Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ

Tuổi mười tám - trẻ lòng, cùng những hoài bão, nhiệt huyết trong bầu máu nóng của đất mẹ. Tố Hữu đã trăn trở tìm cho mình một lối đi “Bâng khuâng đứng giữa đôi dòng nước/ Chọn một dòng hay để nước cuốn trôi”. Tuổi trẻ sẽ chẳng bao giờ nuối tiếc bởi người thanh niên mười tám tuổi năm ấy đã chọn đi theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, anh đã sống, đã chiến đấu vì lí tưởng cộng sản - một lẽ sống cao cả ở đời. Và rồi, Tố Hữu mang cả hồn mình trao gửi vào “Từ ấy” - một tiếng reo vui của chàng trai mới lớn đang đi tìm lẽ sống thì bắt gặp ánh sáng, lí tưởng của Đảng.

Kể từ năm 1938, khi Tố Hữu bén mối lương duyên với lí tưởng cộng sản, sự nghiệp thơ ca của chàng trai mười tám tuổi ấy đã thay đổi. Anh thoát khỏi chiếc áo của cái tôi cá nhân chật hẹp và tiến thẳng đến với quần chúng lao khổ. Thế nên, Tố Hữu được coi là lá cờ đầu của thơ ca Cách mạng Việt Nam, chặng đường thơ của người nghệ sĩ này luôn gắn bó và song hành cùng chặng đường cách mạng. Để rồi cất lên giọng thơ tâm tình, tha thiết nhưng cũng cháy bỏng, gan dạ. Nói đúng hơn, hồn thơ ấy là tiếng thơ trữ tình chính trị, đậm đà tính dân tộc. Và cũng chính thời điểm ấy, “Từ ấy” ra đời.

“Từ ấy” là một bài thơ có ý nghĩa đặc biệt trong quá trình sáng tác của Tố Hữu. Nó đánh dấu thời điểm giác ngộ lí tưởng cộng sản của nhà thơ. Ở Tố Hữu lúc này có sự gặp gỡ của lí tưởng cách mạng, tuổi trẻ và thơ. Cuộc hội ngộ kì lạ này đã tạo nên chất men say của tình yêu đằm thắm với lí tưởng cách mạng và cuộc đời. Và trước hết, nó là tiếng reo ca hân hoan, vui sướng của chàng trai trẻ khi bắt gặp lí tưởng cộng sản:

“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ”

Niềm vui này đã được Tố Hữu tỏ bày qua nhiều trạng thái cảm xúc thơ. Người thanh niên đang đi giữa cuộc đời mờ mịt không thấy lối ra, bỗng ngày kia có một nguồn sáng mới, niềm tin mới ánh lên rực rỡ, giải thoát anh khỏi sự bủa vây:

“Rồi một hôm nào tôi thấy tôi

Nhẹ nhàng như con chim cà lơi

Say đồng, hương nắng vui ca hát

Trên chín tầng cao bát ngát trời”

(Nhớ đồng, Tố Hữu)

Hình ảnh cánh chim tung bay trên bầu trời cao rộng đã nói lên niềm vui sướng thật sự của người thanh niên buổi đầu đến với lí tưởng, ngày ấy nhà thơ thấy mình thanh thoát, tự do vô cùng. Trong khi ấy, những nhà Thơ mới thời kì này chưa có được niềm vui đó. Có lần Huy Thông đã từng mơ ước:

“Tôi muốn hóa con chim để cùng gió

Bay lên cao mơn trớn sợi mây hồng

Muốn uống vào trong buồng phổi vô cùng

Tất cả ánh sáng dưới gầm trời lồng lộng”

