Chuyện về bạc sỉu - “di sản của Sài Gòn”: Xưa kia là đồ uống dành cho con nít

Bạc sỉu được gọi là "di sản của Sài Gòn". Tuy đất nước trải qua nhiều thăng trầm, xã hội có nhiều thay đổi nhưng những ly bạc sỉu Sài Gòn vẫn giữ nguyên được hương vị say đắm lòng người.

Đỗ Thu Nga Theo dõi
Sống Đẹp
Nguồn: Internet

Bạc xỉu hay Bạc sỉu là một trong những thức uống độc đáo nhất sinh ra ở Sài Gòn. Tên gọi của nó bắt nguồn từ tiếng Quảng Đông, thứ ngôn ngữ người Hoa dùng phổ biến tại khu buôn bán ở Sài Gòn - Chợ Lớn những năm 1950 - 1960. 

"Bạc xỉu" được gọi đầy đủ là "bạc tẩy xíu phé", bạc (白, bạch) là màu trắng, tẩy là cái ly không, xỉu (小, tiểu hay 少, thiểu) là một chút, và phé (啡, viết tắt của 咖啡) là cà phê, ý nói món đồ uống từ sữa nóng, pha thêm chút cà phê.

chuyen-chua-ke-ve-nguon-goc-ra-doi-cua-bac-siu-6
Ảnh: Sài Gòn ẩm thực

Cộng đồng người Hoa ở Sài Gòn có lẽ đi sớm hơn người Việt trong kinh doanh hàng quán, trong đó có dịch vụ đồ uống cà phê. Cà phê cho giới bình dân được biết đến đầu tiên ở Sài Gòn nhờ "tiệm nước" (tiệm bán đồ ăn sáng như hủ tíu, bánh bao, xíu mại, cà phê và trà) của người Hoa.

Ở thời kỳ đầu của cà phê Sài Gòn, người ta gọi cà phê là "cà phé". Bây giờ, nếu vào một số tiệm nước "nhuốm màu thời gian", bạn sẽ thấy thấp thoáng từ "phe nại" (tức là cà phê có sữa". Để tìm được cốc bạc sỉu ngon và đúng kiểu Sài Gòn xưa, phản tìm đến những quán cà phê vợt "kho" cà phê bằng chiếc ấm đất màu da lươn.

chuyen-chua-ke-ve-nguon-goc-ra-doi-cua-bac-siu-1
Chiếc ấm đất màu da lươn để nấu cà phê

Tính đến thời điểm hiện tại, Sài Gòn chỉ còn vài nơi giữ cung cách pha cà phê bằng vợt và siêu đất. Trong đó được biết đến nhiều nhất có lẽ là tiệm cà phê ông Thanh nằm trên đường Tân Phước (quận 11, gần chợ Thiếc) và quán cà phê Cheo Leo ở hẻm 109 Nguyễn Thiện Thuật (quận 3).

Ngày xưa, chiếc siêu đất màu da lươn thường được dùng để sắc thuốc Bắc. Nó được sản xuất tại các làng gốm nổi tiếng của Việt Nam, trong đó có làng gốm Lái Thiêu ở Bình Dương. Đây là làng gốm nức tiếng một thời.

Nhưng không hiểu vì lý do gì mà những người Hoa làm ăn buôn bán ở Sài Gòn lại nghĩ ra cách "kho" cà phê bằng chiếc siêu đất này. Khi "kho" xong, lại dùng nó để giữ nóng cà phê trên lò than củi.

chuyen-chua-ke-ve-nguon-goc-ra-doi-cua-bac-siu-0

Nếu nhiệt độ cà phê kiểu phương Tây ở khoảng trên dưới 95 độ thì nước cà phê vợt có nhiệt độ cao hơn, gần 100 độ. Hương vị cà phê vì thế có mùi khen khét đặc trưng. Cộng thêm đó là mùi khói than và cách giữ nóng trên lò than khiến cà phê như được "kho" thêm lần nữa. "Công thức" đó đã khiến cà phê Sài Gòn có mùi rất riêng, khác hẳn với cà phê phin của người phương Tây.

