hải (huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình). Cố Viên Lầu nằm trong vùng đệm của Quần thể danh thắng Tràng An. Khu đất xây làng xưa kia là ngôi làng cổ Vũng Chùa cách đây 1.000 năm thời Đinh - Lê, do chiến tranh bị mai một.

Cố Viên Lầu có nghĩa là nhà vườn cổ. Chủ nhân của ngôi làng mong muốn phục dựng lại làng để xem như đây là ngôi làng nhà vườn cổ của kinh đô Hoa Lư xưa. Toàn bộ làng nằm trên diện tích 22.000m2, phía Đông giáp đường vào đền Thái Vi, phía Tây giáp sông Ngô Đồng, phía Nam giáp bến thuyền Tam Cốc, phía Bắc giáp thung lũng núi Cửa Quen.

Cố Viên Lầu quy tụ hơn 20 ngôi nhà cổ, được sưu tầm từ nhiều nơi ở Ninh Bình và một số tỉnh thuộc khu vực đồng bằng Bắc Bộ của Việt Nam. Các ngôi nhà mang đậm nét kiến trúc Việt cổ xưa từ thế kỷ 18 - 20. Cố Viên Lầu được phục dựng lại như một ngôi làng cổ, có đình, có nhà dân, nghênh tân các, cổng làng, đường xá...

Những ngôi nhà cổ được xây dựng san sát nhau và phân thành hai kiểu chính là khu nhà nghèo và khu nhà giàu. Khu nhà nghèo là nơi ở của tầng lớp cố nông nhưng người phục vụ cho tầng lớp cao hơn. Khu nhà giàu là nơi đại diện cho phong cách sống cho tầng lớp quý tộc như Tránh phó, Chánh tổng, Lý trưởng...

Đình làng đặt ở giữa làng trên khu đất hàng nghìn mét vuông. Theo chủ nhân của Cố Viên Lầu, đây là ngôi đình của một ngôi làng ở Thanh Liêm (Hà Nam) có tuổi đời hơn 150 năm, được đưa về Cố Viên Lầu hơn chục năm qua. Đình làng với mái cong vút, có 7 gian với hàng chục cây cột.

Ngôi đình được xây dựng có hiện tiền xung quanh. Đình Thanh Liêm gồm các hạng mục chính như: Đình làng, Tả môn, Hữu môn, có sân đình rất rộng là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng của người dân xưa. Đây là ngôi đình hầu như được giữ nguyên bản trước khi đưa về trưng bày, lưu giữ tại Cố Viên Lầu. 

Vật liệu xây dựng đình làng chủ yếu bằng gỗ, trên lớp ngói vảy cá.; Gỗ dựng đình làng nhiều nhất là gỗ lim cùng nhiều loại gỗ khác như xăng nẽ, xoan đào... Bên trong mái đình các cột, kèo, vì được trạm khắc nhiều hoa văn tinh xảo. Đặc điểm nổi bật nhất của các hoa văn họa tiết trên gỗ này là hình họa hoa sen...

Cố Viên Lầu ở Ninh Bình tái hiện chân thực cảnh làng quê Bắc Bộ thuở xa xưa. Đó là một quần thể cộng đồng nơi người giàu - người nghèo sinh sống cùng nhau. Sự khác biệt về tầng lớp xã hội được thể hiện rõ nét qua cách xây dựng, thiết kế nhà ở.

Những nếp nhà được đánh giá sang trọng, giàu có được xây dựng kiên cố từ 3 - 5 gian, mái nhà cong vút cầu kỳ. Mỗi chi tiết trong nhà như hệ thống cột kèo, mái ngói, ô cửa đều được thiết kế chỉn chu, tinh xảo. Đặc biệt, nền nhà được lát gạch Bát Tràng, thoát lên vẻ đẹp sang trọng, giá trị và xứng tầm đẳng cấp.

Nằm xem lẫn vào những nếp nhà giàu có, trang trọng là những ngôi nhà đơn sơ của tầng lớp thường dân. Cố Viên Lầu đã phục dựng lại mái ngói nhà tranh vách đất đơn sơ, vật dụng giản dị, thể hiện sự nghèo khó của người dân lao động hàng trăm năm nay. 

Ghé thăm Cố Viên Lầu Ninh Bình chính là dịp để du khách hiểu hơn về văn hóa nhà ở và sự phân chia giai cấp trong xã hội Việt Nam xưa. Đó là một trải nghiệm quý giá ở đất tổ Hoa Lư. 

Vẻ đẹp của Cố Viên Lầu Ninh Bình đã xuất hiện trong nhiều bộ phim nổi tiếng kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Nó còn là bối cảnh phim Vợ Ba, MV "Anh ơi ở lại" của Chi Pu...

Chùa Tam Chúc - mảnh ghép cuối cùng trong "trục du lịch tâm linh" lớn nhất Việt Nam