Mãn nhãn với những bộ trang phục cung đình Triều Nguyễn - Triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam

Khi biên soạn bộ Khâm định Ðại Nam hội điển sự lệ nổi tiếng của triều Nguyễn, các sử quan của triều đình đã dành quyển 78 và quyển 242 để bàn về việc ăn mặc của các bậc đế, hậu, hoàng tử, công chúa, quan lại… triều Nguyễn.

Hoa Nguyễn
Hoa Nguyễn 04/11
Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Triều Nguyễn có những quy định riêng về trang phục cho các tầng lớp trong xã hội, dựa trên các tiêu chí như chất liệu vải, màu sắc, cách may, họa tiết trang trí, thậm chí cả số lượng y phục dành cho từng hạng người cũng có những quy định rất chặt chẽ.

Đối với trang phục cho vua chúa, hoàng thân quốc, vải được dùng đều là hàng cao cấp, đặt mua ở Trung Hoa. Vua Gia Long và Minh Mạng thường sai sứ thần sang Trung Hoa mua gấm ở các vùng Nam Kinh, Giang Nam. Trong cuốn Histoire des Relations de la Chine avec l’Annam – Việtnam tu XVIe au XIXe siècle, tác giả G. Devéria đã chép lại rằng: “Sứ thần An Nam khi đi qua Nam Kinh muốn mua lụa. 

trang phuc trie nguyen 1
Vua Khải Định mặc áo tế Giao, đội mũ bình thiên, ngự trên ngai vàng.
trang phuc trie nguyen 2
Vua Khải Định trong trang phục thường triều

Thanh triều không phản đối việc này, nhưng do đây là một việc mua bán riêng tư, không có sự tiến cử của Thanh triều, nên các thương nhân Trung Hoa đã tăng giá lên một cách thái quá, khiến sứ thần An Nam đã cãi cọ với họ nên các quan cầm quyền phải can thiệp vào. Từ đó về sau, Thanh triều yêu cầu sứ thần sẽ phải nộp cho nhà chức trách danh sách các món hàng mà mình muốn mua. Các nhà chức trách Trung Hoa sẽ có nhiệm vụ mua hàng giúp cho các sứ thần”.

trang phuc trie nguyen 3
Vua Bảo Đại trong trang phục đại triều, đầu đội mão cửu long, ngự trên ngai vàng trong điện Thái Hòa

Về mũ mão, theo sách Khâm định Ðại Nam hội điển sự lệ, trên chiếc mũ vua đội lúc thiết đại triều có đính 31 hình rồng làm bằng vàng tốt; 30 đóa hoa vuông có khảm ngọc, đính thêm 140 hạt kim cương và trân châu. Mũ của hoàng hậu có 9 con rồng, 9 con phượng bằng vàng tốt, 9 miếng bồn khoan bằng bạc, 4 cái trâm bằng bạc có gắn 198 hạt trân châu và 231 hạt pha lê. Khăn bịt trán thì làm bằng đoạn bát ti (vải đoạn dệt từ tơ xe 8 sợi) màu thiên thanh, bên trong lót lĩnh đại tào màu vàng, trang sức 4 cái khuyên vàng tốt và 4 sợi dây tơ. Tất cả áo mũ, xiêm y, hài ủng của vua hậu cho đến phi tần, cung giai, đều được đính vàng bạc, trân châu, tùy theo cấp bậc.

trang phuc trieu nguyen 20
Hoàng hậu Nam Phương trong trang phục thường triều và mệnh phụ thu đông.
trang phuc trie nguyen 64
Hoàng hậu Nam Phương mặc áo dài cổ truyền, đầu chít khăn vành.

Về hình trang trí, áo vua thêu rồng, áo hoàng tử trang trí lân, áo hoàng hậu thêu hoa và chim phượng (có 3 dải đuôi), áo công chúa thêu chim loan (giống như chim phượng nhưng chỉ có 1 dải đuôi). Rồng trên áo vua thì có 5 móng; rồng trên áo của hoàng thái tử chỉ là rồng mặt nạ, không được trang trí phi long hay hồi long triều nhật và chỉ có 4 móng. 

trang phuc trie nguyen 8
Hoàng thái hậu Đoan Huy (vợ vua Khải Định, mẹ vua Bảo Đại) trong trang phục Đại triều.

