Chuyện ít biết nghệ nhân Phan Duy Hào: Từ anh thợ quèn đến ông chủ lớn ở Hà thành, từng 2 lần cắt tóc cho cháu nội vua Bảo Đại

Chữ "Nhẫn" của nghệ nhân Phan Duy Hiền

Anh Phan Duy Hào là cháu nội của nghệ nhân Phan Duy Hiền, người cắt tóc cho vua Bảo Đại đến ngày vua trao kiếm. Sau đó, cụ từ Huế quay về Hà Nội đoàn tụ cùng vợ con.

Trước khi từ biệt, vua Bảo Đại còn cho mời cụ vào hầu chuyện, dặn cụ Hiền cố gắng giữ nghề,  để truyền lại cho thế hệ sau.

Trở về Hà Nội, cụ Hiền vẫn đi khắp nơi để hành nghề. Sau đó với số vốn tích lũy của mình, cụ bàn với vợ mua một loạt nhà trên các phố Hàng Đào, Hàng Quạt, Đinh Tiên Hoàng… để mở các cửa tiệm cắt tóc. Cũng từ đây cơ ngơi của cụ được mở rộng và trở thành tiệm cắt tóc làm ăn phát đạt nhất thời bấy giờ. Tài sản của cụ Hiền tăng lên một cách nhanh chóng, cụ sở hữu nhiều đất đai, chuỗi cửa hàng, xe từ Pháp… Khách đến tiệm ngày một đông và thậm chí còn yêu cầu cụ trực tiếp cắt.

Anh Duy Hào kể, cụ Phan Duy Hiền là người có tính cách hiền lành, điềm đạm, luôn dịu dàng với vợ con. Đi đâu được ăn gì ngon, cụ nhất định sẽ mua về cho các cháu.

Anh Hiền chia sẻ: "Nhưng trong nghề ông tôi lại là người thầy khắt khe. Năm 16 tuổi, tôi bảo ông, tôi muốn theo nghề cắt tóc. Ông cười hiền bảo tôi: “Muốn làm thợ cắt tóc thì phải học chữ "Nhẫn". "Nhẫn" được rồi hãy trả lời ông học hay không”.

Rồi ông cho tôi ngồi “vẩy” kéo suốt nửa năm trời, bao giờ tự tin cảm thấy điều khiển được cây kéo như thể những ngón tay mình thì ông mới truyền nghề".

Trong suốt 6 tháng, anh Duy Hào tập cầm kéo, đến tóe máu, phồng rộp ngón tay mà vẫn không điều khiển kéo theo ý mình được. Vì quá chán nản a đã vất kéo xuống đất và tự hứa sẽ không cầm đến nó một lần nào nữa.

Anh kể tiếp: "Ông nội biết chuyện, ông gọi tôi vào và bảo chữ "Nhẫn" ông muốn tôi học chính là lòng kiên nhẫn, kiên trì. Nếu không có nó tôi sẽ không thể học được bất kể nghề gì.

Anh Duy Hào nghe lời của ông và tiếp tục tập luyện. Sau vài tháng anh đã có thể "vẩy" kéo một cách điệu nghệ và được ông truyền lại nghề. 

Anh Hào kể, theo lời ông nội anh vào thời Pháp thuộc, dân làng Kim Liên thường hành nghề ở phố Cột Cờ. Trước khi cắt, thợ cắt tóc phải ngâm dao cạo, kéo, lược qua nước nóng và cồn để tẩy rửa cho sạch. Rồi lấy khăn ấm lau mặt, lấy bông nhét lỗ tai cho khách. Ngoài ra, nước xả lên tóc còn phải có mùi nước hoa để tạo hương thơm.

"Ông tôi dạy, làm nghề này điều thứ nhất là phải tôn trọng khách hàng, điều thứ hai là phải làm nghề bằng cả cái đầu chứ không phải chỉ bằng đôi bàn tay.”

Bằng tất cả đam mê và nhiệt huyết cụ Hiền đã truyền lại nghề của mình cho anh Hào. “Trước khi mất 3 ngày, cụ vẫn cắt tóc cho khách bình thường. Hai ngày tiếp đó thì thấy cụ kêu hơi mệt và  rồi ra đi rất nhẹ nhàng. Năm đó là năm 1985, cụ Hiền tròn 81 tuổi", anh Duy Hào kể.

Hai lần cắt tóc cho cháu nội vua Bảo Đại

Nghệ nhân Phạm Duy Hào năm nay cũng đã ngoài 50 tuổi. Nhưng anh vẫn miệt mài bám víu với nghề để cố gắng gìn giữ truyền thống của cha ông.

Trong cuộc đời cắt tóc của mình, anh đã vinh dự được cắt tóc cho cháu nội của vua Bảo Đại hai lần. Anh cho rằng, đó là một nhân duyên tốt. Bởi ông nội anh thì cắt tóc cho vua Bảo Đại, còn anh được cắt tóc cho cháu nội của vua.

Anh kể, có một bác là khách quen của cửa hàng, một hôm bác ấy dẫn theo một người phụ nữ đến và yêu cầu anh cắt tóc cho khách. Người phụ nữ này nói tiếng Pháp nhưng không nói được tiếng Việt. Sau khi cắt xong, bác khách quen giới thiệu với anh rằng đó là con gái của Thái tử Bảo Long - con trai vua Bảo Đại. Người này nghe nói anh Hào là cháu nội thợ cắt tóc cho vua Bảo Đại, nên cô đã tìm đến cửa hàng của anh để cắt tóc. Trước khi trở về Pháp, cô gái ấy cũng quay lại cửa hàng anh cắt tóc một lần nữa.

Xem thêm: Những bức ảnh lịch sử về chợ Đồng Xuân thập niên 1950