Mãn nhãn với những bộ trang phục cung đình Triều Nguyễn - Triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam

Khi biên soạn bộ Khâm định Ðại Nam hội điển sự lệ nổi tiếng của triều Nguyễn, các sử quan của triều đình đã dành quyển 78 và quyển 242 để bàn về việc ăn mặc của các bậc đế, hậu, hoàng tử, công chúa, quan lại… triều Nguyễn.

Hoa Nguyễn
Hoa Nguyễn 04/11
Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Triều Nguyễn có những quy định riêng về trang phục cho các tầng lớp trong xã hội, dựa trên các tiêu chí như chất liệu vải, màu sắc, cách may, họa tiết trang trí, thậm chí cả số lượng y phục dành cho từng hạng người cũng có những quy định rất chặt chẽ.

Đối với trang phục cho vua chúa, hoàng thân quốc, vải được dùng đều là hàng cao cấp, đặt mua ở Trung Hoa. Vua Gia Long và Minh Mạng thường sai sứ thần sang Trung Hoa mua gấm ở các vùng Nam Kinh, Giang Nam. Trong cuốn Histoire des Relations de la Chine avec l’Annam – Việtnam tu XVIe au XIXe siècle, tác giả G. Devéria đã chép lại rằng: “Sứ thần An Nam khi đi qua Nam Kinh muốn mua lụa. 

trang phuc trie nguyen 1
Vua Khải Định mặc áo tế Giao, đội mũ bình thiên, ngự trên ngai vàng.
trang phuc trie nguyen 2
Vua Khải Định trong trang phục thường triều

Thanh triều không phản đối việc này, nhưng do đây là một việc mua bán riêng tư, không có sự tiến cử của Thanh triều, nên các thương nhân Trung Hoa đã tăng giá lên một cách thái quá, khiến sứ thần An Nam đã cãi cọ với họ nên các quan cầm quyền phải can thiệp vào. Từ đó về sau, Thanh triều yêu cầu sứ thần sẽ phải nộp cho nhà chức trách danh sách các món hàng mà mình muốn mua. Các nhà chức trách Trung Hoa sẽ có nhiệm vụ mua hàng giúp cho các sứ thần”.

trang phuc trie nguyen 3
Vua Bảo Đại trong trang phục đại triều, đầu đội mão cửu long, ngự trên ngai vàng trong điện Thái Hòa

Về mũ mão, theo sách Khâm định Ðại Nam hội điển sự lệ, trên chiếc mũ vua đội lúc thiết đại triều có đính 31 hình rồng làm bằng vàng tốt; 30 đóa hoa vuông có khảm ngọc, đính thêm 140 hạt kim cương và trân châu. Mũ của hoàng hậu có 9 con rồng, 9 con phượng bằng vàng tốt, 9 miếng bồn khoan bằng bạc, 4 cái trâm bằng bạc có gắn 198 hạt trân châu và 231 hạt pha lê. Khăn bịt trán thì làm bằng đoạn bát ti (vải đoạn dệt từ tơ xe 8 sợi) màu thiên thanh, bên trong lót lĩnh đại tào màu vàng, trang sức 4 cái khuyên vàng tốt và 4 sợi dây tơ. Tất cả áo mũ, xiêm y, hài ủng của vua hậu cho đến phi tần, cung giai, đều được đính vàng bạc, trân châu, tùy theo cấp bậc.

trang phuc trieu nguyen 20
Hoàng hậu Nam Phương trong trang phục thường triều và mệnh phụ thu đông.
trang phuc trie nguyen 64
Hoàng hậu Nam Phương mặc áo dài cổ truyền, đầu chít khăn vành.

Về hình trang trí, áo vua thêu rồng, áo hoàng tử trang trí lân, áo hoàng hậu thêu hoa và chim phượng (có 3 dải đuôi), áo công chúa thêu chim loan (giống như chim phượng nhưng chỉ có 1 dải đuôi). Rồng trên áo vua thì có 5 móng; rồng trên áo của hoàng thái tử chỉ là rồng mặt nạ, không được trang trí phi long hay hồi long triều nhật và chỉ có 4 móng. 

trang phuc trie nguyen 8
Hoàng thái hậu Đoan Huy (vợ vua Khải Định, mẹ vua Bảo Đại) trong trang phục Đại triều.

