Lê Hoàn (Lê Đại Hành, 941 - 4/1005) là vị hoàng đế sáng lập nhà Tiền Lê, trị vì trong 24 năm. Cha ông là Lê Mịch, mẹ là Đặng thị (không rõ tên, dân gian gọi là Đặng Thị Sen). Mẹ vua làm công quả quét sân chùa, do đó mới có truyền thuyết rằng "cha đó cá, mẹ lá chùa".
Câu chuyện ông sinh ra cũng nhuốm màu truyền thuyết. Theo đó, khi mới có thai, mẹ ông chiêm bao thấy trong bụng nở hoa sen, chỉ chốc lát đã sinh ra Lê Đại Hành. Trong thôn có viên quan án là Lê Đột trông thấy lấy làm lạ, nói: "Tư cách đứa trẻ này, người thường không sánh được", bèn nhận làm con nuôi, chăm sóc dạy dỗ, không khác gì con đẻ.
Có đêm mùa đông trời rét, Lê Đại Hoàng úp cối mà ngủ. Đêm ấy ánh sáng đẹp đầy nhà, viên quan lén đến xem, thì thấy con rồng vàng che ấp bên trên, vì thế lại càng thêm quý trọng Lê Hoàn.
Sau này khi đăng cơ, vua Lê Đại Hành truy phong cha làm Trường Hưng Vương và mẹ làm Hoàng thái hậu.
Sử chép, Lê Hoàn lên ngôi vào tháng 7 năm Canh Thìn (980), làm vua đến tháng 3 năm Ất Tị (1005) thì mất ở điện Trường Xuân, kinh đô Hoa Lư, thọ 64 tuổi. Thi hài của vua được an táng tại sơn lăng Trường Yên, dưới chân núi Hoàn Ỷ Sơn (nay thuộc Hoa Lư, Ninh Bình).
Trong 25 năm làm vua, ông được sử sách đánh giá cả ưu điểm và nhược điểm, sách Đại Việt sử ký toàn thư viết: “Vua nhân gian dâm trong cung mà lấy được nước, dẹp giặc bên ngoài, để yên lòng dân, trong nước lặng yên, Bắc Nam vô sự. Tiếc rằng không sớm đặt con nối, để cho con cái làm loạn bên trong, rồi đến mất nước; về luân thường vợ chồng có nhiều điều đáng thẹn”.
Liên quan đến cuộc đời vua Lê Đại Hành có nhiều giai thoại thú vị. Trong đó, không thể không đến giai thoại liên quan đến hổ. Chuyện kể rằng, ở phía Nam làng Nhuế xã Liêm Cần (Thanh Liêm, Hà Nam) có địa danh gọi là "Mả Kễnh" (kễnh là một từ khác gọi hổ, nên mả Kễnh = mả hổ) có liên quan đến chuyện vua Lê Đại Hành được hổ cứu nạn.
Chuyện kể rằng, trong thời kỳ đo chiêu mộ anh tài, kết bạn đồng chí, vua Lê đã bị lạc vào rừng rậm nhiều cây cối, không biết phương hướng nào để thoát ra. Bất chợt ông thấy một vệt máu dài trước mặt, thế rồi lần theo đó mà đi, vệt máu dẫn ông thoát khỏi rừng về tới tận núi Bảo Cái quê nhà thì hết.
Lúc đó ông tìm quanh xem có sự lạ gì liên quan đến vệt máu ấy không thì thấy một con hổ trắng, khi lật ngửa hổ lên thấy ngực bị xé toạc. Từ vết thương, máu vẫn còn chảy ra. Đoán con hổ này đã hi sinh thân mình để cứu ông, Lê Hoàn xót xa, cảm động. Ông đem xác nó về chôn cất bên bờ sông.
Từ ấy, đêm nào người ta cũng nghe tiếng gào thét, tiếng khóc thê lương bên bờ sông. Biết chuyện, Lê Hòa cũng tò mò đến rình xem thì vào một đêm nọ thấy hai con hổ trắng từ trong rừng tiến đến bên mộ hổ mà ông chôn chất, chúng dừng lại ngồi phủ phục rồi gào khóc rất thảm thiết. Biết chúng là con của ân nhân, vua Lê Hoàn tiến đến nói rằng: "Mẹ hai vị đã vì tôi mà chết, ơn cứu mạng này biết đền ra sao?".
Theo sách về huyền thoại, truyền thuyết Đinh Lê ở Hà Nam thì nghe Lê Hoàn nói vậy, hai hổ trắng gạt nước mắt nhìn ông "rồi ngửa mặt nhìn trời, cúi mặt nhìn đất, quay nhìn bốn hướng, cúi đầu lạy tạ", sai đó chúng quay hướng đi về rừng.
Lúc ấy, Lê Hoàn trầm tư suy nghĩ, cho rằng ý hổ muốn nói rằng giữ yên trời đất, bốn phương non nước này là cách đền ơn trả nghĩa tốt nhất. Vừa lạy tạ trước mộ hổ mẹ thì đột nhiên có tiếng hô hét vang lên, đuốc lửa sáng trưng khiến hai con hổ hoảng sợ cuống cuồng tìm đường trốn chạy.
Nhìn kỹ mới biết đó là đoàn thợ săn rình bắt hổ, vua Lê Hoàn bèn vội lao đến cản nhưng không kịp, hai con hổ bị bắn tên độc đầy mình. Trong cảnh hỗn loạn, Lê Hoàn không may bị dính hai mũi tên vào vai. Thấy vậy, một con hổ ra sức lao đến rút tên độc, con còn lại nhảy lên cắt đứt phần thịt ngấm độc trên vai Lê Hoàn rồi lăn r a chết.
Khi toán thợ săn đến gần chứng kiến cảnh lạ, rồi nghe Lê Hoàn kể ngọn ngành câu chuyện thì ngậm ngùi tiếc nuối. Sau đó họ cùng nhau chôn cất hai con hổ bên cạnh hổ mẹ.
Nơi đó sau này người dân địa phương gọi là “Mả Kễnh” hay “cửa Kễnh” ở Liêm Cần (Thanh Liêm, Hà Nam), đến nay ở đây vẫn lưu truyền câu cửa miệng: “Đi qua Mả Kễnh mà lên đồng rừng”, hay “Đi qua cửa Kễnh mà lên đồng rừng”.