Rồng trên áo vua, hậu có dáng vẻ uy nghi, đường bệ còn trên áo mũ của hoàng thân, tôn tước chỉ là những con mãng, con giao (các hóa thân ở thứ bậc thấp hơn của rồng). Trên áo mão của hoàng thái hậu và hoàng hậu trang trí đồ án hoa văn đoàn phượng (đồ án chim phượng múa lượn trong hình tròn), với những nét dệt, đường thêu rất sống động và công phu thì trên áo của công chúa và cung giai hình chim phượng đã được giản lược, và cách điệu thành chim loan, số đồ trân bảo đính kèm cũng ít hơn.

trang phuc trie nguyen 7
Hoàng thái тử Bảo Long (con vua Bảo Đại) mặc áo sa kép, đầu đội khăи xếp.

Chỉ có trên áo vua, hậu người ta mới trang trí thêm các hoa văn tứ thời, bát bửu, còn trên áo mão của vương tôn và cung giai, bát bửu được thay thế bằng những cổ đồ. Không chỉ vậy, áo vua thường thêu nổi các chữ Phúc, Lộc, Thọ đại tự theo lối chữ triện và được nạm trân châu, kim tuyến. Còn áo của phụ nữ các chữ này thường nhỏ hơn, dệt chìm trên mặt vải, thể hiện theo lối chữ chân và không được nạm trân châu.

trang phuc trie nguyen 10
Vua Bảo Đại, hoàng hậu Nam Phương và hoàng thái hậu Đoan Huy trong trang phục áo dài truyền thống cùng côɴԍ chúa Phương Mai và Phương Dung.

Trang phục của các bậc vua chúa nhà Nguyễn cũng có nhiều loại, có tên gọi riêng, màu sắc riêng và chỉ mặc trong những dịp cụ thể: trang phục đại triều; trang phục thường triều; trang phục nghi lễ, thường phục; trang phục xuân hạ; trang phục thu đông… Mỗi nhóm trang phục bao gồm: áo, mũ, đai, xiêm, hốt, hia, hài… được may theo cách thức riêng. 

trang phuc trie nguyen 11
Long bào của vua, mặc lúc thiết đại triều.
trang phuc trie nguyen 12
Hoàng bào của vua, mặc lúc thiết thường triều.
trang phuc trie nguyen 14
Long cổn của vua, mặc lúc tế lễ ở các miếu.
trang phuc trie nguyen 25
Áo sa kép của hoàng thái тử.

Mũ thiết đại triều của vua gọi là mũ cửu long; áo gọi là long bào, thêu hình rồng ngang 5 móng. Phục trang kèm theo long bào còn có xiêm, đai, hốt ngọc và đôi hia thêu cặp rồng bằng kim tuyến nạm vàng. Mũ thiết thường triều của vua gọi là mũ bình thiên, áo gọi là hoàng bào, thêu viên long nạm trân châu, tơ vàng. Đi kèm với hoàng bào là đôi hài thêu rất cầu kỳ. Mũ dùng trong dịp vua tế Nam Giao là miện, áo gọi là cổn, màu đen, tay thụng thật lớn, thêu lưỡng long triều nhật dọc hai thân trước. 

trang phuc trie nguyen 19
Long cổn của vua, mặc lúc tế Nam giao.
trang phuc trie nguyen 18
Phượng bào của hoàng hậu, mặc lúc thiết đại triều.
trang phuc trie nguyen 120
Áo đoàn phượng nhật bình của hoàng hậu, mặc lúc thiết thường triều.
trang phuc trie nguyen 27
Áo đoàn loan nhật bình của côɴԍ chúa.

Áo vua mặc đi cày ruộng tịch điền là áo sa kép màu gạch non, thêu các hình rồng nhỏ ẩn trong các cụm mây. Trong khi đó, mũ của thái tử, tuy rất giống mũ bình thiên của vua nhưng lại gọi là mũ bình đính, để phân biệt giai tầng, thứ cấp.

trang phuc trie nguyen 21
Áo sa kép xuân hạ của hoàng hậu.
trang phuc trie nguyen 22
trang phuc trie nguyen 23
Mãng bào của hoàng тử, mặc lúc thiết đại triều.
trang phuc trie nguyen 26
Áo sa kép xuân hạ côɴԍ chúa.
trang phuc trieu nguyen 1
Mãng lan của hoàng тử, mặc trong các dịp lễ lạt quan trọng.

Trong khi trang phục của vua chúa cầu kỳ, rườm rà là vậy, thì quần áo của dân chúng lại hết sức giản dị: Triều đình bắt buộc: mũ thì dùng mũ phong cân sắc đen, không trang sức, áo thì dùng áo giao lĩnh, sắc đen, hài tất đều đen. 

