Giải mã thân thế Phật Bà chùa Hương theo giai thoại của người Việt xưa

Hương Sơn là nơi tâm linh đất phật, hàng năm mỗi khi xuân về, hàng triệu Phật tử khắp nơi nô nức về nơi đây trẩy hội, đối nén tâm hương để gửi gắm tâm nguyện vào cõi thiêng và thả mình hòa nhập với thiên nhiên miền sơn lâm phúc địa. 

Chùa Hương Tích và khu vực Hương Sơn là một quần thể di tích gồm núi non, hang động, sông nước và hệ thống đình, đền, chùa, động nằm rải rác quanh khu vực Hương Sơn thuộc xã Hương Sơn, Hùng Tiến, An Tiến và An Phú (huyện Mỹ Đức, TP Hà Nội), trong đó Hương Sơn là vùng trọng điểm hội tụ các danh lam thắng tích. Hương nổi tiếng vào bậc nhất trong các danh lam thắng cảnh của miền Bắc.

Vì vậy mà có rất nhiều người mong ước được về hành hương tại  Tùng Lâm Hương Tích. Trong “Hương Sơn phong cảnh ca”, nhà thơ Chu Mạnh Trinh đã miêu tả rằng “Bầu trời, cảnh bụt/ Thú Hương Sơn ao ước bấy lâu nay” hay “Hương Sơn là thú thanh tao/Những là nay ước mai ao mấy lần/ Thanh bình gặp hội du xuân/Yến oanh nô nức xa gần đua nhau” (Hương Sơn nhật trình). 

Hương Sơn không chỉ là nơi để du xuân, ngắm cảnh mà còn là nơi để con người gửi gắm ước nguyện cũng như tìm sự bình yên nơi cõi Phật. Tác giả Thượng Chi, bút danh của học giả Phạm Quỳnh trong bài du ký “Trẩy chùa Hương”, in trên tạp chí Nam Phong số 23, tháng 5/1919, đã viết những lời thật sâu sắc về tín ngưỡng của con người như sau:

“Bể khổ mênh mông, bè từ trôi nổi; bến mê man mác, bờ giác tịt mù. Ở đời là khổ, làm người là lầm, dẫu đạo nào từ xưa đến nay cũng dạy như thế, chỉ khác nhau ở cái phương pháp đặt ra để giải lầm, để thoát khổ mà thôi. Nếu người ta từ lúc lọt lòng đến khi vùi dập được sung sướng trọn vẹn cả, không phải sự gì phiền muộn đau đớn, không gặp cảnh gì trái người thảm thương, thời chắc ở đời không có thần Phật, không có đền chùa, không có đạo giáo gì nữa.” 

Theo “Truyện Phật Bà chùa Hương” nơi đây là nơi tu trì và trác tích của Đức Phật Quán Thế  m Bồ Tát đã được Việt hóa với danh xưng là Phật Bà chùa Hương, nghĩa là: Dấu vết thơm tho.

Tương truyền, vua Trang Vương, ở nước Hưng Lâm không có con trai mà chỉ có 3 người con gái, Phật Bà là người con gái út. Khi đến tuổi trưởng thành, hai người con gái đầu lấy chồng, nhưng lại gặp hai phò mã đều ham mê chơi bời, không lo toan việc nước, nên vua lại bắt bà Chúa Ba lấy chồng, để kén người tài giỏi nhường ngôi. Nhưng chúa Ba nhất quyết không lấy chồng mà xin đi tu để sau này độ cho gia đình và chúng sinh thoát khỏi tội khổ.

Trang Vương không chấp nhận điều đó nên đã sai đốt chùa, giết tăng ni và giết cả Chúa Ba. Nhưng thiên đình đã sai Thần núi Hương Tích hiện ra con hổ nhảy xuống cứu Công Chúa cõng về vùng núi Hương Sơn. Lúc đầu để Công Chúa tu ở am Phật Tích Giải Oan. Sau đó Đức Phật Thích Ca lại hiện thân để thử thách, sau khi thấy công chúa lòng son dạ sắt quyết chí tu hành mới chỉ cho vào tu ở động Hương Tích. Khi thành đạo biến hóa thần thông ra nghìn tay tế độ được, Công Chúa đã hóa thân về cứu độ cho cha, trừ nghịch cho nước. Nơi đâu chúng sanh mắc nạn, Quan  m Diệu Thiện ở chùa Hương Tích cũng nhìn thấy, vươn tay ra để cứu độ. 

Từ xưa, các vị Tổ sư chùa Hương đã tổ chức Khánh đản đức Phật chủ chùa Hương Quán Thế  m Bồ Tát vào ngày 19/2 âm lịch. Ngày nay, cứ từ 11h đêm 18/2 đến 1h sáng 19/2 âm lịch, hàng nghìn ngọn nến được thắp lên trong động Hương Tích trong lễ “Ngũ Bách Danh” với hàng nghìn Tăng Ni và Phật tử tham dự. Tiếng niệm Phật Bồ Tát Quán Thế  m hòa vào ánh sáng màu nhiệm của hàng trăm ngọn nến lung linh huyền ảo làm cho khung cảnh động Hương Tích trở nên linh thiêng và màu nhiệm…

Xem thêm: Dấu tích còn sót lại của Hành cung Thiên Trường: Vùng đất phát tích và hiển đạt của nhà Trần