Giải mã thú vị về tên gọi Vịnh Hạ Long qua huyền thoại “đàn rồng xuống giúp dân Việt đánh giặc ngoại xâm”

Vịnh Hạ Long là một vịnh nhỏ thuộc bờ tây Vịnh Bắc Bộ (khu vực biển Đông Bắc Việt Nam) bao gồm vùng biển TP Hạ Long, TP Cẩm Phả và một phần huyện đảo Vân Đồn của tỉnh Quảng Ninh. Vịnh Hạ Long có 2 mùa rõ rệt là mùa hè nóng ẩm và mùa đông khô lạnh. Hiện nay có 40 đảo của Hạ Long (trong số 1.969 đảo) có người dân sinh sống. Những đảo này có quy mô từ vài chục đến hàng ngàn hecta, tập trung chủ yếu ở phía Đông và Đông Nam Vịnh Hạ Long. Vịnh Hạ Long của Việt Nam đã được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên và sau đó lọt top 7 kỳ quan thiên thế giới. 

Một trong những điều nhiều người muốn tìm hiểu khi nhắc đến vùng đất di sản này chính là tên gọi Vịnh Hạ Long. Vậy, tên Vịnh Hạ Long có nguồn gốc thế nào? Theo tìm hiểu, tên gọi Vịnh Hạ Long đã thay đổi qua nhiều thời kỳ lịch sử. Cụ thể,  thời Bắc thuộc khu vực này được gọi là Lục Châu, Lục Hải. Các thời Lý, Trần, Lê vịnh mang các tên Hoa Phong, Hải Đông, An Bang, Vân Đồn, Ngọc Sơn hay Lục Thủy. 

Cách đây hơn 500 năm trước, trong bài "Lộ nhập Vân Đồn", đại thi hào Nguyễn Trãi đã xem Vịnh Hạ Long là "kỳ quan đá dựng giữa trời cao". Năm 1468, vua Lê Thánh Tông đến thăm Vịnh Hạ Long và cũng cảm buông lời cảm thán trước vẻ đẹp thiên nhiên nơi đây rồi làm bài thơ và truyền lệnh khắc vào vách núi để từ đó có tên Núi Bài Thơ.

Tên Hạ Long (rồng đáp xuống) mới xuất hiện trong một số thư tịch và các bản đồ hàng hải của Pháp cuối thế kỷ 19. Theo tin tức đăng trên tờ "Tin tức Hải Phòng", xuất bản bằng tiếng Pháp có đoạn viết: "Rồng xuất hiện ở Vịnh Hạ Long".

Cụ thể năm 1898 viên thiếu úy Lagơrêdin, thuyền trưởng tàu Avalăngsơ đã gặp một đôi rắn biển khổng lồ ba lần trên Vịnh Hạ Long. Không chỉ có vị thiếu úy này mà còn có rất nhiều thủy thủ khác trên tàu cũng chứng kiến sự việc.

Người châu Âu liên tưởng con vật này giống như con rồng châu Á. Phải chăng chính sự xuất hiện của con vật lạ này được mệnh danh là rồng nên vùng biển của Quảng Ninh được đặt tên là Hạ Long. (theo sách Văn hóa nghệ thuật Quảng Ninh, từ một góc nhìn, Quảng Ninh, 2002).

Ngoài ra, trong dân gian cũng lưu truyền huyền thoại xưa về tên gọi Vịnh Hạ Long. Theo huyền thoại đó, đã có một đàn rồng đáp xuống giúp dân Việt đánh giặc ngoại xâm.

Ngày xưa, khi người Việt mới dựng nước, nhân dân đang sống trong yên ổn thì giặc ngoại bang xâm lấn bờ cõi nước ta. Trước thế giặc mạnh, trời sai rồng mẹ đưa một đàn con xuống trần gian giúp dân Việt đánh giặc. 

Khi thuyền giặc từ biển tấn công vào bờ thì đàn rồng hạ phàm phun ra vô số châu ngọc. Những châu ngọc ấy thoắt biến thành vàn đảo đá sừng sững  rồi liên kết lại thành một bức tường vững chắc. Thuyền giặc đi vào thì bị chặn và đâm vào các đảo đá, xô vỡ tan tành.

Sau khi giặc bị đánh tan, thấy người dân sống bình yên, cần cù chịu khó và cây cối xanh tốt thì mẹ con rồng không trở về trời mà ở lại hạ giới. Chỗ rồng mẹ xuống là Hạ Long, nơi rồng con chầu bên rồng mẹ là Bái Tử Long. Đuôi của đàn rồng quẫy lên trắng xóa là Long Vũ (tức là bán đảo Trà Cổ ngày nay".

Hiện nay, Hạ Long là một trong những điểm đến thu hút khách top đầu trên hành tinh. Sự kết hợp giữ môi trường, khí hậu, địa chất, địa mạo đã khiến Vịnh Hạ Long trở thành nơi quần tụ đa dạng sinh học bao gồm hệ sinh thái rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới, hệ sinh thái biển và ven bờ với nhiều tiểu hệ sinh thái khác. Hiện có 17 loài thực vật đặc hữu và khoảng 60 loài động vật đặc hữu đã được phát hiện trong số hàng ngàn động vật, thực vật quần cư tại Vịnh.

Vào ngày 17/12/1994, trong phiên họp thứ 18, Hội đồng Di sản thế giới  thuộc UNESCO tổ chức tại Thái Lan đã công nhận Vịnh Hạ Long là Di sản Thiên nhiên, khẳng định giá trị mang tính toàn cầu của Di sản Thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long.

Đến tháng 11/2000, một lần nữa Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới với những giá trị địa chất địa mạo.

Vào ngày 11/11/2011, Vịnh Hạ Long chứng minh sức hút của mình khi lot top 7 kỳ quan thiên nhiên thế giới mới. 

Vịnh Hạ Long là di sản quan trọng ở Việt Nam. Năm 1962, Vịnh Hạ Long được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng di tích danh thắng cấp quốc gia với diện tích 1553 km² bao gồm 1969 hòn đảo. 

Các đảo trong vùng Vịnh Hạ Long được quy hoạch là khu bảo tồn các di tích văn hóa, lịch sử và cảnh quan quốc gia theo Quyết định Số 313/VH-VP của Bộ Văn hoá-Thông tin Việt Nam ngày 28 tháng 4 năm 1962 (ADB 1999). Các đảo này cũng có trong danh sách các khu rừng đặc dụng theo Quyết định Số 194/CT, ngày 9 tháng 8 năm 1986 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ).

Năm 1995, vịnh Hạ Long, cùng với đảo Cát Bà, được Phân viện Hải dương học Hải Phòng đề nghị đưa vào danh sách hệ thống các khu bảo tồn biển. Năm 1999, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB 1999) đề xuất thành lập một khu bảo vệ có tên là Khu cảnh quan thiên nhiên vịnh Hạ Long rộng 155.300 ha. Song đến nay vẫn chưa thực hiện.

Có một Cao Bằng rất khác: Đẹp như mùa thu Đông Âu, ai không đi sẽ tiếc đến hết năm