Trong cuộc sống, đôi khi ta thường có một vài quyết định có phần ngốc nghếch gây ra hậu quả đáng gờm. Vì thế, trước khi quyết định làm điều gì, hãy nhớ về câu hỏi tu từ ngày xưa bạn thường được bố mẹ hỏi sau những sai lầm có phần xuẩn ngốc: "Nếu bạn con nhảy cầu, con cũng làm thế sao?".
Ham muốn làm theo những gì người khác đang làm và nỗi lo nếu mình không làm theo số đông được hằn sâu trong não bộ con người theo Brad Klontz, nhà hoạch định tài chính và giáo sư liệu pháp tài chính của đại học Creighton. Ông cho biết: "Hãy nghĩ về những con người tiền sử. Những người không quan tâm tới hành động của người khác sẽ bị bộ lạc loại bỏ". Thế nhưng suy nghĩ đó về lâu dài sẽ khiến tài chính của bạn bị hao tổn.
Suy nghĩ bầy đàn là điều gây tổn hại cho các nhà đầu tư nhất, đặc biệt là khi xảy ra bong bóng tài chính. Ông cho biết: "Nếu bạn nghĩ rằng bạn sẽ tránh được nó thì đó là khi mà điều nguy hiểm nhất đang xảy ra". Dưới đây là lý do tại sao bạn có thể có suy nghĩ sai lầm và cách để vượt qua nó:
Cách để nhận biết tư duy bầy đàn
Nếu bạn từng nghe ai đó nói về chứng khoán trên mạng xã hội, nhiều khả năng bạn đã cảm nhận được sức hút của tư duy bầy đàn. Klontz nói: "Tôi nhìn thấy nó khắp mọi nơi, cảm nhận được sức hút của nó. Ban đầu tôi đã nói với bản thân rằng 'đừng làm thế,' nhưng sau đó lại thành 'Có lẽ mình nên làm thế. Mình có nên mua dogecoin không? Nó là một trò đùa, nhưng người ta đang kiếm được tiền từ nó'. Suy nghĩ đó làm tôi liên tục tự hỏi bản thân".
Bất kì ai trong số chúng ta cũng sử dụng ít nhất một mạng xã hội nào đó. Trên đó, mọi người truyền tai nhau về những vụ đầu tư thành công vào tiền ảo hay cổ phiếu "meme" và đua nhau mua chúng. Thế nhưng, chúng ta đang đâm đầu vào một thứ mới mẻ mà không hề nghĩ tới việc kiểm tra chúng với những yếu tố cơ bản của đầu tư hay rủi ro đi kèm. Rất nhiều người đã kiếm bộn từ việc đầu tư từ sớm, nhưng cũng có không ít kẻ vỡ nợ vì tiền điện tử.
Dogecoin hiện nay có giá 33 cent một đồng, mất 50% giá trị so với khi được rất nhiều người đầu tư hồi đầu tháng 5, nhưng vẫn vô cùng giá trị so với thời điểm bắt đầu là không đến 1 cent. Sự thành công đó đã khiến nhiều người nói về nó hơn và đưa các nhà đầu tư khác xuống con đường đầy rủi ro này.
Klontz nói thêm: "Có rất nhiều lời khuyên vô bổ và thậm chí gây hại. Tôi từng thấy có người nói trên Twitter rằng chúng ta không nên mua trái phiếu. Điều đó không chỉ bỏ qua tình hình tài chính khác nhau của mỗi người mà còn quên đi thực tế là trái phiếu sẽ áp đảo cổ phiếu trong 20 năm".
Làm thế nào để tránh bị ảnh hưởng bởi thiên kiến bầy đàn?
Tập trung vào mục tiêu cuối của bạn
Theo Roger Ma, người lập kế hoạch tài chính của lifelaidout và là tác giả của cuốn sách "Work Your Money, Not Your Life", việc đầu tư của bạn không nên tập trung vào việc bạn sẽ kiếm được gì ngay bây giờ mà là trong tương lai.
Ông cho biết: "Hãy bắt đầu với mục tiêu của bạn, tìm xem bạn muốn gì, và tập trung đầu tư để đạt được mục tiêu đó. Nếu bạn đầu tư theo cách đó, bạn sẽ ít bị chạy theo đám đông. Bạn có thể nói 'Ryan kiếm được một đống tiền từ Bitcoin, thật tuyệt cho anh ấy'. Nhưng nếu bạn đầu tư với mục tiêu có sẵn trong đầu, bạn có thể tiếp tục đầu tư mà không bị cám dỗ".
Hãy thư giãn
Trong một nghiên cứu gần đây về tư duy tài chính, các nhà nghiên cứu ở Morningstar khuyên các nhà đầu tư nên có một khoảng thời gian suy nghĩ trước khi chi tiền để tránh có những khoản đầu tư bốc đồng. Điều này có nghĩa là bạn phải có ít nhất 3 ngày chờ đợi trước khi bắt đầu một cuộc đầu tư mới.
Điều này là để bộ não của bạn bắt kịp với cảm xúc nhất thời của bạn. Klontz cho biết: "Ở thời điểm này, suy nghĩ của chúng ta không hợp lý. Chúng ta đang lý giải nó. Chúng ta có cảm xúc bốc đồng và kèm theo nó là những lập luận bảo vệ hành động bốc đồng đó". Hãy dành thời gian để suy nghĩ về các lập luận đó trước khi bắt đầu cuộc đầu tư.
Đầu tư có mục đích
Không ai nói rằng bạn sẽ không kiếm được tiền khi đầu tư vào tiền ảo hay cổ phiếu đầu cơ. Thế nhưng các chuyên gia tài chính khuyên rằng bạn chỉ nên đầu tư khoảng 5% đến 10% khoản đầu tư của mình - với phần còn lại vào những cổ phiếu tăng trưởng ổn định. Nếu bạn có ý định đầu tư với nhiều rủi ro, bạn cần một lý do nào đó chính đáng hơn là "tôi nghĩ nó sẽ đi lên".
"Có thể bạn tin rằng Bitcoin sẽ có giá trị như vàng, hay bạn nghĩ nó sẽ trở thành một loại tiền tệ toàn cầu. Sẽ có khả năng bạn kiếm được tiền nếu những điều này xảy ra," Doug Boneparth, nhà hoạch định tài chính và nhà sáng lập của Bone Fide Wealth ở thành phố New York cho biết. Ông nói thêm: "Các nhà đầu tư nghiêm túc đều có một lý do giải thích tại sao họ lại mua. 'To the moon' không phải là lý do chính đáng".