Chiếc máy cày Bác Hồ tặng xã Vĩnh Kim - "báu vật thiêng liêng", nhân dân sẵn sàng đào hầm để bảo vệ

Nhiều người biết đến Vĩnh Linh (Quảng Trị) bởi hai câu thơ nổi tiếng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Đánh cho giặc Mỹ tan tành/Năm châu khen ngợi Vĩnh Linh anh hùng". 

Cách thị trấn Hồ Xá - Vĩnh Linh 13km về phía Đông, xã Vĩnh Kim trải dài trên dải đất bazan màu mỡ. Nơi đây hơn 25 năm về trước là tuyến đầu ác liệt nhất của hậu phương miền Bắc và từng tên đất - tên người đã đi vào lịch sử chiến tranh vệ quốc của dân tộc. Nơi tuyến đầu hậu phương miền Bắc, dù vừa "tay súng, tay cày" nhưng xã Vĩnh Kim vẫn luôn dẫn đầu phong trào sản xuất nông nghiệp với sản lượng lương thực cao nhất miền Bắc lúc bấy giờ. 

Sau khi thăm 12 nước XHCN ở Liên Xô và Đông Âu, Bác Hồ được nhà nước Tiệp Khắc tặng một chiếc máy cày mang nhãn hiệu Zétor 25K. Khi biết được những thành tích của Vĩnh Kim, Bác Hồ đã tặng lại chiếc máy cày này cho nhân dân trong xã vào tháng 12/1959. Chính lúc này, ông Nguyễn Đức Đồng là người trực tiếp ra Hà Nội đưa chiếc máy cày này lên ô tô mang về quê hương trong niềm vui sướng hân hoan của nhân dân.

Từ khi có chiếc máy cày này, bà con nhân dân xã Vĩnh Kim như được tiếp thêm sức mạnh lao động. Mặc kệ mưa bom bão đạn, nhân dân từ già đến trẻ ai ấy để ra sức tăng gia sản xuất.

Ông Nguyễn Đức Nhiên - nguyên Bí thư xã Vĩnh Kim cho biết: "Nhờ chiếc máy cày này mà những khu vực hoang hóa từ lâu đời đã được đưa vào sản xuất, đưa diện tích sản xuất nông nghiệp của Vĩnh Kim lên hơn 500 ha".

Tính từ năm 1960 đến 1962, năng suất lúa tăng lên hơn 5 tấn/ha. Đời sống nhân dân ổn định, dư thừa lương thực góp phần chi viện cho chiến trường miền Nam. Xã Vĩnh Kim đã được Nhà nước trao tặng danh hiệu Anh hùng trong sản xuất nông nghiệp.

Vào những năm Mỹ bắn phá nhiều ở miền Bắc thì chiếc máy cày này lại trở thành công cụ phục vụ chiến đấu. Ông Nguyễn Văn Đồng - người trực tiếp lái máy cày cho biết: Những năm từ 1964 đến đầu năm 1966, ông nhiều lần điều khiển máy phối hợp với Tiểu đoàn 6 đóng tại Khu Vĩnh Linh chở đạn, kéo pháo ra trận địa chống chiến tranh phá hoại lúc cao điểm.

Chiếc máy cày đã trở thành "báu vật thiêng liêng" nhất của người dân Vĩnh Kim. Nhân dân trong xã sẵn sàng cùng nhau đào hầm bí mật để bảo vệ "vật báu" này.

Thế nhưng niềm vui chẳng được bao lâu thì chiếc máy cày bị hư hỏng, thiết bị phụ tùng khó khăn nên năm 1966 phải đưa ra Hà Nội để sửa chữa.  Nhưng thời điểm đó, chiến tranh diễn ra hết sức khốc liệt, nhân dân Vĩnh Kim phải đi sơ tán và tạm thời gửi máy cày lại nhà máy cho đến ngày thống nhất nước nhà.

Trong ký ức của ông Nguyễn Đình Tín (trú tại thôn Thủy Trung, xã Vĩnh Kim), chiếc máy cày có ý nghĩa tinh thần vô cùng lớn: "Với gần 10 năm gắn bó, chúng tôi xem chiếc máy của Bác tặng như một người đồng đội, cùng nhau sản xuất, cùng nhau chiến đấu. Tôi nói bây giờ có thể thế hệ các anh không tin, chứ lúc tiễn máy đi đại tu, có nhiều người xúc động đến phát khóc”.

Đến năm 1980, mặc dù đã nghỉ hưu nhưng ông Nguyễn Đức Đồng vẫn quyết tâm tìm bằng được chiếc máy cày để đưa về xã Vĩnh Kim, đáp lại lòng mong mỏi của nhân dân. Sau nhiều lần lỡ hẹn, một chiều gần Tết Nguyên đán, ông Đồng quyết định cùng người em ruột là Nguyễn Đức Anh lặn lội ra Hà Nội tìm kiếm.

Sau hơn 1 tuần tìm kiếm khắp nơi, hai anh em ông Đồng phát hiện ra chiếc máy cày ở Nhà máy Công cụ 250. "Khi tìm thấy nó nằm trong cả dãy xe ngổn ngang trước nhà máy, anh em tôi vui mừng đến tột cùng, trông đêm mau qua để kiến nghị với các ngành chức năng phục hồi sửa chữa", ông Đồng nhớ lại.

Hai anh em ông Đồng đã "gõ cửa" nhiều cơ quan Trung ương và cuối cùng Nhà máy Công cụ 250 phải lên tận tỉnh Phú Thọ mua nguyên một chiếc cùng loại để đưa về lấy phụ tùng thay thế. Sau 12 ngày đêm làm 3 ca liên tục, chiếc máy cày được hoàn thành và nhà máy đã tổ chức một buổi lễ trọng thể gồm hàng trăm kỹ sư, công nhân để đưa tiễn chiếc máy cày huyền thoại trở về quê hương Vĩnh kim lần thứ 2.

Khi chiếc máy cày Zétor 25K về địa phương, ông Cao Văn Đàn - Bí thư Huyện ủy Bến Hải lúc đó cũng đã tổ chức một buổi đón tiếp rầm rộ trong niềm vui mừng khôn tả của hàng ngàn người dân Vĩnh Kim. Tuy nhiên, chiếc máy cày đưa vào sử dụng không được bao lâu thì bị hư hỏng nặng và thiết bị sửa chữa khó khăn nên đành phải dừng hoạt động.

Hiện nay, "báu vật linh thiêng" này không còn nguyên vẹn nữa và xã Vĩnh Kim đã đưa vào lưu giữ tại Nhà văn hóa xã. Bảo tàng Quảng Trị cũng có kế hoạch phục chế lại, đưa vào lưu giữ, trưng bày.

Xem thêm: 2 cuộc gặp gỡ xúc động của Bác Hồ với người thân: Tiếng “anh Cả” đầu tiên sau 37 năm xa cách biền biệt