Giới nghiền cà phê thuộc tầng lớp trung lưu ở trong xã hội Sài Gòn xưa ngồi đợi giọt cà phê phin thánh thót trong những quán sang trọng. Còn người bình dân ngồi chồm hổm trên ghế theo kiểu "nước lụt" hay ngồi chân trên chân dưới đợt ly cà phê vợt có mùi khen khét.

Vậy nên, những tiệm nước trong Chợ Lớn những năm 1970, đó ai tìm ra được bóng dáng cái phin cà phê. Dân lao động không có thời gian để ngồi đếm từng giọt rơi xuống đáy cốc. 

chuyen-chua-ke-ve-nguon-goc-ra-doi-cua-bac-siu

Và cũng chính từ quán cà phê vợt, bạc sỉu và cà phê sữa đặc ra đời. Thời xưa, sữa tươi vẫn được coi là mặt hàng cao cấp, không phải ai cũng mua được. Trong khi đó, sữa đặc hiệu Ông Thọ hay Con Chim (cách gọi tắt của hãng Nestlé) đã đi sâu vào đời sống của đa số người dân hơn cả, phần do giá cả rẻ hơn, lại dễ bảo quản.

Bạn đang sao chép nội dung của nhacxua.vn. Nếu sử dụng cho blog cá nhân, vui lòng ghi rõ nguồn nhacxua.vn kèm theo link bài viết. Nếu là website, kênh truyền thông hoặc liên quan đến thương mại, vui lòng liên hệ trước để được đồng ý. Mọi hình thức vi phạm bản quyền nội dung để kiếm tiền thông qua MMO đều sẽ bị report đến Facebook và Adsense

Trong ký ức của người Sài Gòn xưa, bạc sỉu chính là món dành cho con nít theo cha vào quán. Trẻ con đương nhiên không thể uống cà phê đen nhưng hương cà phê thì quá quyến rũ. 

Sau này, khi phụ nữ bắt đầu ngồi quán cà phê thì bạc sỉu là "cầu nói" họ tới với cà phê sữa, hay đơn giản chỉ là thức uống thơm thơm, ngọt ngọt gần gũi với những người đi uống cà phê.

chuyen-chua-ke-ve-nguon-goc-ra-doi-cua-bac-siu

Cho đến nay, có không ít người Sài Gòn vẫn cảm thấy, bạc sỉu là thứ đồ uống dành cho con nít đang tập tành uống cà phê hay phụ nữ không chịu được vị cà phê mạnh. Ở nhiều nơi giờ có bạc sỉu đá, tỷ lệ pha cũng có chút khác biệt, tạo nên sự đa dạng cho loại đồ uống này. Cư dân Sài Gòn chấp nhận và sàng lọc tất cả những nét hay của nhiều nền văn hóa, tạo ra một sản phẩm phù hợp với vùng đất này. Bạc sỉu, hay cà phê sữa đá “made in Saigon” đủ sức lay động lòng người ở quy mô toàn cầu. Bởi cà phê latte của Ý thực ra cũng là cà phê hòa cùng sữa tươi mà thôi.

Nhà văn Bình Nguyên Lộc trong một tác phẩm văn học của mình đã miêu tả món “Pạc xẩy” (bạc sỉu) như sau:

“ Người cha kêu cà phê đen cho mình, nhưng kêu bằng thổ ngữ Quảng Đông là “xây chừng”, nên thằng bé không hay biết. Chừng phổ ky đem món uống lại, nó mới nói: “Ba ơi, con muốn uống cà-phê như ba!” – “Ê, trẻ con không nên uống cà-phê”. Người cha vừa nói, vừa xé cái bánh tiêu, nhét xíu mại vào để làm nhưng, rồi trao cho con. Thình lình Kỳ ngây người ra: Chàng vừa thấy người cha gọi cho đứa bé cái “pạc xẩy” tức cà phê có sữa.”

Pha được một cốc bạc sỉu ngon vừa dễ vừa khó. Và giờ đây tìm được một người "cũ" pha bạc sỉu ngon thì hiếm lắm. Người Sài Gòn xưa pha bạc sỉu theo kinh nghiệm chứ không có công thức như bây giờ. Thêm nữa, cái vị cà phê khen khét của lò than giờ gần như không còn. 

chuyen-chua-ke-ve-nguon-goc-ra-doi-cua-bac-siu-2

Nếu bạn thử chấm miếng giò cháo quẩy hay miếng bánh tiêu vào ly bạc sỉu như kiểu cách người Sài Gòn bình dân xưa sẽ thấy kiểu ăn này rất ngon miệng và hấp dẫn.

