Ghé thăm chùa Giác Lâm, ngôi chùa cổ nhất tại Thành phố Hồ Chí Minh

Chùa Giác Lâm ở đâu?

Chùa Giác Lâm là ngôi chùa cổ, tọa lạc ở số 565 đường Lạc Long Quân, thuộc phường 10, quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh. Ngôi chùa này trước đây là tổ đình của phát Thiên Lâm Tế tông nổi tiếng tại miền Nam Việt Nam. Chùa Giác Lâm đã được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là di tích lịch sử – văn hóa quốc gia của Việt Nam năm 1988.

Nhờ sở hữu kiến trúc độc đáo cùng với lịch sử hàng trăm năm, chùa Giác Lâm hiện nay đã trở thành điểm đến du lịch quen thuộc của nhiều du khách thập phương khi đến với thành phố Hồ Chí Minh. 

Chùa Giác Lâm mở cửa từ 7h đến 21h hàng ngày, bạn có thể di chuyển đến đây bằng xe bus, xe máy hay ô tô tùy thích. Nếu có dịp đến với Sài Gòn bạn hãy một lần ghé thăm chùa Giác Lâm nhé. Đây chắc chắn sẽ là một trải nghiệm thú vị, bổ ích dành cho bạn đấy.

Lịch sử chùa Giác Lâm

Chùa Giác Lâm được coi là đại diện tiêu biểu cho lối kiến trúc của chùa Nam Bộ. Hàng năm vào các dịp lễ tết, ngôi chùa này đều mở cửa đón chào hàng nghìn du khách đến đây tham quan và lễ bái.

Chùa Giác Lâm được cư sĩ Lý Thụy Long, người Minh Hương quyên tiền xây dựng vào mùa xuân năm Giáp Tý 1744. Ban đầu chùa có tên là Sơn Can, về sau còn được gọi là Cẩm Sơn do chùa tọa lạc trên gò Cẩm Sơn. Lúc bấy giờ chùa Giác Lâm còn có tên gọi khác là Cẩm Đệm vì cư sĩ Thụy Long có tên là Cẩm, chuyên làm nghê đan đệm bán nên người địa phương gọi ông là Cẩm đệm.

Vào khoảng năm 1774, Thiền sư Phật Ý- Linh Nhạc đã cử đệ tử của mình là Thiền sư Tổ Tông - Viên Quang về tiếp quản ngôi chùa này. Khi đó, ông đã đổi tên chùa là chùa Giác Lâm.

Dưới thời thiền sư Viên Quang, chùa Giác Lâm trở thành một trung tâm đào tạo về kinh điển, giới luật đầu tiên cho chư tăng ở Gia Định và cả Nam Bộ. Đến năm 1873, dưới sự trụ trì của Thiền sư Minh Khiêm, chùa còn là nơi in ấn, sao chép kinh sách, khắc bản gỗ kinh, luật và diễn Nôm một số sách Phật giáo.

Từ khi thành lập đến nay chùa Giác Lâm đã trải qua tám đời trụ trì. Trụ trì hiện nay của ngôi chùa chính là Thượng tọa Thích Huệ Trung, trụ trì là Đại đức Thích Từ Tánh, phó trụ trì là Đại đức Thích Từ Trí.

Kiến trúc chùa Giác Lâm

Từ khi xây dựng đến nay, chùa Giác Lâm cũng đã trải qua nhiều lần thay đổi. Lần đại trùng tu thứ nhất dưới thời Thiền sư Viên Quang trụ trì là năm 1798 – 1804. Lần đại trùng tu thứ hai do các Thiền sư Như Lợi, Như Phòng, Hồng Hưng tổ chức vào năm 1908 – 1909. Hiện nay, kiến trúc của ngôi chùa vẫn mang rõ dấu ấn của đợt trùng tu này.

Sau này, chùa có xây dựng và sửa thêm, vào năm 1939 – 1945, chùa xây thêm vòng tường rào. Năm 1955 chùa xây cổng tam quan. Sau năm 1975, chùa được lợp lại ngói, lót gạch ở sân trước chánh điện.

Chùa Giác Lâm hiện nay có lối kiến trúc chữ Tam gồm ba dãy nhà ngang nối liền nhau không kể các nhà phụ gồm:

• Chính điện.
• Giảng đường.
• Nhà trai (hay còn gọi là nhà ông Giám).

Chùa ban đầu không có cổng tam quan, mãi cho đến năm 1955, cổng tam quan mới được xây dựng. Kết cấu kiến trúc của chùa là hai nếp nhà tứ trụ bố trí theo kiểu trùng điệp ốc. Mái chùa gồm 4 vạt và các sống mái đều thẳng. Bên trong điện khá rộng và sâu, có 56 cột to, trên mỗi cột có chạm khắc câu đối, thiếp vàng công phu.

Giữa các hàng cột là các cửa võng, cũng được thiếp vàng, chạm trổ các đề tài trang trí truyền thống như tứ linh, tứ quý, hoa điểu,… Năm 2007, khởi công xây dựng khu giảng đường và tăng xá.

Khu Tam Bảo bao gồm chánh điện, trai đường và giảng đường, bố cục trên một mặt bằng hình chữ nhật. Có chiều rộng 22m, chiều dài 65m, xây trên nền cao khoảng 1m so với vườn chùa. Trước chánh điện có sân hình chữ nhật, ngang 20m, rộng 10m.

Khu vực trước sân là vườn, có ngôi miếu nhỏ đặt tượng Bồ tát Quan Thế Âm bằng đá. Ở trong sân vườn có cây bồ đề cao lớn do ngài Narada tặng. Và do chính ông cùng với hòa thượng Hồng Từ và Sư Bửu trồng vào ngày 24/6/1953. Trong chính điện của chùa được bày trí theo kiểu “tiền Phật, hậu Tổ”.