Xem thêm: Hotgirl người Ukraine duyên dáng trong bộ Việt phục Nhật Bình thời Nguyễn khiến CĐM hết lời khen ngợi

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Người phương Tây mô tả vua Gia Long là người hòa nhã, giản dị, tài năng với những ý tưởng khoáng đạt, hòa hiệp. Sau 18 năm tại vị, ông đã để lại di sản là 1 quốc gia hùng mạnh. 

Vị vua duy nhất của triều Nguyễn được người phương Tây ngợi ca là 'con người phi thường'
0 Bình luận

Sau những lý giải về hình tượng chú ngựa thường hay xuất hiện ở lăng vua triều Nguyễn, có thể thấy việc giải mã hai câu thơ nổi tiếng ở Huế như: "Mê gì như mê tổ tôm, mê ngựa Thượng Tứ, mê nôm Thúy Kiều" lại mang đến những phát hiện mới lạ về những chú ngựa thật.

Bất ngờ với những 'biển báo giao thông' chỉ dành cho loài ngựa dưới triều Nguyễn
0 Bình luận

Sau 8 tháng lên ngôi, hoàng đế Kiến Phúc đột ngột bằng hà. Cái chết của vị vua này để lại rất nhiều nghi vấn.

Cái chết đầy nghi vấn sau 8 tháng đăng cơ của vị hoàng đế triều Nguyễn
0 Bình luận

Tin liên quan

Mệ Bông Nguyễn Thị Cẩm Hà là con gái của Trưởng Công chúa Mỹ Lương - người phụ nữ có tấm lòng nhân đạo, sáng lập lập hội Lạc Thiện cứu tế người nghèo khó.

Ký ức của Mệ Bông Nguyễn Thị Cẩm Hà về những thăng trầm triều Nguyễn ở thế kỷ XX
0 Bình luận

Minh Mạng là vị vua có công xây dựng Đại Nam trở thành quốc gia hùng mạnh trong khu vực. Tuy nhiên, cuộc đời ông có nhiều bí ẩn mà đến giờ hậu thế vẫn chưa tìm ra lời giải. Trong số đó có nghi án giết chị dâu gây chấn động.

Vị vua nghiêm minh bậc nhất triều Nguyễn và nghi án giết chị dâu chấn động lịch sử
0 Bình luận

Sau khi tốt nghiệp thủ khoa thạc sĩ Nông lâm ở Pháp, công chúa Như Mai trở lại Alger sống với vua cha 1 năm, rồi lại trở về Pháp làm việc và tiếp tục học thêm.

Công chúa đầu tiên của triều Nguyễn đỗ thạc sĩ Nông lâm và giành danh hiệu thủ khoa là ai?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Anh tài xế nhanh trí chặt cây đổ do mưa dông, giải tỏa ùn tắc trên phố Hà Nội

Lúc đi lấy hàng tại phố Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nam tài xế bắt gặp một cành cây đổ giữa đường do mưa dông, gây ra ùn tắt nghiêm trọng nên đã nhanh trí mượn dao, một mình chặt cành giải phóng tuyến đường.

Đăng Dương
Đăng Dương 3 ngày trước
Chân dung 2 người Việt nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao cứu sống 2 trẻ nhỏ chới với giữa biển ở Nhật

Thấy 2 em nhỏ chới với giữa biển, Mạnh Tuấn và Quốc Đạt (người Việt Nam ở Nhật Bản) đã nhanh trí dùng săm xe đạp làm phao, bơi ra ứng cứu, đưa các em an toàn vào bờ.

Hải An
Hải An 4 ngày trước
Phó trưởng công an xã ở Nghệ An quyên tiền xây tặng 2 căn nhà kiên cố giúp gia đình nghèo có chỗ ở ấm cúng

Về nhận nhiệm vụ ở nơi khó khăn, thấy 2 hộ dân phải ở trong căn nhà tạm bợ, phó trưởng công an xã đã đi vận động, quyên tiền xây tặng 2 ngôi nhà kiên cố cho bà con có chỗ ở mới ấm cúng hơn.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Đường sạt lở, người dân trong làng dùng võng gánh cụ bà băng rừng đi cấp cứu

Lũ lớn khiến đường đi sạt lở, thấy cụ bà có dấu hiệu kiệt sức, người dân trong làng đã dùng võng gánh, vượt đường rừng để đến Trạm Y tế dã chiến ở trung tâm xã Mỹ Lý để cấp cứu và điều trị.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
Chân dung tài xế taxi cứu sống bé trai bị cát vùi ở Côn Đảo: “Việc mình cứu người là tự nhiên, ai gặp tình huống đó cũng sẽ làm như vậy thôi!”