Có người còn gọi là “bạc sỉu” là “bạc tẩy xỉu phé” (sữa nóng thêm chút cà phê). Những người Hoa tới quán ông Thanh gần chợ Thiếc thường gọi là “pạc xỉu” hay “phé nại”. Thôi, gọi gì đi nữa thì bản chất của nước uống này vẫn cứ là sữa nhiều, cà phê ít.

(Theo Thanh Niên)

Xem thêm: Giai thoại "trấn yểm long mạch" của loạt địa danh nổi tiếng ở Sài Gòn

Bình luận
Mới nhất
Vui lòng để bình luận.

Đọc thêm

Với tình hình dịch bệnh căng thẳng như hiện này, việc ra ngoài uống phê hay những đồ uống yêu thích cùng bạn bè trở nên quá xa vời. Thế nhưng, bạn cũng có thể tự tạo niềm vui riêng cho mình với 9 công thức pha chế đồ uống Hàn Quốc vừa ngon lại đơn giản tại nhà.

Mách bạn 9 công thức pha chế đồ uống Hàn Quốc hấp dẫn tại nhà
0 Bình luận

Với lịch trình công việc bận rộn, không có nhiều thời gian tập luyện cũng như chế độ ăn uống không được khoa học thì thức uống detox chính là sự lựa chọn hoàn hảo nhất giúp các nàng giải quyết vấn đề này.

Bật mí 7 công thức làm đồ uống detox giúp giảm cân và thanh lọc cơ thể cho những cô nàng bận rộn
0 Bình luận

Từ một quầy hàng nhỏ bên lề đường đến cửa hàng lưu động, doanh nhân nhí Micah (10 tuổi) đã kiếm được cả ngàn đô la chỉ từ việc bán nước chanh.

'Tài không đợi tuổi', doanh nhân nhí gây bão vì kiếm ngàn đô từ món đồ uống gần gũi ai cũng biết
0 Bình luận

PC Right 1 GIF

Bài mới

Khoảnh khắc ấm lòng: CSGT kịp thời hỗ đưa tài xế đột quỵ trên cao tốc đi cấp cứu

Phát hiện tài xế xe cẩu bất tỉnh trong cabin trên cao tốc Pháp Vân – Cầu GIẽ, CSGT đã ngay lập tức mở đường, hỗ trợ đưa nạn nhân tới bệnh viện cấp cứu.

Đăng Dương
Đăng Dương 15 giờ trước
Không chờ đủ thủ tục, bác sĩ quyết định phẫu thuật khẩn cấp cho chàng trai “vô danh, ví rỗng”

Chàng trai 20 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, không giấy tờ, không người thân. Không chờ đủ thủ tục, các bác sĩ quyết định mổ khẩn cầu để cứu người trong thời gian vàng.

Hải An
Hải An 3 ngày trước
Người dân Quảng Ngãi mở rộng vòng tay san sẻ chỗ ở với cán bộ từ Kon Tum chuyển về

Thấy các cán bộ Kon Tum mới chuyển về chưa có chỗ ở, người dẫn Quảng Ngãi đã mở rộng vòng tay giúp đỡ, chào đón, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống và công việc.

Thanh Tú
Thanh Tú 4 ngày trước
Không chỉ kịp thời đưa cháu bé tai nạn đi cấp cứu chiến sĩ CSGT còn hỗ trợ viện phí

Phát hiện cháu bé bị tai nạn giao thông khi đang trên đường làm nhiệm vụ, chiến sĩ đội CSGT số 6 (CATP Hà Nội) đã kịp thời đưa nạn nhân đi cấp cứu và hỗ trợ một phần viện phí.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Giao hàng gặp trời mưa, nam shipper nhanh tay dọn đậu phộng giúp chủ nhà

Giao hàng gặp trời mưa, thấy nhà chỉ có người già và trẻ nhỏ, nam shipper liền nhanh tay gom đậu phộng giúp. Hành động ấm lòng khiến dân mạng tấm tắc khen ngợi.