Rồng trên áo vua, hậu có dáng vẻ uy nghi, đường bệ còn trên áo mũ của hoàng thân, tôn tước chỉ là những con mãng, con giao (các hóa thân ở thứ bậc thấp hơn của rồng). Trên áo mão của hoàng thái hậu và hoàng hậu trang trí đồ án hoa văn đoàn phượng (đồ án chim phượng múa lượn trong hình tròn), với những nét dệt, đường thêu rất sống động và công phu thì trên áo của công chúa và cung giai hình chim phượng đã được giản lược, và cách điệu thành chim loan, số đồ trân bảo đính kèm cũng ít hơn.

trang phuc trie nguyen 7
Hoàng thái тử Bảo Long (con vua Bảo Đại) mặc áo sa kép, đầu đội khăи xếp.

Chỉ có trên áo vua, hậu người ta mới trang trí thêm các hoa văn tứ thời, bát bửu, còn trên áo mão của vương tôn và cung giai, bát bửu được thay thế bằng những cổ đồ. Không chỉ vậy, áo vua thường thêu nổi các chữ Phúc, Lộc, Thọ đại tự theo lối chữ triện và được nạm trân châu, kim tuyến. Còn áo của phụ nữ các chữ này thường nhỏ hơn, dệt chìm trên mặt vải, thể hiện theo lối chữ chân và không được nạm trân châu.

trang phuc trie nguyen 10
Vua Bảo Đại, hoàng hậu Nam Phương và hoàng thái hậu Đoan Huy trong trang phục áo dài truyền thống cùng côɴԍ chúa Phương Mai và Phương Dung.

Trang phục của các bậc vua chúa nhà Nguyễn cũng có nhiều loại, có tên gọi riêng, màu sắc riêng và chỉ mặc trong những dịp cụ thể: trang phục đại triều; trang phục thường triều; trang phục nghi lễ, thường phục; trang phục xuân hạ; trang phục thu đông… Mỗi nhóm trang phục bao gồm: áo, mũ, đai, xiêm, hốt, hia, hài… được may theo cách thức riêng. 

trang phuc trie nguyen 11
Long bào của vua, mặc lúc thiết đại triều.
trang phuc trie nguyen 12
Hoàng bào của vua, mặc lúc thiết thường triều.
trang phuc trie nguyen 14
Long cổn của vua, mặc lúc tế lễ ở các miếu.
trang phuc trie nguyen 25
Áo sa kép của hoàng thái тử.

Mũ thiết đại triều của vua gọi là mũ cửu long; áo gọi là long bào, thêu hình rồng ngang 5 móng. Phục trang kèm theo long bào còn có xiêm, đai, hốt ngọc và đôi hia thêu cặp rồng bằng kim tuyến nạm vàng. Mũ thiết thường triều của vua gọi là mũ bình thiên, áo gọi là hoàng bào, thêu viên long nạm trân châu, tơ vàng. Đi kèm với hoàng bào là đôi hài thêu rất cầu kỳ. Mũ dùng trong dịp vua tế Nam Giao là miện, áo gọi là cổn, màu đen, tay thụng thật lớn, thêu lưỡng long triều nhật dọc hai thân trước. 

trang phuc trie nguyen 19
Long cổn của vua, mặc lúc tế Nam giao.
trang phuc trie nguyen 18
Phượng bào của hoàng hậu, mặc lúc thiết đại triều.
trang phuc trie nguyen 120
Áo đoàn phượng nhật bình của hoàng hậu, mặc lúc thiết thường triều.
trang phuc trie nguyen 27
Áo đoàn loan nhật bình của côɴԍ chúa.

Áo vua mặc đi cày ruộng tịch điền là áo sa kép màu gạch non, thêu các hình rồng nhỏ ẩn trong các cụm mây. Trong khi đó, mũ của thái tử, tuy rất giống mũ bình thiên của vua nhưng lại gọi là mũ bình đính, để phân biệt giai tầng, thứ cấp.

trang phuc trie nguyen 21
Áo sa kép xuân hạ của hoàng hậu.
trang phuc trie nguyen 22
trang phuc trie nguyen 23
Mãng bào của hoàng тử, mặc lúc thiết đại triều.
trang phuc trie nguyen 26
Áo sa kép xuân hạ côɴԍ chúa.
trang phuc trieu nguyen 1
Mãng lan của hoàng тử, mặc trong các dịp lễ lạt quan trọng.

Trong khi trang phục của vua chúa cầu kỳ, rườm rà là vậy, thì quần áo của dân chúng lại hết sức giản dị: Triều đình bắt buộc: mũ thì dùng mũ phong cân sắc đen, không trang sức, áo thì dùng áo giao lĩnh, sắc đen, hài tất đều đen. 