Bé trai bị vùi trong hố cát sâu ở đặc khu Côn Đảo khi chơi cùng nhóm bạn đã may mắn được tài xế taxi Lê Văn Tý Hon và du khách hợp sức đào bới, đưa ra an toàn.

Hải An
Hải An 09/08
4 mẹ con bị gió dông quật ngã cảm thấy ấm lòng trước sự giúp đỡ của người đàn ông xa lạ

Gặp 4 mẹ con bị gió dông quật ngã giữa đoạn đường vắng vẻ, người đàn ông ở Ninh Bình đã ngay lập tức dừng xe giúp đỡ, hỗ trợ đưa các cháu nhỏ về đến tận nhà. Câu chuyện ấm lòng được chia sẻ trên mạng xã hội đang thu hút sự chú ý của nhiều người.

Xúc động hình ảnh hàng trăm giáo viên tình nguyện đến các trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ

Những ngày qua, hàng trăm giáo viên của các trường học vùng xuôi đã tình nguyện đem theo cuốc, xẻng lên các điểm trường miền núi Nghệ An để hỗ trợ dọn dẹp bùn đất sau lũ.

Ấm lòng trước khoảnh khắc công an dựng “hàng rào người” đưa sản phụ Nghệ An vượt dòng nước chảy xiết đi sinh

Mới đây tại Nghệ An, hàng chục chiến sĩ công an đã dùng thân mình tạo thành “hàng rào” giữa dòng nước xiết để đưa sản phụ vượt suối đến trung tâm y tế sinh con an toàn.

Hải An
Hải An 02/08
Cha và con gái 6 tuổi may mắn được cứu sống sau khi trôi dạt 13 giờ trên biển Hà Tĩnh

Trong lúc dùng thuyền nhỏ để vui chơi, người cha và con gái 6 tuổi ở Hà Tĩnh bị sóng đẩy trôi dạt trên biển suốt 13 tiếng, may mắn được một tàu vận tải phát hiện và cứu sống.

Hải An
Hải An 01/08
Xúc động khoảnh khắc y bác sĩ đỡ đẻ cho sản phụ giữa đường núi Nghệ An

Đường bị chia cắt, sạt lở nghiêm trọng khiến sản phụ Pịt Thị Hiền không đến được bệnh viện, trước tình huống khẩn cấp các y bác sĩ Trạm Y tế Mường Xén đã đỡ đẻ cho sản phụ ngay giữa đường.

Hải An
Hải An 31/07
60 thợ điện đổ về vùng lũ Nghệ An để hỗ trợ bà con sửa chữa đồ dùng miễn phí

Nước lũ vừa rút nhiều thợ điện tử, điện lạnh đã nhanh chóng di chuyển đến các khu vực bị ảnh hưởng giúp người dân sửa chữa miễn phí máy giặt, tủ lạnh,…

Hải An
Hải An 28/07
Học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng BHYT thay vì 30% như trước

Từ 1/7,  học sinh, sinh viên cả nước sẽ được hỗ trợ 50% mức đóng bảo hiểm y tế, thay vì chỉ 30% như trước. Đây là điểm mới quan trọng trong nghị định 188/2025 của Chính phủ.

Hải An
Hải An 26/07
Viettel cộng tài khoản, mở roaming, chuẩn bị drone phát sóng cho vùng lũ ở Nghệ An

Tổng Công ty Viễn thông Viettel (Viettel Telecom) cho biết vừa hoàn thành việc cộng tiền vào tài khoản cho 31.000 khách hàng tại các khu vực bị cô lập do lũ lụt ở Nghệ An.

Science Fair 2025: Chuyến phiêu lưu kỳ thú đến vùng đất khoa học

Vào  ngày 03/08/2025 sắp tới, COSMOS chính thức tổ chức sự kiện khoa học thường niên SCIENCE FAIR 2025 , chia sẻ những kiến thức, trải nghiệm bổ ích và lan tỏa tình yêu khoa học đến cho các bạn trẻ trên địa bàn thành phố Hà Nội và bất cứ ai có niềm đam mê với bộ môn này. 

Nối dài chuyến bay nghĩa tình: Hơn 30 tấn hàng cứu trợ được trực thăng đưa đến vùng lũ Nghệ An

Những chuyến bay cứu trợ mang theo nhu yếu phẩm, mì gói, nước sạch… được chuyển kịp thời tới bà con vùng lũ Nghệ An đang bị ngập lụt, chia cắt.

Hải An
Hải An 25/07
PC Right 1 GIF
Đề xuất