Ý nghĩa 7 bước chân trên hoa sen và câu nói của Đức Phật khi mới chào đời

Chuyện Phật Thích Ca đi 7 bước trên hoa sen

Ngài sinh vào khoảng năm 623 trước công nguyên, tên thật là Tất Đạt Đa, thuộc dòng họ Thích Ca, con vua Tịnh Phạn và hoàng hậu Maya. Khác với những đứa trẻ bình thường chỉ trong thai mẹ 9 tháng 10 ngày, nhưng riêng Người ở trong bụng mẹ đúng 10 tháng mới ra đời.

Đến gần ngày sinh, Hoàng hậu Ma-da theo phong tục xưa trở về quê ngoại để sinh nở. Đến vườn Lâm Tỳ Ni, Hoàng hậu xuống xe dạo chơi trong khu vườn xinh đẹp. Thấy cành hoa vô ưu ngàn năm mới nở, Hoàng hậu vịn tay níu lấy cành hoa, đất trời chuyển động 6 cách. Từ trên không trung, muôn ngàn ánh sáng rực rỡ, tiếng nhạc trời vang dội khắp nơi, những đóa hoa trời rải xuống như mưa. Hoàng Hậu như chìm sâu trong tĩnh lặng, cũng là lúc Đức Phật ra đời.

Lịch sử Phật giáo ghi: "Vừa sinh ra, Thái tử đã đi 7 bước chân, dưới mỗi bước chân nở một đóa sen nâng gót. Đến bước cuối cùng, tay chỉ trời, tay chỉ đất, Ngài dõng dạc cất cao tiếng: Trên trời dưới trời, Ta là bậc tôn quý hơn cả...”

Bảy bước, con số chỉ vũ trụ (thời gian phân 3 cộng với không gian có 4 chiều). Ngoài ra còn là con số biểu tượng trình tự tu chứng, là bảy cấp tiến đến giác ngộ: Thất Bồ đề phần:

1. Bước thứ nhất: Đức Phật nhìn về Phương Đông và bảo rằng: “Phương Đông ấy chính là ngọn đuốc soi đường tối thượng cho chúng sinh trong mọi lĩnh vực”. Đức Phật lấy phương mặt trời mọc để chỉ cho sự phát huy trí tuệ.

2. Bước thứ hai: Đức Phật nhìn về phương Nam và bảo rằng: “Phương Nam ấy chính là ruộng phước an lành cho chúng sinh gieo gặt”. (Thị Nam phương vị chúng sinh lương phước điền cố). Đức Phật lấy phương Nam để chỉ cho chúng sinh nhờ phát huy trí tuệ, biết quán chiếu vào sâu trong lòng thực tại nên biết quy hướng về những nghiệp nhân tốt lành.

3. Bước thứ ba:  Đức Phật nhìn về phương Tây và bảo rằng: “Phương Tây ấy chỉ cho chúng sanhcách hóa giải động cơ sinh tử, chấm dứt sanh thân cuối cùng”.(Thị Tây phương vị chúng sanh dĩ tối hậu thân cố). Phương Tây là phương mặt trời lặn, để chỉ cho sự an nghỉ tuyệt đối của tâm thức.

4. Bước thứ tư: Đức Phật nhìn về phương Bắc và bảo rằng: “Phương Bắc ấy chỉ cho chúng sanh là ta đã được đạo quả vô thượng chánh đẳng chánh giác” (Thị Bắc phương vị chúng sanh ngã đắc A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề). Đến đây, đức Phật bắt đầu vận chuyển bánh xe pháp. Ngài như vị lương y biết bệnh tâm của chúng sinh, ai bị bệnh nặng thì được Ngài cứu trước. Vì vậy, Ngài chuyển qua bước thứ năm tiếp cận với cuộc đời để tùy duyên mà hóa độ.

5. Bước thứ năm: Đức Phật nhìn xuống phương dưới và bảo rằng: “Phương dưới ấy ta sẽ giúp cho chúng sanh chinh phục ma lực để vượt thoát khổ đau” (Thị Hạ phương vị chúng sanh dị dục hàng ma cố). Vì lòng thương tưởng đến nhân sinh đang có nhiều đau khổ do cố chấp, tham lam, sân hận... gây ra, nên Ngài tùy duyên tuyên thuyết chân lý để cho mọi người lần lượt từ bỏ những tham chấp ấy.