Nếu ở Huy Thông là ước mơ thì với Tố Hữu giấc mơ đã hóa hiện thực. Niềm vui đến với lí tưởng trong anh như trào dâng, người thanh niên ấy ví ánh sáng của Đảng như nắng hạ rực rỡ, chói lọi soi chiếu tim anh, tâm hồn anh. Và hình ảnh mặt trời chân lí lần đầu tiên được nói đến trong thơ như một biểu tượng đẹp của cách mạng. Xưa kia, mặt trời cũng từng xuất hiện với nhiều cách khác nhau: một mặt trời chói chang trong thơ dân gian, mặt trời úa vàng trong thơ Nguyễn Du. Còn với Tố Hữu, mặt trời chân lí là lí tưởng cách mạng, là ngọn đuốc soi đường chỉ lối cho tâm hồn đương “băn khoăn giữa hai dòng nước” và làm cho trái tim thêm rực lửa, ấm nóng. Để khẳng định thêm ánh sáng diệu kì của lí tưởng, Tố Hữu đã kết hợp với động từ “bừng” - một nguồn ánh sáng phát ra đột ngột như thắp sáng cả cõi mịt mùng trong tâm hồn, trái tim người thanh niên ấy. Và “chói” chỉ nguồn ánh sáng có sức xuyên thấu mạnh mẽ. “Mặt trời chân lí” đi liền với nhóm từ “chói qua tim” đã diễn tả được niềm vui rất đỗi thiêng liêng, có cái gì đó gần như “choáng váng” (chữ dùng của Hoài Thanh) và sức xuyên thấu kì diệu, mạnh mẽ của lí tưởng Đảng đối với tình cảm, nhận thức của thi sĩ. Tình cảm ấy không chỉ đón nhận bằng tâm hồn mà còn bằng cả trái tim; sự hài hòa giữa lí trí và tình cảm. Tố Hữu đã từng ca ngợi lý tưởng Đảng, ca ngợi Bác Hồ:

“Người rực rỡ như mặt trời cách mạng

Đêm tàn bay chập choạng dưới chân Người”

Không thể giấu nổi sự say mê vui vẻ ấy, tâm hồn của nhà thơ bỗng hoá một vườn hoa lá đầy sắc màu:

“Hồn tôi là một vườn hoa lá

Rất đậm hương và rộn tiếng chim”

Bằng biện pháp so sánh, đã hữu hình hóa niềm vui sướng trong lòng người. “Vườn hoa lá - rất đậm hương và rộn tiếng chim” là một thế giới tràn đầy sức sống. Ở đó là cả một vườn hoa xanh tươi, tràn trề nhựa sống, một vườn xuân dâng đầy sắc hương ngọt ngào tươi mới cùng rộn ràng tiếng chim hót. Tiếng hót ấy phải chăng chính là những khúc nhạc vui tươi, tưng bừng trong lòng người chiến sĩ khi không còn những ngày tháng bâng khuâng kiếm lẽ yêu đời nữa. Như vậy có thể nói qua khổ thơ đầu ta thấy được niềm vui ngập tràn trong lòng người chiến sĩ khi bắt gặp lý tưởng cách mạng của Đảng. Niềm vui tràn ngập hân hoan như réo rắt ngân vang tràn đầy khí thế sinh sôi như khu vườn hoa lá nọ. Vì thứ ánh sáng kì diệu ấy của lý tưởng cộng sản mà Tố Hữu luôn mang trong mình một chân lí bất diệt:

“Trái tim anh chia ba phần tươi đỏ

Anh dành riêng cho Đảng phần nhiều”

Với cách sử dụng linh hoạt các bút pháp tự sự, trữ tình và lãng mạn, sử dụng linh hoạt và hiệu quả các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, ngôn ngữ giàu tình cảm, giàu hình ảnh đã mang đến cho chúng ta một “cái tôi trữ tình” lắng đọng, bay bổng song vô cùng chân thành với những ước vọng, tâm tư khi tìm thấy lí tưởng Cách mạng.

Sau này nhớ lại thuở “Từ ấy”, Tố Hữu đã viết: “Từ ấy là một tâm hồn trong trẻo của tuổi mười tám, đôi mươi đi theo lí tưởng cao đẹp, dám sống, dám đấu tranh”. Trên nẻo đường bôn ba đi tìm lẽ sống, “Từ ấy” chính là tiếng reo vui đầy sung sướng khi nhà thơ bắt gặp ánh sáng của cuộc đời – mặt trời chân lí của cách mạng. Tố Hữu đại diện cho lớp thanh niên trí thức mang trong mình tuổi trẻ đầy nhiệt huyết được giác ngộ lí tưởng cộng sản, thắp lên ánh sáng của khối đại đoàn kết dân tộc cho thế hệ sau này. Vượt thời gian, sau hơn một thế kỉ, “Từ ấy” vẫn tươi xanh, ngát hương với đời.

Xem thêm: Mỗi nhà thơ thứ thiệt đều có một dạng vân chữ không trộn lẫn