Hải An
Hải An 5 ngày trước
Ấm lòng trước khoảnh khắc loạt ô tô che chắn cho xe máy qua cầu lúc mưa to gió lớn ở Hà Nội

“Những lúc này, tôi chỉ mong xe mình to hơn để che được nhiều người hơn”, chia sẻ của tài xế xe tải khiến nhiều người xúc động.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
CSGT Lâm Đồng kịp thời hỗ trợ sản phụ sinh con an toàn trên đường

Vào khoảng 4h50 ngày 1/7, trong lúc tuần tra giao thông, CSGT Lâm Đồng đã kịp thời phát hiện và hỗ trợ một sản phụ chuyển dạ sinh con ngay trên xe đặc chủng.

Hải An
Hải An 6 ngày trước
3 cuộc đời được hồi sinh nhờ nghĩa cử hiến tạng cao đẹp

Sau tai nạn giao thông, một người phụ nữ ở TP.HCM được xác định chết não, gia đình đã quyết định hiến tạng, đem lại sự sống cho 3 bệnh nhân đang nguy kịch.

Hải An
Hải An 7 ngày trước
Bé gái bị co giật trên chuyến bay được bác sĩ cấp cứu kịp thời

Trên chuyến bay từ TP.HCM đến Hà Nội, một bé gái xuất hiện tình trạng co giật do hạ canxi máu - một rối loạn điện giải nguy hiểm, đã được các bác sĩ có mặt tái đó hỗ trợ cấp cứu thành công.

Hải An
Hải An 30/06
Lớp học bơi miễn phí suốt gần một thập kỷ giữa lòng Cần Thơ

Cứ vào dịp hè các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại Cần Thơ lại rủ nhau đến lớp học bơi miễn phí của cô Quý tại hồ bơi Nhiệt điện Trà Nóc.

Ấm lòng 900 suất ăn mời thí sinh, phụ huynh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Hội phụ nữ xã Trung Giã, Xuân Giang, huyện Sóc Sơn, Hà Nội đã nấu gần 900 suất ăn miễn phí để mời thí sinh và phụ huynh trong ngày diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Hải An
Hải An 27/06
Chủ quán Bạc Liêu miễn phí bữa sáng và trưa cho các sĩ tử thi tốt nghiệp THPT

Trong những diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, anh Trương Nguyễn Minh Tuấn (50 tuổi, TP.Bạc Liêu) – chủ quán chay đã miễn phí bữa sáng, trưa kèm chè đậu đỏ để tiếp sức các thí sinh.

Hải An
Hải An 27/06
Trường học ở Hà Nội thuê xe khách đưa hơn 500 thí sinh đến điểm thi tốt nghiệp THPT 2025

Vì muốn đảm bảo an toàn cho hơn 500 sĩ tử tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, một trường học ở Hà Nội đã thuê 12 xe khách 16 chỗ đưa đến điểm thi. Bên cạnh đó trường còn bố trí cho các bữa ăn sáng, ăn trưa cho các thí sinh tại điểm thi.

Hải An
Hải An 26/06
Bức tâm thư xúc động người cha viết gửi 2 ân nhân ngày con gái đậu trường chuyên

Sau khi đăng tải bức tâm thư với tiêu đề “Lời cảm ơn đến những người tốt lặng lẽ” lên mạng xã hội, bài viết của người cha vừa có con thi lớp 10 đã nhận về hàng ngàn lượt tương tác.

Hải An
Hải An 25/06
Xuống Hà Nội khám bệnh, người phụ nữ bị lừa nhẵn túi bởi “người quen” may thay lại nhận được phép màu từ những người xa lạ

Bị lừa hết tiền trong túi khi xuống Hà Nội khám bệnh bởi một người phụ nữ tự xưng là “quen người nhà của chị”, may mắn thay chị H.T.Trang (41 tuổi, dân tộc Tày, quê Bắc Kạn) đã được bệnh viện và nhiều người giúp đỡ.

Hải An
Hải An 25/06
PC Right 1 GIF
Đề xuất