Xem thêm: Hotgirl người Ukraine duyên dáng trong bộ Việt phục Nhật Bình thời Nguyễn khiến CĐM hết lời khen ngợi

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Người phương Tây mô tả vua Gia Long là người hòa nhã, giản dị, tài năng với những ý tưởng khoáng đạt, hòa hiệp. Sau 18 năm tại vị, ông đã để lại di sản là 1 quốc gia hùng mạnh. 

Vị vua duy nhất của triều Nguyễn được người phương Tây ngợi ca là 'con người phi thường'
0 Bình luận

Sau những lý giải về hình tượng chú ngựa thường hay xuất hiện ở lăng vua triều Nguyễn, có thể thấy việc giải mã hai câu thơ nổi tiếng ở Huế như: "Mê gì như mê tổ tôm, mê ngựa Thượng Tứ, mê nôm Thúy Kiều" lại mang đến những phát hiện mới lạ về những chú ngựa thật.

Bất ngờ với những 'biển báo giao thông' chỉ dành cho loài ngựa dưới triều Nguyễn
0 Bình luận

Sau 8 tháng lên ngôi, hoàng đế Kiến Phúc đột ngột bằng hà. Cái chết của vị vua này để lại rất nhiều nghi vấn.

Cái chết đầy nghi vấn sau 8 tháng đăng cơ của vị hoàng đế triều Nguyễn
0 Bình luận

Tin liên quan

Mệ Bông Nguyễn Thị Cẩm Hà là con gái của Trưởng Công chúa Mỹ Lương - người phụ nữ có tấm lòng nhân đạo, sáng lập lập hội Lạc Thiện cứu tế người nghèo khó.

Ký ức của Mệ Bông Nguyễn Thị Cẩm Hà về những thăng trầm triều Nguyễn ở thế kỷ XX
0 Bình luận

Minh Mạng là vị vua có công xây dựng Đại Nam trở thành quốc gia hùng mạnh trong khu vực. Tuy nhiên, cuộc đời ông có nhiều bí ẩn mà đến giờ hậu thế vẫn chưa tìm ra lời giải. Trong số đó có nghi án giết chị dâu gây chấn động.

Vị vua nghiêm minh bậc nhất triều Nguyễn và nghi án giết chị dâu chấn động lịch sử
0 Bình luận

Sau khi tốt nghiệp thủ khoa thạc sĩ Nông lâm ở Pháp, công chúa Như Mai trở lại Alger sống với vua cha 1 năm, rồi lại trở về Pháp làm việc và tiếp tục học thêm.

Công chúa đầu tiên của triều Nguyễn đỗ thạc sĩ Nông lâm và giành danh hiệu thủ khoa là ai?
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Quảng Ninh hỗ trợ khẩn cấp 10 tỷ đồng giúp 4 tỉnh miền Trung khắc phục bão lũ

Mới đây, UBMTTQ tỉnh Quảng Ninh đã ra quyết định hỗ trợ khẩn cấp 10 tỷ đồng cho các tỉnh miền Trung bị thiệt hại bởi bão số 10 bao gồm Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa và Quảng Trị.

Đăng Dương
Đăng Dương 18 giờ trước
Chủ nhà hàng Nghệ An nấu 14 mâm cơm cảm ơn lực lượng khắc phục hậu quả bão số 10

Với mong muốn sẻ chia một chút vất vả với những người thực nhiệm vụ khắc phục bão số 10, chủ nhà hàng tại Cửa Lò đã nấu 14 mâm cơm phục vụ miễn phí cho 140 người.

Hải An
Hải An 2 ngày trước
Du khách đến Quảng Ninh sẽ được tặng bia và chả mực Hạ Long

Chiến dịch kích cầu du lịch Quảng Ninh 2025 hứa hẹn mang đến nhiều trải nghiệm thú vị, trong đó du khách sẽ được tặng bia, chả mực Hạ Long, đặc sản nổi tiếng của vùng đất mỏ.

Thanh Tú
Thanh Tú 25/09
Ấm lòng khoảnh khắc nữ phụ xe buýt Hà Nội cứu nữ sinh ngất xỉu ngay trên xe

Theo đoạn clip ghi lại, một nữ sinh viên đột ngột ngất xỉu ngay trên xe buýt. Nữ tiếp viên nhanh chóng tiếp cận, sơ cứu và phối hợp cùng tài xế đưa hành khách đến bệnh viện kịp thời. Nhờ hành động tận tâm, có trách nhiệm của cả hai, sức khỏe của nữ sinh đã ổn định trở lại.