6. Bước thứ sáu: Đức Phật chỉ lên phương trên và bảo rằng: “Phương trên ấy là chỉ cho chúng sanh đang sống đúng với năm nhân cách và tu tập mười thiện nghiệp” (Thị Thượng phương vị chúng sanh quy y thiên nhân cố). Đây là những thiện nghiệp cần hướng tới thực tập để thoát khỏi khổ đau.

7. Bước thứ bảy: Đức Phật một tay chỉ lên, một tay chỉ xuống và bảo rằng: “Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn. Vô lượng sinh tử, ư kim hỷ tận”. Ta bị trôi lăn trong ba cõi sáu đường đều do ngã chấp chi phối, và đến kiếp này là sinh thân cuối cùng của ta vậy. 

Sư Phụ Thích Trúc Thái Minh chia sẻ thêm về ý nghĩa 7 bước chân của Đức Phật: "Bảy bước chân cũng có ý nghĩa là Ngài đã đi qua hết cả lục đạo luân hồi. Địa ngục Ngài cũng vượt qua, ngã quỷ Ngài cũng vượt qua, súc sinh Ngài cũng vượt qua. Cho đến loài người Ngài cũng đi qua; A Tu La, Quỷ Thần, Ngài cũng vượt qua; loài Trời, Ngài cũng vượt qua. Cho nên Ngài bước qua sáu bông hoa sen này, bước qua tất cả sáu cõi, Ngài đều không còn nhân để sinh vào sáu cõi này nữa. Cho nên Ngài được cách sáu cõi này bởi bông hoa sen. Con số bảy là như vậy, Ngài đã ra khỏi lục đạo luân hồi và đứng ở bông hoa sen thứ bảy rồi. Chúng sinh còn lăn lộn trong lục đạo luân hồi. Đại chúng nhớ sáu đạo luân hồi cứ lên xuống hoài vậy nhưng Phật thì đã đi qua lục đạo luân hồi, không còn ở trong Tam giới này nữa, không lăn lộn trong lục đạo luân hồi nữa. Ngài đã tuyên bố: Ta là người đã bước ra và thực sự Tam giới này, Ta là tôn quý nhất vì không có ai bước ra khỏi được Tam giới này, chưa có ai ra khỏi lục đạo luân hồi này. Ta là người ra khỏi. Cho nên tuyên bố, tuyên ngôn của Ngài đầu tiên thực sự nó là ý nghĩa như vậy”

Câu nói của Đức Phật khi chào đời mang ý nghĩa gì?

Ngược dòng thời gian cách đây 2627 năm kể từ ngày Đức Phật thị hiện thế gian, lần đầu tiên khi 7 bước chân Đức Phật đặt xuống thế giới này, Ngài liền dõng dạc tuyên bố:

“Thiên thượng thiên hạ duy Ngã độc tôn

Nhứt thiết chúng sanh sinh, lão, bệnh, tử”.

Đây là câu nói đầu tiên của Người khi chào đời, Câu nói trên chúng ta có thể hiểu: Trên trời dưới trời này, đời sống của con người là có giá trị tự mình định đoạt! Hãy tìm hiểu giá trị của mình chứ đừng tìm hiểu giá trị nào nằm ngoài con người của mình, trước nhất là cần tìm giá trị nơi chính mình trước. Khi mình đã tìm thấy giá trị trí huệ nơi chính mình rồi thì hãy đem giá trị ấy để ứng dụng vào cuộc sống hiện hữu.

Nếu chúng ta không hiểu được giá trị trí huệ sẵn có của chính mình thì mình sẽ bị lầm lạc trong cuộc sống. Hiểu được câu nói trên, chúng ta không còn tự hạ thấp giá trị con người mình trong cuộc sống và cuộc sống đó do chính chúng ta định đoạt cho chúng ta, chớ không do thần linh hay Phạm thiên có thể định đoạt cho chúng ta được.

Đây cũng chính là sự suy tư cuối cùng ngày thứ 49, trước khi Đức Phật thành đạo dưới cội bồ đề Gaya, có hiệu là Thích Ca Mâu Ni.

Cuộc đời của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni và nhân duyên với đạo Phật