Phía trước chính điện thờ các tượng A Di Đà, Thích Ca, Di Lặc; hai bàn thờ hai bên có tượng Quan Thế Âm, Đại Thế Chí. Điện phật tổ tôn nghiêm, gồm ba bàn được sắp xếp theo thứ tự trong cao ngoài thấp dần: Bàn Di Đà, bàn Hội Đồng, bàn Tam Bảo.

Bàn Di Đà tôn trí tượng Di Đà Tam Tôn (tính theo hàng ngang: Đức Phật A Di Đà lớn ở gian giữa, gian hai bên là Bồ tát Quán Thế Âm và Bồ tát Đại Thế Chí). Còn tượng thờ Tam Thế Phật đặt theo hàng dọc: tượng Phật A Di Đà - Thích Ca Tam Tôn, hai bên có tượng Ca Diếp, A Nan và Di Lặc. Hai bên tòa Cửu Long và tượng Thích Ca Đản sanh có hai vị Hộ Pháp. Trên bàn thờ Hội đồng có tượng Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu.

Đó là sự kết hợp giữa hai bộ tượng Di Đà Tam Tôn và Thích Ca Tam Tôn. Hai bên vách chánh điện đặt thờ tượng Thập bát La Hán, Thập Điện Minh Vương, Địa Tạng, Bồ Đề Đạt Ma, Long Vương, Quan Thánh.

Ở phía sau chính điện là bàn thờ Tổ, thờ các vị hòa thượng đã trụ trì tại chùa Giác Lâm. Đối diện với bàn thờ Tổ là các bàn thờ:

• Phật Chuẩn Đề
• Phật A Di Đà
• Bàn thờ Thập Điện Vương

Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ ngoi chùa này được dùng để nuôi chứa cán bộ, làm công tác trinh sát nội thành.

Phía trước của chùa Giác Lâm là bảo tháp Xá Lợi Phật. Bảo tháp được khởi công xây dựng năm 1970 nhưng sau đó bị ngưng trệ. Mãi đến năm 1993 mới tiếp tục xây dựng lại. Đến năm 1994, Bảo tháp Xá Lợi Phật hoàn thành. Ngọn tháp cao 7 tầng có hình lục giác, với chiều cao 32,70m và diện tích hơn 600m2, mặt hướng phía Bắc.

Tầng dưới cùng của bảo tháp đặt bàn thờ tượng Di Đà Tam Tôn, các tầng tiếp theo đặt thờ nhiều tượng Phật, Bồ tát như đức Phật Thích Ca, đức Phật Dược Sư, Bồ tát Quan Thế m,… Tầng trên cùng trang trí chùm đèn Cửu Long, giữa là tháp Xá lợi đức Phật Thích Ca.

Chùa Giác Lâm có ba khu tháp mộ. Một khu tháp mộ trước chùa chính, gồm 3 tháp mộ. Khu tháp mộ nằm bên phải đường vào chùa, gồm 33 tháp mộ, được xây dựng vào đầu thế kỷ XX. Khu tháp Tổ nằm sau miếu Linh Sơn Thánh mẫu, gồm 8 tháp mộ các thiền sư trụ trì chùa. Ngoài ra, còn có thêm 3 tháp mộ các Hòa thượng ở các chùa khác, được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XIX và thế kỷ XX.

Trong chùa hiện có 119 pho tượng. Trong đó có 113 pho tượng cổ với nhiều chất liệu khác nhau như gỗ, đồng, xi măng, thạch cao. Với các pho tượng nổi tiếng là pho tượng Thích Ca bằng gỗ, tượng cổ nhất ở chùa; tòa Cửu Long và tượng Thích Ca sơ sinh bằng đồng; hai bộ tượng Thập bát La Hán; bộ tượng đức Phật và bốn vị Bồ tát …

Ngoài ra, trong chùa còn lưu giữ nhiều công trình chạm khắc gỗ mang nhiều giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật như: 23 bao chạm lông; 23 bức hoành phi; 86 câu đối vàng công phu và 46 bàn thờ và nhiều pháp khí, đồ thờ.

Điểm đặc sắc trong việc trang trí ngôi chùa là chùa đã sử dụng 7.454 đĩa kiểu cẩn dọc theo hai mặt tường của Tây đường, điện Phật, tháp Tổ, nóc mái… Hầu hết các đĩa kiểu trang trí có nguồn gốc từ các cơ sở gốm ở Lái Thiêu, Bình Dương.

Ngày 30/11/2007, trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam đã xác lập kỷ lục chùa Giác Lâm - ngôi chùa có số lượng đĩa kiểu trang trí nhiều nhất Việt Nam.

Các hoạt động lễ hội tại chùa Giác Lâm

Cũng như những ngôi chùa khác thì chùa Giác Lâm là ngôi chùa nổi tiếng với không gian bình an, thanh tịnh. Chính vì vậy, vào những dịp đặc biệt như rằm tháng Giêng, lễ Vu Lan báo hiếu hay rằm tháng 7 thì chùa có tổ chức nhiều lễ hội thu hút các tăng ni, phật tử cũng như khách du lịch từ khắp mọi nơi đến thăm quan lễ chùa, thắp hương cầu bình an.

Ngoài ra, khi du khách đến sớm trước giờ niệm Phật buổi sáng mỗi ngày của tăng ni, phật tử trong chùa có thể có cơ hội tham gia buổi niệm phật cùng các sư nếu có nguyện vọng.