Hải An
Hải An 24/09
Cụ ông 78 tuổi sống sót kỳ diệu sau 6 ngày lạc giữa rừng sâu

Cụ ông R Ông Ha Hoanh (78 tuổi, Lâm Đồng) trong lúc vào rừng hái nấm thì bị lạc. Sau nhiều ngày dầm mình dưới mưa giữa rừng cụ đã được lực lượng chức năng của phường tìm thấy.

Thanh Tú
Thanh Tú 23/09
Huế trở thành đô thị đầu tiên tại Việt Nam thí điểm hệ thống cọc chai nhựa

Huế trở thành đô thị đầu tiên tại Việt Nam thí điểm hệ thống cọc tiền chai nhựa, theo đó người mua trả thêm 1.000 đồng và được nhận lại khi hoàn vỏ.

Tin vui: Toàn dân được miễn viện phí cơ bản từ năm 2030

Bộ Chính trị đặt mục tiêu từ 2026 toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí, đến 2030 miễn viện phí cơ bản theo quyền lợi bảo hiểm y tế.

Hải An
Hải An 12/09
Danh sách 14 nhóm học sinh, sinh viên được miễn học phí

Từ ngày 3/9, học sinh phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông trong trường công lập sẽ được miễn học phí.

Hải An
Hải An 06/09
Lễ khai giảng đặc biệt của những “chiến binh nhí” tại Bệnh viện Ung bướu

Buổi khai giảng đặc biệt tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã gây xúc động mạnh cho những người dõi theo các bé. Học sinh trong lớp học là những bệnh nhi đang điều trị tại Bệnh viện Ung bướu. Có nhiều em vừa truyền dịch vừa học.

Hải An
Hải An 05/09
Góp áo cờ đỏ sao vàng gửi tặng trẻ em vùng cao sau Quốc khánh

Chỉ sau vài giờ đăng bài trên mạng xã hội, Hoàng Dũng đã nhận về gần 300 chiếc áo in hình cờ đỏ sao vàng để gửi tặng các bạn nhỏ vùng cao.

Hải An
Hải An 04/09
Cán bộ xã vượt vùng sạt lở trao quà Quốc khánh cho người dân vui Tết Độc lập

Hơn 2.500 người dân xã biên giới Yên Nhân (Thanh Hóa) đang bị cô lập, sơ tán do lũ quét, các cán bộ xã đã nỗ lực vượt sạt lở để phát quà 2/9 đúng hẹn cho bà con vui Tết Độc lập.

Thanh Tú
Thanh Tú 03/09
Lan toả điều tử tế: Ở lại nhặt rác sau buổi tổng duyệt diễu binh

Sáng 30/8, sau buổi tổng duyệt diễu binh, mẹ con chị Thu Hoài cùng nhiều tình nguyện viên ở lại thu gom rác trên phố Kim Mã, Giảng Võ, góp phần giữ gìn môi trường xanh sạch trong ngày lễ lớn.

Ấm lòng khoảnh khắc bà con cùng nhau nấu cháo, tiếp tế cho người dân ở chung cư ngập nước, mất điện

Thấy cư dân toàn Ecohome 1, phường Đông Ngạc (Hà Nội) bị cô lập do ngập nước, mất điện, người dân ở những tòa nhà xung quanh đã tổ chức nấu cháo, tiếp nước, sẻ chia khó khăn với những người hàng xóm.

Hải An
Hải An 28/08
Danh sách 40 điểm phát bánh, nước miễn phí cho người dân xem diễu binh, diễu hành

Người dân theo dõi các buổi hợp luyện và lễ diễu binh, diễu hành 2/9 sẽ được cấp phát bánh, nước và nhu yếu phẩm miễn phí tại 40 điểm dọc các tuyến trung tâm.

Hải An
Hải An 27/08
Công an Hà Tĩnh xuyên đêm giúp dân ứng phó bão số 5, sẵn sàng khắc phục sau bão

Trong khi bão số 5 đổ bộ trực tiếp vào tỉnh Hà Tĩnh với mưa lớn, gió giật dữ dội, lực lượng Công an các địa phương đã không quản hiểm nguy, kịp thời có mặt tại những điểm nóng, cứu giúp người dân trong hoạn nạn.

Thanh Tú
Thanh Tú 26/08
Hà Tĩnh: Nhiều khách sạn mở cửa miễn phí chung tay giúp bà con tránh bão

Để hỗ trợ người dân tránh trú an toàn, nhiều khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú ở các phường, xã trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã mở cửa miễn phí để đón người dân sơ tán. 

Thanh Tú
Thanh Tú 25/08
PC Right 1 GIF
Đề xuất